Kali biełaruskaja dziaržava ŭžo dabivajecca peŭnych pośpiechaŭ u pytańniach palityčnaj ci vajskovaj niezaležnaści, to ŭ płanie kultury jašče ceły voz nierealizavanaha. Rasijskaja infarmacyjnaja prastora ŭsio adno zastajecca panoŭnaj na terytoryi našaj krainy. Jość cełyja śfiery, jakija za 25 hadoŭ niezaležnaści tak i nie pačali raźvivacca ŭnutry krainy.
Biełaruski X-factor
Biełarusy šturmujuć ukrainski x-factor.
Sioleta, kali byŭ u Italii, to čas ad času ŭklučaŭ miascovaje telebačańnie. Samy rejtynhavy viečarovy čas addadzieny italjanskaj viersii papularnaha šou X-factor. Maładyja talenty z usioj krainy pryjazdžajuć na efir, kab ździvić pavažanaje žury svaimi vakalnymi i inšymi zdolnaściami. Heta papularna, bo šaniec stać zorkaj maje mahčymaść kožny. I heta nie niejkija niedasiahalnyja zorki, a vašy susiedzi z dvara ci stryječny brat.
Padobnyja šou jość va ŭsich našych susiedziaŭ — Polščy, Litvie, Ukrainie, Łatvii. Niama tolki ŭ Biełarusi, bo televizijniki ličać, što nabyvać pravy na pieradaču vielmi doraha, a tańniej prosta retranślavać rasijskaje. Tamu i atrymlivajecca, što talenavityja biełarusy mohuć dabicca pośpiechu tolki ŭ Maskvie, Varšavie ci Kijevie. U vyniku Biełaruś ich hublaje. Jany zastajucca tam, dzie dabilisia pośpiechu, zarablajuć hrošy tam i płaciać u biudžet tych krain padatki.
Rynak časopisaŭ
Časopis Geo pa-litoŭsku.
I tut biełarusy mohuć čytać tolki rasijskaje — chaj heta budzie «Płejboj», GQ ci «Eskvajr». Chaj heta i zachodnija vydańni, ale pracujuć tam rasijskija žurnalisty i redaktary, jakija i hladziać na śviet z punktu hledžańnia svaich intaresaŭ. Ja, naprykład, čytaju niamiecki Geo, letaś jaho zakryli ŭ Rasii praz toje, što ŭłaśnikami vydańnia nie mohuć bolš być zamiežniki, a novaha ŭłaśnika svoječasova nie znajšli. Kryŭdna było raźvitvacca z časopisam, a jašče bolš kryŭdna, kali ŭ šapikach Vilni bačyš śviežy Geo pa-litoŭsku. A nas ža nie žmieńka narodu, jak tych litoŭcaŭ, nas 9,5 miljonaŭ. Adnak na hetym poli biełarusy zaležać ad dzivactvaŭ rasijskaha rynku. A tak ujavicie, u śviežym numary Playboy apovieść Vasila Bykava «Pakachaj mianie, sałdacik», a ŭ «Kasmapolitan» — vieršy i apovied pra siamiejnaje žyćcio ad Valaryny Kustavaj.
NBA ci Premjer-liha pa-biełarusku
Naviny NBA možna daviedvacca tolki z zamiežnych resursaŭ.
Ad hetaha siezona (vieraśnia — kastryčnika) telekanał «Biełaruś-5» całkam adroksia tranślacyj matčaŭ anhlijskaj Premjer-lihi pa futbole i Nacyjanalnaj baskietbolnaj asacyjacyi. Čytać pra mižnarodny sport ad biełarusaŭ i pa-biełarusku siońnia absalutna nierealna. Spartovyja vydańni zasiarodžvajucca vyklučna na padziejach, što adbyvajucca ŭnutry krainy, a na topavyja mižnarodnyja spabornictvy vydzialajecca ŭsio mieniej i mieniej miesca. Niekatoryja ž uvohule ličać, što praściej skarystacca z materyjałaŭ rasijskich žurnalistaŭ, tym bolš, što ich chapaje, a nie zamaročvacca ŭłasnym kantentam. Situacyja takaja, što na siońnia ja nie mahu pračytać nidzie biełaruskaha ahladu matčaŭ NBA. Mahčyma, heta i nie takaja važnaja prablema, jak papiarednija, ale jość i takija fanatyki, jak ja, jakija chočuć hladzieć na Lebrona Džejmsa i Stefa Kary biełaruskimi vačyma, a nie praz rasijskija akulary.
Ahučka filmaŭ
Afiša «Fantastyčnych istot» Džaan Roŭlinh pa-ŭkrainsku.
Zachodziš u internecie na afišu kijeŭskich kinateatraŭ i bačyš, što absalutnaja bolšaść suśvietnych navinak kino možna biez prablem pahladzieć pa-ŭkrainsku. Biełarusam zastajecca tolki maryć, kab «Doktar Strendž» ci «Fantastyčnyja istoty» Džaan Roŭlinh zahavaryli pa-biełarusku. U Biełarusi ličać praściejšym prosta zakuplać filmy ŭ Maskvie ŭ rasijskim dublažy. Praz heta zdarajucca i nie samyja pryjemnyja momanty. Naprykład, u Rasii za dzień da pakazu źniali halivudskuju stužku «Numar 44», u asnovu jakoj lehła historyja mańjaka Andreja Čykaciły. U Biełarusi nijakich zabaronaŭ nie było, ale kino nie pakazali, bo stužku prosta nie dasłali z Rasii.
Atrymlivajecca, što mienavita ŭ Maskvie vyrašajuć, jakija filmy pakažuć, a jakija nie ŭ biełaruskich kinateatrach. I znoŭ ža, hanarary za pierakład iduć nie studyjam pry biełaruskich telekanałach, a ŭ Maskvu.
Pierakłady modnych piśmieńnikaŭ
Polski pierakład Mo Jania. Kolki jašče čakać biełarusam?
Nie, u Biełarusi naturalna jość cudoŭnyja pierakładčyki mastackaj litaratury, ale ŭ asnoŭnym pracujuć jany jak vałanciory. U volny ad pracy čas pierakładajuć toje, što cikavaje im, i šukajuć sponsaraŭ, jakija mohuć dapamahčy ŭ vydańni. Sami vydaviectvy nie najmajuć na pracu pierakładčykaŭ. Nichto nie zacikaŭleny, kab pa-biełarusku najchutčej vyjšli knihi nobieleŭskaha łaŭreata Patryka Madyjano ci ŭładalnika Bukiera Hovarda Džejkabsana. Kali traplaješ u polskija kniharni, to prosta zajzdraść biare ad taho vybaru suśvietnych bestseleraŭ, jakija tam pradajucca — ad Umberta Eka da Chaleda Chasejni. Raduje taksama dyzajnierskaje azdableńnie knih, cudoŭnaja palihrafija. Biełarusy ž i tut hladziać, što pierakładuć u Rasii i adpraviać na prodaž siudy. Ale śpiecyfika pierakładaŭ u Rasii taksama admietnaja. Naprykład, praź vielmi antypucinskuju i antykamunistyčnuju pazicyju amal nie pierakładajuć papularnuju finskuju piśmieńnicu Sofi Oksanien, i takich prykładaŭ možna nabrać niamała.
* * *
Majecie inšyja prykłady? Pišycie ŭ kamientach.
