Kaciaryna vałodaje ŭnikalnym hołasam, hraje bolš čym na piaci muzyčnych instrumientach, piša vieršy dy muzyku, šyje dy rekanstrujuje siaredniaviečnyja stroi. Jana moža zrabić dakładnuju kopiju pieraplotu knihi XIII stahodździa ci napisać kielckim šryftam VI stahodździa tak, što nie adroźnicie ad aryhinału. Akramia ŭsiaho hetaha, Kaciaryna paśpiavaje być žonkaj i mamaj dla svaich dvaich dzietak.
«Časta kažuć, što ja hraju folk, ale heta nie zusim folk. Heta chutčej art-rok, dzie i aŭtarskija teksty, i aŭtarskaja muzyka. Mnie padabajecca aznačeńnie «fentezi-rok»,
jakoje my z maim ansamblem prydumali, kab akreślić toje, što ŭ nas atrymlivajecca», — tak śpiavačka vyznačaje nakirunak, u jakim pracuje. Da 2013 hoda jana vystupała z akustyčnym hurtam Alta Mente. Ciapier jaje hurt maje ŭ składzie nazvy jaje ŭłasnaje imia: «Kaciaryna Vadanosava & Fantasy Orchestra». U ansambli śpiavački muzyki hrajuć na ŭdarnaj ŭstanoŭcy, bas-hitary, elektrahitary, elektraskrypcy i cymbałach. Sama Kaciaryna piša teksty, muzyku, śpiavaje dy hraje na duchavych instrumientach.
U listapadzie 2016 hoda Vadanosava prezientavała svoj pieršy solny albom — «Mifatvorčaść», kudy ŭvajšło 11 piesień. Darečy, debiutny paetyčny zbornik Kaciaryny, jaki vyjšaŭ u 2015 hodzie, maje takuju ž samuju nazvu.
«Ja pamiataju hałodnyja časy, kali ŭ nas doma była tolki bulba i alej»
Kaci było čatyry, jana straciła baćku. Amal usie ŭspaminy Kaciaryny z rańniaha dziacinstva źviazanyja mienavita ź im i z muzykaj. Dniom spadar Eduard pracavaŭ u Akademii navuk, a pa viečarach chadziŭ na repietycyi hurta «Špaki», dzie hraŭ na bas-hitary. «Vierasy», «Siabry», «Pieśniary», «Suzorje», «Špaki», — usie muzyki tady viedali adzin adnaho i byli niedzie pobač. Darečy, mienavita ŭ hetym hurcie pačynaŭ svaju dziejnaść Alaksandr Saładucha.
«Baćka byŭ radyjofizik, matematyk, adzin ź pieršych prahramistaŭ u našaj krainie, zajmaŭsia ŭ 1980-ja hady tym, čym modna zajmacca ciapier, — pryhadvaje Kaciaryna. — Pamiataju, jak jon siadzieŭ i štości padbiraŭ na hitary, jak prychodzili baradatyja dziadźki, siadali vakoł prajhravalnika i zdymali partyi tych ža Deep Purple».
Maci śpiavački, spadarynia Neli, pa adukacyi aktrysa i režysior masavych mierapryjemstvaŭ. Adnak u ciažkija dla siamji časy, jakija supali ź niaprostym časam dla ŭsioj Biełarusi (heta byŭ 1991 hod), joj daviałosia zabyć pra letucieńni. Treba było nakarmić dvaich dziaciej: maleńkuju jašče Kaciu i starejšaha za jaje na 13 hadoŭ Kiryłu.
