Raniej Ahne pryjazdžała ŭ Biełaruś tolki adnojčy, dy i toje ŭsiaho na try dni. Ciapier ža ŭ jaje byli cełyja dva tydni, kab paznajomicca ź biełaruskaj stalicaj i adčuć biełaruski duch. Pierad samym adjezdam my sustrelisia ź dziaŭčynaj i raspytalisia, što jana ciapier dumaje pra našu krainu.
«Kali vy pra mianie napisali, u fejsbuku pačaŭsia kosmas. Pasypalisia zaprašeńni siabravać, roznyja ludzi kazali mnie, što buduć rady dapamahčy z movaj. Napisaŭ i chłopiec z Ukrainy, prapanavaŭ zapisacca ŭ škołu biełarusistyki, bo jon sam tam vučyŭsia i jamu spadabałasia», — raspaviadaje dziaŭčyna.
Pieršym Ahne napisaŭ chłopiec z Oršy Arciom, zaviazałasia pierapiska. Ciapier, kali dziaŭčyna pryjechała ŭ Minsk, Arciom taksama pryjechaŭ paznajomicca vočna i zvaziŭ Ahne ŭ Kurapaty. Dziaŭčyna ščyra ździviłasia, kali daviedałasia, što mnohija biełarusy tam nikoli nie byli.
«Ja vielmi chacieła pabačyć hetaje miesca, bo i sama pracuju ŭ padobnym [Ahne — hid u Miemaryjalnym kompleksie ŭ Tuskulenaj — NN]. Tym bolš, ja viedała pra pratesty, jakija išli. Mnie było vielmi cikava tam pabyvać, — kaža dziaŭčyna. —
Usim treba viedać svaju historyju, i nie tolki tuju, jakoj vučać u škołach. Kurapaty — trahičnaje miesca, dzie pachavana šmat achviar režymu. Jak i ŭ Litvie, ad režymu najbolš paciarpieli najlepšyja ludzi — intelektuały, palityki, hramadskija dziejačy. Treba razumieć heta. Kab historyja nie paŭtaryłasia, treba jaje pamiatać. Ale tam šmat kvietak, bačna, što niejkija ludzi prychodziać. Heta dobra».
Ahne padčas śviatkavańnia Kupalla ŭ Aziarcy.
Za hetyja paru tydniaŭ Ahne paśpieła trapić na rycarski fest u Vilejcy, adśviatkavać Kupalle ŭ vioscy Aziarco, schadzić na ekskursiju ŭ Nacyjanalny mastacki muziej, Nacyjanalnuju biblijateku, Muziej staražytnaj biełaruskaj kultury, Muziej historyi Vialikaj Ajčynnaj vajny. Naviedała viečarynu paezii ŭ teatry Janki Kupały, navučyłasia śpiavać «Try čarapachi», «Prostyja słovy», «Kupalinku» dy «Kasiŭ Jaś kaniušynu».
«Što było nadzvyčaj cikava ŭbačyć, dyk heta parad z traktarami z vusami i ŭ kapielušach, — pryznajecca Ahne. — Ščyra kažučy, mnie krychu strašna bačyć takija vialikija parady z tankami, z samalotami. U nas takoha nie byvaje. Zrazumieła, u nas i kraina mienšaja, i vojska nie takoje. Cikava choć raz u žyćci pabačyć padobnaje».
Dziaŭčynie biełaruskaja stalica padałasia vialikim i zialonym horadam.
«Vilnia — kampaktny horad, jaki možna ŭvieś prajści pieššu, — raspaviadaje Ahne. — Minsk — vielizarny, mnie ciažka da hetaha pryvyknuć, u nas niama takich płoščaŭ, ale ja ŭžo krychu aryjentujusia i vielmi hanarusia, što samastojna mahu karystacca mietro. Ceny na transpart vielmi nizkija — u nas razy ŭ try vyšejšyja. Mietro niama, a kab dabracca aŭtobusam z adnaho kanca horadu u inšy, spatrebicca hadziny paŭtary.
