Jak u Vałodźkavie pad Hłybokim «žanili Ciarešku»

My ledźvie nie zhubili ceły płast nacyjanalnaj kultury! Moža i zhubili b kančatkova, ale siońnia i Biełaruś užo stała inšaj. Prychodzić razumieńnie, asabliva ŭ pakaleńnia, jakoje naradziłasia ŭ niezaležnaj krainie, što i mova našaja pryhožaja, i historyja ŭ nas vialikaja, i kultura naša admietnaja!

Vielmi cudoŭna, što i ŭ nas na Hłyboččynie jość niamała ludziej, jakija adradžajuć našyja daŭnija tradycyi! Vital Voranaŭ pastaviŭ na mecie adradzić dudarstva na Hłyboččynie, kab u našym horadzie pravodziŭsia Usiebiełaruski dudarski fest! A voś Taćciana Smotkina, staršynia hłybockaj filii Biełaruskaj asacyjacyi žurnalistaŭ (BAŽ) uziałasia za adradžeńnie, a možna skazać — za viartańnie staradaŭniaha biełaruskaha abradu «Žanićba Ciareški» na Hłyboččynie.

Niekali aŭtar hetych radkoŭ — dvaccać-tryccać hadoŭ tamu — cikaviŭsia ŭ 80-90-hadovych staražyłaŭ, jak ludzi daŭniej žyli ŭ vioskach, čym zajmalisia, jak adpačyvali…

Pavialičyć

— U Prypierna «Ciarešku žanili»! — śćviardžaŭ Piatro Viarcinski.

Pytaju Jaŭhieniju Hapanionak, našuju stałuju čytačku z Varhanoŭ (Dokšycki rajon), jakaja zavitała da nas praciahnuć redakcyjnuju padpisku: «Ci «žanili» ŭ vašych Varhanach kaliści «Ciarešku»?»

— A jak ža! «Žanili Ciarešku»! Praŭda, daŭnavata heta było — u 1950-ja. Ja małaja była, ale pamiataju. Niedzie až da 1960-ch žanili. Ciapier užo nie ženiać…

Naohuł, što heta za abrad taki — «Žanićba Ciareški»? Ciapier dziaŭčynie ci malcu, kab paznajomicca i znajści svaju pałavinku, ładziać u sielskim kłubie ci haradskim Domie kultury viečary, tancy, dyskateki… Tak, šanoŭnaje spadarstva, Vy zrazumieli — heta adzin sa sposabaŭ paznajomicca maładym ludziam. A daŭniej nie było dyskatek. Była «Žanićba Ciareški».

Pavialičyć

Ceły zabaŭlalny abrad, z hulniami, tancami, zahadkami, žartami. Dzie tut, u roli viadoŭcaŭ — ujaŭnyja abo i realnyja «baćka» i «maci» dapamahajuć «synočku Janačku (ci Vałodziečku) abrać sabie paračku». Tady, u daŭnija časy, heta nie vyhladała pastanovačna, jak ciapier, tady ŭsio było naturalna, i, jak mierkavałasia, nasamreč, synočak Janačka abiare sabie paračku, naprykład, Zosiečku! Jany paženiacca!

A što adradžajem siońnia, choć i pastanovačna? Śviata! Jaho možna pakazać usim, chto cenić biełaruskuju kulturu, zaprasić haściej zdaloku i zblizku, sustrecca sa starymi znajomymi i siabrami, jakija taksama, imavierna, paŭdzielničajuć u hetaj imprezie. Śviata dla samich siabie, jakoje zładzili darosłyja — zamužnija i žanatyja — ciotki i dziadźki, jakija majuć užo i svaich dziaciej. Ci piarejmuć siońnia «Žanićbu Ciareški» sielskija, ci haradskija Damy kultury, mo, užo, i nie tak važna. Ciapier, adnaznačna, što na Lepielščynie i Hłyboččynie, tradycyjna, štoraz — na Stary Novy hod — budzie ładzicca abrad «Žanićba Ciareški». Buduć źjazdžacca hłybačanie, šarkoŭcy, brasłavianie, pałačanie, lepielčanie…

Pieršy raz abrad «Žanićba Ciareški» Taćciana Smotkina arhanizavała roŭna hod tamu u małoj zale Hłybockaha Haradskoha centra kultury. Pryjšło paŭdzielničać i pahladzieć niamała ludziej, i zała padałasia zamałaj!