«Ja nie mahu ŭśviadomić, što joj daviałosia prajści, kab my ciapier nie pili harełku pad płotam, — kaža Kaciaryna. — Maja mama — vielmi pryhožaja žančyna, kaliści navat sam Nił Hilevič zaprašaŭ jaje ŭ restaracyju, jaje klikali pracavać u Dom madelaŭ, ź jaje pisali karciny… I voś ja pamiataju, jak jana, absalutna intelihientnaja žančyna, jakaja i ŭ toj čas, u svaje 40 hadoŭ, była vielmi pryhožaja, adukavanaja, vymušanaja była myć prybiralni ŭ škole. A ja tym časam siadzieła ŭ kalidory na padvakońni i rabiła ŭroki. Ja pamiataju hałodnyja časy, kali ŭ nas doma byli tolki bulba i alej, a mama siadzieła i płakała nad hetaj bulbaj. Heta byli čornyja momanty, ale my ich pieražyli dziakujučy mamie dy bratu, jaki ŭ svaje 17—18 hadoŭ byŭ vymušany i vučycca, i ŭładkavacca adrazu na niekalki rabot. Sam zasvoiŭ prahramavańnie, ciapier pavažany čałaviek».
Kaciaryna nie škaduje siabie, kaža, što, kali b žyła jak usie narmalnyja ludzi, ničoha vartaha ź jaje nie atrymałasia b. Heta navučyła jaje pieraadolvać ciažkaści, nie čakajučy nijakaj dapamohi.
«U mianie nie było svajakoŭ, jakija b mahli mianie ŭładkavać. Nie było taty, jaki b moh zastupicca, kali mianie bili chłopčyki za kučaravyja vałasy ci poŭnyja vusny. U mianie nikoli nie było nijakaha błatu. U svoj čas mnie było vielmi kryŭdna, što voś tak usio stałasia. Zdavałasia, kali b žyŭ moj baćka, jon by dapamoh mnie i ŭ mianie było b zusim inšaje žyćcio», — pryznajecca jana.
«Kali ŭsie słuchali «Ruki ŭvierch» pra «Krošku maju», ja słuchała The Beatles»
Pra školnyja hady Kaciaryna havaryć nie lubić.
«Ja nienavidzieła škołu ź piataha da dziaviataha kłasa, — nie chavaje pačućciaŭ naša hierainia. — Ja vučyłasia ŭ škole z muzyčnym uchiłam, tam było vielmi šmat dziaŭčynak. Zvyčajna ŭ takich supolnaściach dziaŭčynki siabrujuć nie z kimści, a suprać kahości. Kali ja vychodziła sa svaich šmatlikich i doŭhaterminovych chvarob, sa mnoj amal nichto nie padtrymlivaŭ stasunkaŭ, ja časta była adna. U dadatak, kali ŭsie, naprykład, słuchali «Ruki ŭvierch» pra «Krošku maju», ja słuchała The Doors, Led Zeppellin ci svaich samych ulubionych The Beatles. Heta nie nadavała mnie statusnaści ŭ asiarodku adnahodkaŭ».
Atrymała čyrvony dypłom
Paśla muzyčnaj škoły, dzie Kaciaryna zajmałasia dzieviać hadoŭ, jana dva hady vučyłasia ŭ himnazii z muzyčna-piedahahičnym uchiłam. Ale tady i nie dumała źviazvać žyćcio z muzykaj. Heta była rucina, jakaja nie prynosiła asablivaj radaści. Užo potym, kali Kaciaryna pajšła va ŭniviersitet, u jaje źjaviłasia praha da hrańnia i da stvareńnia muzyki.
«U padletkavym uzroście ja chacieła być albo aktrysaj, albo archieołaham. Kali mnie stuknuła 16, ja, natchnionaja, pajšła na akciorski fakultet i pravaliła ŭstupnyja ispyty — u kułuarach chadzili čutki, što ŭ dziaŭčat niama šansaŭ, voźmuć tolki chłopcaŭ. Tak i stałasia: z 20 nabranych čałaviek dziaŭčat było tolki čaćviora. U tyja časy jašče nie było teściravańniaŭ, a pastupać možna było ŭ dźvie chvali za adno leta, tamu ŭ mianie paŭstała pytańnie, što rabić dalej: iści ŭ muzpied albo na histfak u piedahahičny ŭniviersitet. Ja vyrašyła, što na histfaku budzie viesialej, i pajšła tudy ździajśniać svaju druhuju maru — być archieołaham. Praŭda, akazałasia, što piedahahičny ŭniviersitet nie rychtuje archieołahaŭ, tamu ja paśpiachova atrymała čyrvony dypłom pa śpiecyjalnaści «Historyja i relihijaznaŭstva»», — kanstatuje hierainia.