Pierad adjezdam my z vałanciorami i ŭdzielnikami škoły hadzin piać špacyravali pa Minsku. Da hetaha ja bačyła horad u asnoŭnym pad ziamloj i toje, što paśpieła zaŭvažyć la stancyj mietro. U apošni dzień ja ŭbačyła, što Minsk značna pryhažej, čym ja dumała: vielmi šmat parkaŭ, utulnych skvierykaŭ i zialonych zon. Ja zakachałasia ŭ hety horad!»
Adzinaje, movu ŭ Biełarusi Ahne čuła ŭ asnoŭnym ad siabroŭ, ekskursavodaŭ dy vykładčykaŭ škoły. A voś kab ad vypadkovych ludziej, to nie.
«Treba było mnie zapytacca darohu da Kupałaŭskaha, vyrašyła spačatku źviarnucca pa-anhlijsku, — raspaviadaje litoŭka. — Čakała moładź, dumała, chiba viedajuć anhlijskuju. Raz zapytałasia — pahladzieli na mianie vialikimi vačyma i źbiehli. Druhi raz zapytałasia — toje samaje. Tady ja vyrašyła, što nie — tak ničoha nie atrymajecca. Pasprabavała źviarnucca pa-biełarusku. Tady maładaja dziaŭčyna spyniłasia, adkazała choć i pa-rusku, ale nie źbiehła, pakazała, kudy iści».
Što praŭda, Ahne kaža, takija nieparazumieńni chutčej adzinkavyja. U asnoŭnym joj sustrakalisia vietlivyja ludzi.
«Ja nie viedała, jak prajści da vakzała, tamu zapytałasia šlach u maładoj pary ŭ mietro. Jany adkazali mnie na idealnaj anhlijskaj i praviali, choć im i było nie pa darozie. My krychu pahavaryli, jany byli ščyra ździŭleny, što ja pryjechała vučyć biełaruskuju movu, pytalisia: «Navošta vam heta treba? — raspaviadaje Ahne. — Potym ja spyniła čałavieka ŭ šykoŭnym kaściumie, paprasiła dapamahčy znajści płatformu i šlach. Jon nie razmaŭlaje pa-anhlijsku, tamu ja ź im havaryła pa-biełarusku, a jon adkazvaŭ pa-rusku. Chvilin 15 jon addaŭ na toje, kab dapamahčy mnie znajści ciahnik, pravioŭ naŭprost da jaho».
Choć i adbyłosia takoje nievialičkaje moŭnaje rasčaravańnie, Ahne źbirajecca znoŭ pryjechać u Biełaruś i razmaŭlać ź biełarusami pa-biełarusku. Tym bolš, z saboj u Litvu Ahne viazie biełaruskija knihi, kab padciahvać movu. «Voziera radaści» Marcinoviča, «Tancy nad horadam» Arłova, «Avantury drahuna Pranciša Vyrviča» Rubleŭskaj — usio toje, što naraili biełarusy.
A paśla zaviaršeńnia škoły biełarusistyki adzin z vykładčykaŭ prezientavaŭ Ahne dźvie častki knihi Łabadzienki i Litvinoŭskaj «20 krokaŭ da biełaruskaj movy» — bo vučyć movu nie tamu, što treba ci dla ptušački, a tamu što lubić jaje. Uvieś nastupny dzień paśla takoj pryjemnaj niečakanaści Ahne ŭśmichałasia.
«Kali ja lepš vyvuču movu i nie budu saromiecca pačać razmovu, tady ja chaču pryjechać jašče raz i pasprabavać spravakavać biełarusaŭ, vymusić razmaŭlać sa mnoj pa-biełarusku. Bo ja ž zamiežnica, mahu skazać: «Prabačcie, ja ź Litvy, pa-rusku zusim nie razumieju. Kali łaska, davajcie razmaŭlać pa-biełarusku», — uśmichajecca Ahne.