Pavialičyć

Na hety raz rašyli pravieści «Žanićbu Ciareški» ŭ bolšaj zale, na ahrasiadzibie Juli Buki «Rodny kut» u Vałodźkavie. Ale i vialikaja viaskovaja chata stałasia ciapier zamałaj, bo sabrałasia jašče bolš ludziej!

Pryjechaŭ z Brasłava Hallaš Sialava, žurnalist, krajaznaŭca, dudar i siabra Hłybockaj filii BAŽa, pryjechali žurnalisty z Šarkoŭščyny, zavitała połackaja hramada — siabry tamtejšaj filii BAŽa, jurysty, pravaabaroncy, krajaznaŭcy, i prosta, za kampaniju ź imi, ich svajaki: žonki i dzieci. Naturalna, najbolšaja «masoŭka» była hłybockaja. Samaja pradstaŭničaja kamanda — ź Lepiela. Mienavita za scenar praviadzieńnia abradu «Žanićba Ciareški» ŭziaty lepielski varyjant (bo inšaha prosta niama ŭ našym rehijonie).

Lepielčanie pieršymi ŭ našym Prydźvinskim krai adradzili hety abrad: jany jeździli pa vioskach, šukali babulek, apytvali, zapisvali abradavyja pieśni i samu chadu praviadzieńnia abradu. Tak naradziŭsia scenar, pa jakim na Lepielščynie ŭžo kolki hadoŭ zapar pravodziać abrad «Žanićba Ciareški».

Pavialičyć

Sama lepielskaja kamanda źjaŭlajecca samadastatkovaj dla praviadzieńnia padobnaj imprezy, bo maje nie tolki scenar, ale i muzykaŭ z adpaviednymi instrumientami: dudoj, skrypkaj i roznymi vidami ŭdarnych instrumientaŭ, aproč taho, vykanaŭcy majuć i biełaruskija narodnyja stroji. Tamu «baćkami» ŭ hłybockaj «Ciarešcy» byli lepielčanie — Vasil Škindzier i Natalla Miranovič.

Usio atrymałasia vielmi fajna! Prysutnyja byli zadavolenyja! Niekatoryja dzialilisia ŭražańniami — nievierahodna, što ź pieršaha razu supolnaja hłybocka-brasłaŭska-šarkoŭska-połacka-lepielskaja hramada zmahła zładzić dla siabie taki cudoŭny adpačynak!

Paśla «Žanićby Ciareški» adbyłasia siabroŭskaja viačera. Kožny mieŭ mahčymaść prezientavać samoha siabie. Adzin z pałačanaŭ pradstaviŭsia pravaabaroncam i ŭnijatam. Chłopiec ź Lepiela (uradženiec Dokšycaŭ) pradstaviŭsia litvinam, jaki lubić biełaruskuju movu, šanuje biełaruskuju kulturu i historyju.

Pavialičyć

Lavonicha

Natalla Miranovič ź Lepielščyny, nastaŭnica biełaruskaj movy i litaratury ŭ sielskaj škole, jakaja hrała rolu viadoŭcy, h.zn «maci», skazała: «Spačatku ja škadavała, što pa raźmierkavańni patrapiła nie ŭ haradskuju škołu, a sielskuju. Ciapier, naadvarot, radaja! Mienavita sielskija vučni naturalna ŭsprymajuć biełaruskuju movu i litaraturu. Maje vučni nie saromiacca apranać stroi z vyšyvankami, udzielničać u teatralizavanych biełaruskich pastanoŭkach! Jany chodziać pa babulkach — zapisvajuć uspaminy».

Pavialičyć

Darečy, chto nie viedaje, dziavočaje proźvišča pieršaj žančyny-kasmanaŭta Valanciny Cieraškovaj, nasamreč, — Ciareška. Jaje baćki — ź Biełarusi. Sama jana pra heta publična adnojčy paviedamiła, jak i toje, što nie adrazu zmahła pierajści ź biełaruskaj na ruskuju movu.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0