«Kali była maleńkaja, ludzi nie mahli zrazumieć, chto heta va mnie havoryć»
Kaciaryna hraje na fartepijana, hitary, błok-flejtach, akarynie, varhanie, navat na armianskim duduku dy biełaruskaj dudzie, adnak lubimy instrumient — hołas, bo im možna zrabić toje, čaho nie zrobiš usimi astatnimi.
«Kali była maleńkaja, ludzi nie mahli zrazumieć, chto heta tam havoryć, — uśmichajecca maładaja žančyna. — Dla trochhadovaha dzicionka ŭ mianie byŭ strašenna nizki hołas. U małodšaj škole sprabavali jaho «vypravić», zasoŭvali z altoŭ u saprana. Paźniej ja trapiła da dobraha piedahoha z cudoŭnym staŭleńniem i da dziaciej, i da muzyki, i jon razhledzieŭ patencyjał mienavita majho dyjapazonu.
Litaralna niekalki dzion tamu ja sustrakałasia ź im. Čarhovy raz viała kancert u Biełaruskaj dziaržaŭnaj fiłarmonii [Kaciaryna pieryjadyčna vystupaje tut u jakaści kanfieranśje — piša scenary kancertaŭ dy viadzie ich — NN], i Uładzimir Łoj sa svaim choram «Punsovyja vietrazi», u jakim ja ŭ svoj čas śpiavała, vystupaŭ na scenie… Ciapier, kali ja sprabuju vykonvać kłasičnyja tvory, mnie navat praściej śpiavać mužčynskija partyi. U mianie kantralta, z hetym ničoha nie zrobiš — maja fizijałahičnaja kamplekcyja dyktuje hety hołas. Ź im ja miryłasia doŭha. U škole ciarpieć nie mahła — mnie padavałasia, što dziaŭčynka pavinna niedzie tam lotać naviersie. Tym bolš, davoli redka nizkim hałasam dajuć salujučyja partyi, zvyčajna jany dzieści «na padpieŭkach»».
Ciapier Kaciaryna z zadavalnieńniem prymaje ŭłasny hołas, jaki nasamreč davoli redki. Zvyčajna ŭ hledačoŭ uźnikaje ŭnutrany dysanans, kali Kaciaryna pačynaje śpiavać. Składana pavieryć, što ŭ hetaj zhrabnaj vytančanaj maładoj žančynie ŭnutry chavajecca takaja moc.
«Adna z samych lubimych maich hulniaŭ była hulnia ŭ ryfmu»
Vieršy naša hierainia pačała pisać raniej, čym muzyku, jašče ŭ małodšaj škole.
«Adna z samych lubimych hulniaŭ u mianie z baćkami była hulnia ŭ ryfmu, čym ciapier ja sprabuju zajmacca sa svaimi dziećmi. Adzin kaža słova, a inšy musić padabrać da jaho ryfmu. Da taho ž, ja ŭ try hady navučyłasia čytać, vieršavanyja tvory asabliva zavarožvali mianie, tamu pisać vieršy było całkam naturalna, — raspaviadaje śpiavačka.
— Pisała pra luboŭ i pra Biełaruś — pra što jašče pišuć u 7-8 hadoŭ?.. Kali ja pajšła ŭ škołu, byŭ čas biełarusizacyi, 1991-1992 hady, usio navučańnie išło pa-biełarusku. U mianie była cudoŭnaja pieršaja nastaŭnica, jakaja kultyvavała luboŭ da Radzimy. Potym biełaruskaja mova była tym pradmietam, na jakim mnie ničoha nie treba było rabić, ja na im litaralna adpačyvała. Pamiataju, jak va ŭniviersitecie ja vyratoŭvała svaimi vieršami ŭsiu hrupu — kali nichto nie byŭ padrychtavany da sieminara, usie pačynali choram prasić vykładčyka: «A niachaj Vadanosava nam svaje vieršy pačytaje!» I vykładčyk časta zhadžaŭsia, a ja z radaściu vyvaročvała adnahrupnikam svaju dušu, chacia nasamreč usie, kamu ja čytała, prosta chacieli kryšku adpačyć dy ničoha nie rabić na zaniatkach. Mova mnie padabałasia, ja nikoli nie ŭsprymała jaje jak niešta kałhasnaje. Moža być, tamu što ŭ mianie niama nivodnaha viaskovaha svajaka, i ja čuła biełaruskuju movu tolki jak litaraturnuju».
«Kali b ja zastałasia ŭ svajoj niepachisnaj prazie vychavać dzicia ŭ biełaruskamoŭnym asiarodku, to zrabiła b jaho asacyjalnym»
U siamji Kaciaryny kvitnieje bilinhvizm. Jana — biełaruskamoŭnaja, muž Siarhiej — ruskamoŭny.
Kaciaryna Vadanosava z mužam Siarhiejem, dačkoj Stefanijaj i synam Janušam.
Dzieci, Stefanija i Januš, havorać tak, jak im chočacca.
Kali šeść hadoŭ tamu ŭ siamji naradziłasia pieršaje dzicia, dziaŭčynka, Kaciaryna imknułasia vychoŭvać jaje tolki pa-biełarusku. Kali ž naśpieła pytańnie addavać jaje ŭ sadok, i vyśvietliłasia, što pablizu niama anivodnaj biełaruskaj hrupki, paŭstała dylema: vazić dzicia praz uvieś Minsk na Kamiennuju Horku ci źmirycca. Kaciaryna abrała druhi varyjant.
«Potym akazałasia, što naša vychavacielka — nastaŭnica biełaruskaj movy, tamu jana navučyła dziaciej narmalna stavicca da movy. Ja zrazumieła adnu reč: kali b ja zastałasia ŭ svajoj niepachisnaj prazie vychoŭvać dzicia vyklučna ŭ biełaruskim asiarodku, to zrabiła b jaho asacyjalnym elemientam. Ja viedaju biełaruskamoŭnych dziaciej — im nie nadta lohka žyviecca. Dzieci nie takija «łapački», jakimi mohuć padavacca. Kali jany ŭ adnoj piasočnicy ź dziciom, jakoha nie razumiejuć, jaki havoryć nie tak, jak usie, to mohuć vielmi žorstka da jaho stavicca, — tłumačyć Kaciaryna. —
Majo dzicia ŭvieś čas vybirała: rabić tak, jak mama navučyła, ci tak, jak robiać usie navokał. Sa svaim žyćciom ja mahu rabić usio, što chaču, i havaryć choć pa-kitajsku. Kali ž ja vychoŭvaju dzicia, to pavinna kiravacca tym, jak jamu budzie bolš kamfortna. Kaniečnie, heta mianie nie zusim zadavalniaje, heta krok suprać siabie, ale tak jość. Nas pastavili ŭ takuju situacyju, ja nie mahu z hetym ničoha zrabić».
Ciapier sa Stefanijaj jana razmaŭlaje na biełaruskaj, a taja zazvyčaj adkazvaje pa-rusku. Chacia i pa-biełarusku taksama moža.
«Niadaŭna Stefačku zaprašali na telebačańnie na kastynh, i majo šaścihadovaje dziciania zatyknuła za pojas usich piacikłaśnikaŭ, jakija viedajuć biełaruskuju movu tolki pa padručnikach, — raspaviadaje ščaślivaja mama. — Ale ja nie prymušaju jaje karystacca movaj litaralna kožny momant. Dla mianie kamunikacyja pa-biełarusku absalutna naturalnaja. Ja pačała zajmacca razryvam šabłonaŭ, karystacca biełaruskaj movaj tady, kali heta amal nichto nie rabiŭ, kali heta jašče nie było modnym. Ciapier, kali ja hladžu na ludziej, jakija raniej kazali «hovori normalno», i baču, što jany havorać pa-biełarusku, ja dumaju, što heta i maja praca».
«Materyjalnaja abmiežavanaść — kłasny šturšok dla samaŭdaskanaleńnia»
Šyć i vyšyvać Kaciaryna pačała vielmi rana. Hady ŭ try joj davali ihołku, nitku, i jana vyšyvała. Kacia była vielmi cichim dziciom, jaje nie cikavili hulni na vulicy. Joj chaciełasia pasiadzieć doma, pačytać knižku, pamalavać, pavyšyvać i zadavolić prahu kreatyvu, jakaja była ŭ jaje zaŭsiody.
«Na pačatku heta byli strašennyja bałachony. Da hetaha času adnakurśniki ŭzhadvajuć maje šalonyja pradmiety harderobu, u jakich ja chadziła na pieršych kursach. Heta było niezrazumieła što, niezrazumieła z čaho. Hrošaj nie było, a vielmi chaciełasia, tamu tkanina čaściej za ŭsio była taja, jakuju mnie addavali, bo jana nikomu nie była patrebnaja. Dy mnie heta dało bazu. Śpiecyjalnaj adukacyi nie maju, ja samavuk, ale taho, što ja rablu, mnie, u pryncypie, dastatkova. Darečy, ciapier, naprykład, ja rablu čarhovy kamplekt strojaŭ dla ŭsiaho majho hurta», — kaža Kaciaryna.
Jana ź dziacinstva nazirała, jak čaravała jaje maci nad novymi ŭborami. Jak ź ničoha rabiła šykoŭnyja rečy.
«Kali ja była maleńkaja, my byli vielmi biednyja, ale nichto hetamu nie vieryŭ, tamu što maja mama ŭmudrałasia rabić toje, što pad siłu daloka nie kožnamu čałavieku», — raspaviadaje naša hierainia. — Jana brała stary chałat i stvarała mnie ź jaho śviatočnuju sukienku. Chacia taksama samavuk. Pamiataju, jak my kroili: układvalisia na tkaninu i abvodzili adna adnu. Ja ŭvohule liču, što materyjalnaja abmiežavanaść — heta kłasny šturšok dla samaŭdaskanaleńnia».
Kaciaryna pra knihi, jakija najbolš paŭpłyvali: «Samy lubimy tvor — «Uładar Piarścionkaŭ». Jość, kaniečnie, i inšyja. Naprykład, «Majstar i Marharyta». Ja ŭpieršyniu pračytała hetuju knihu ŭ 10 hadoŭ, i jana mianie tady tak «nakryła», što ja niekalki dzion nie mahła spać, jeści, žyć. Nastolki heta było suhučna z maim śvietaŭsprymańniem! Taksama «Ciažka być Boham» i «Paniadziełak pačynajecca ŭ subotu» bratoŭ Struhackich, «Daroha sychodzić udalačyń» Alaksandry Bruštejn».
Kaciaryna havoryć, što «prostyja», «čałaviečyja» rečy šyć nie ŭmieje. Bolšaja častka taho, što jana pašyła, — kancertnyja stroi. U jaje šmat rekanstrujavanych sukienak na XIII—XVI stahodździ. Estetyka siaredniaviečnych ŭpryhožvańniaŭ, adzieńnia, — usio heta joj vielmi blizka.
Moža być, tamu jaje i zachapiła ideja ŭziacca za vyvučeńnie i stvareńnie histaryčnych pieraplotaŭ dla knih, staradaŭnich kalihrafičnych tradycyj.
«Dumku, što ja mahu hetym zajmacca, mnie pryščapiŭ muž. Jon strašenna prasunuty ŭ płanie kancylarskich tavaraŭ, zamaŭlaje sabie z-za miažy roznyja natatniki i moža ź imi nasicca jak ź pisanaj torbaj, — raspaviadaje Kaciaryna. — Adnojčy jon paprasiŭ mianie zrabić jamu natatnik. Ja zrabiła. Jon skazaŭ, što dobra atrymałasia, i prapanavaŭ rabić heta i dalej. Pieršym časam heta byli niejkija prostyja rečy, a potym ja ŭžo zrazumieła, što histaryčnaja adukacyja dazvalaje mnie rabić štości našmat bolš dakładna akreślenaje. Ciapier ja mahu vielmi doŭha raspaviadać pra toje, jak rabili pieraploty ŭ XIV stahodździ i jak rabili ŭ XVI, jak rabić možna, a jak — nielha. Kalihrafija siudy taksama dobra ŭpisałasia, chacia moj zvyčajny počyrk drenny. U mianie dobra atrymlivajecca kielcki šryft, hatyčny, bolš-mienš reniesans, a voś dalej užo kryvuliny».
«Kali mianie staviać na adnu stupień razam z 16-hadovymi dziaŭčatami, heta vielmi ciažka»
Kaciarynu vielmi lubić kamiera, u jakich tolki vobrazach hetuju čaroŭnuju ryžavałosuju pryhažuniu ni zdymali! Bolšaść ampłua dla zdymak Kaciaryna prydumlaje sama. U ich jana byccam pieražyvaje tyja žyćci, jakija nie paśpieła pražyć.
«Ja pryjšła ŭ madelnuju śfieru tady, kali ŭ mianie ŭžo byli dzieci i mazhi. Ja nie razhladała heta jak spravu žyćcia, tolki jak chobi. Kaniečnie, pryjemna pachadzić u pryhožaj sukiency, pakrasavacca, ale heta ŭsio adno źviazana ź psichałahičnym presinham. Kali mianie staviać na adnu stupień razam z 16-hadovymi dziaŭčatami, kirujuć mnoju jak lalkaj, heta vielmi ciažka, — pryznajecca Kaciaryna. — Heta byŭ prosta dadatkovy zarobak, ale nijakaha emacyjnaha zadavalnieńnia ja pry hetym nie adčuvała».
Pra lubimuju muzyku: «Z samaha dziacinstva kožny dzień u mianie doma hučali The Beatles, usie pieśni jakich ja viedaju na pamiać, Led Zeppelin, Deep Purple, Pink Floyd, The Doors, Black Sabbath. Karaciej, stary kłasičny rok prykładna da kanca 1970-ch. Niadaŭna idu pa vulicy ŭ navušnikach, a ŭ mianie palito z karunkami ŭ ružovyja i błakitnyja kvietački. I niejki chłopiec da mianie padychodzić: «Ci možna z vami paznajomicca?». «Kali łaska, znajomciesia!» (Nie budu ž ja adrazu rasčaroŭvać chłopčyka zajavaj, što ŭ mianie siamja dy dzieci). «A što vy słuchajecie?». «Black Sabbath». «Štooo?»».
Zusim pa-inšamu Kaciaryna hladzić na ŭłasnyja fotasiesii. Tut joj nie płaciać hrošy, ale jana moža sama kiravać pracesam, što dla jaje našmat daražej.
«Pašyła sabie novuju sukienku, naprykład, rekanstrukcyju XIV stahodździa, telefanuju adnamu sa znajomych fatohrafaŭ i kažu: davaj zładzim fotasiesiju. I čałaviek viedaje, što mnie nie treba budzie stavić ruki ci nachił hałavy, kazać, jaki zrabić tvar, bo ja dobra ŭśviedamlaju, jak z saboj pracavać. Časta zaprašajuć da supracoŭnictva i zusim nieznajomyja mnie fatohrafy, da jakich traplaje majo partfolia. Voś takija niekamiercyjnyja fotasiesii nie tolki zadavalniajuć ułasnaje eha, ale i dajuć mnie mahčymaść pieražyvać toje žyćcio, jakoje ja sama sabie prydumlaju, — pryznajecca Kaciaryna. — U paŭsiadzionnaści časta nie chapaje epiki, ramantyki, hieroiki, čaradziejstva, i prahu da ich ja spatolvaju pierad kamieraj ci na scenie».
