«Praź Śviedkaŭ Ijehovy ja straciŭ i žonku, i dačku», — pryznajecca «Našaj Nivie» minčuk Michaił. I raskazvaje svaju historyju baraćby z relihijnaj arhanizacyjaj.
«Śviedki Ijehovy daražejšyja za baćku»
«Žonka, kali jašče była padletkam, pieražyła strašnaje — jana była ŭ siabroŭki, kali ŭ susiednim pakoi paviesiŭsia baćka toj dziaŭčynki. Paśla susiedka pačała padkidvać hetym dźvium dziaŭčatam-padletkam litaraturu Śviedkaŭ. Jany ŭciahnulisia, — raskazvaje Michaił. — Kali majoj žoncy było 18 hadoŭ, my paznajomilisia. Spačatku ja jaje pierakanaŭ adyści ad Śviedkaŭ, ale paźniej vyśvietliłasia, što žonka tajemna naviedvaje ich schody».
Michaił vinavacić Śviedkaŭ Ijehovy ŭ tym, što raspałasia jaho siamja
Na toj momant u pary ŭžo naradziłasia dačka. Michaił sprabavaŭ rastłumačyć žoncy pamyłkovaść fiłasofii Śviedkaŭ — marna. Zabaraniaŭ chadzić na schody — taksama biezvynikova. Usio zakančvałasia skandałami. Adnojčy žonka navat zalezła na akno i pahražała vykinucca, kali Michaił nie vypuścić jaje z kvatery na schod, śćviardžaje toj. Pryjšłosia adpuścić.
Skandały praciahvalisia, kaža Michaił, žonka źbiahała na schody, nie hladzieła dačku. Adnojčy žonka ŭziała dzicia i ŭciakła z kvatery. Jaje miescaznachodžańnie pryjšłosia vyśviatlać z dapamohaj milicyi. Usio skončyłasia razvodam — i dačku sud pakinuŭ z maci.
«Ja prasiŭ žonku nie vadzić dačku na schody, taja nie słuchała. U vyniku dzicia ja bačyŭ usio mienš. U kvatery, dzie jany žyvuć, ja ŭvohule nikoli nie byŭ. Nie viedaju, jakija tam umovy, — kaža Michaił. — Ale ja sprabavaŭ pierakanać dačku. Adnojčy ja skazaŭ joj: kali ty tak upeŭnienaja ŭ svajoj relihii, davaj heta zadakumientujem».
«Śviedki Ijehovy mnie daražejšyja za baćku» — hety list napisała jaho 10-hadovaja dačka, kaža mužčyna.
Siońnia dačce 15 hadoŭ. Michaił jaje daŭno nie bačyŭ — apošni raz telefanavaŭ paŭhoda tamu.
«Pierad jaje dniom narodzinaŭ ja rastłumačyŭ, što jana sama moža vybirać relihiju. Jana skazała, što vybiraje Śviedkaŭ Ijehovy. Ja adkazaŭ, što ŭsio roŭna praciahnu ź imi zmahacca. Kali jana źmienić svaju pazicyju, ja budu rady jaje zvanku. Ale pakul — cišynia», — kaža mužčyna.
Nie pieralivajuć kroŭ i čakajuć vajny z Satanoj
Śviedki Ijehovy ŭźnikli ŭ 1870-ja ŭ ZŠA. Tady jašče jany mieli nazvu «Daśledavalniki Biblii».
Śviedki ličać siabie chryścijanami, vierać u adzinaha boha, jakoha zavuć Ijehova. Ale jany nie vierać u Trojcu, Chrystos dla ich nie boh, a pieršaje stvareńnie boha-Ijehovy, jaho prarok i idealny čałaviek. Taksama Śviedki nie pryznajuć kryž, ikony, nie śviatkujuć Vialikdzień i Rastvo.
Śviedki Ijehovy pierakładajuć svaju litaraturu na šmat movaŭ. U tym liku i na biełaruskuju.
Pieryjadyčna Śviedki pradkazvajuć Kaniec Śvieta. Toje, što jon tak i nie adbyvajecca, ich nie zasmučaje — praz čas źjaŭlajecca novaja data, kali varta čakać Apakalipsis. Kali jon narešcie zdarycca, 144 tysiačy pamazańnikaŭ ź liku Śviedkaŭ trapiać na nieba (ličycca, što bolšaść ź ich užo nabrali ź pieršych prychilnikaŭ, ciapier idzie «dabor»). Akramia taho, pamazańniki razam z Chrystom buduć vajavać z Satanoj. Inšych praviednikaŭ uvaskresiać, ale pasielać na Ziamli, dzie budzie Raj (im vajavać budzie nie treba).
Akramia taho, śviedki nie ŭdzielničajuć u vybarach, admaŭlajucca słužyć u armii, nie pryznajuć dziaržaŭnyja ściahi, hierby i himny, bo ličać, što musiać słužyć nie «caru», a Ijehovie.
Hałoŭnaja pretenzija da Śviedkaŭ — ich «bijaetyka». Jany kateharyčna admaŭlajucca ad pieralivańnia kryvi, navat u ekstrannych vypadkach. Ale raniejšyja normy čas ad času mianiajucca, naprykład, zabaronu na vakcynacyju Śviedki skasavali ŭ 1950-ch, a ŭ 1970-ch vyrašyli, što nie buduć chryścić kurylščykaŭ.
U 2015 hodzie sami Śviedki śćviardžali, što ich u śviecie bolš za 8 miljonaŭ čałaviek.
Narmatyvy raspaŭsiudu viery
Prajšło ŭžo 5 hadoŭ jak u zmahańni za siamju pamiž Michaiłam i Śviedkami Ijehovy pieramahli Śviedki. Ale Michaił praciahvaje baraćbu z relihijnaj arhanizacyjaj. Na jaho mašynie navat vialikimi litarami napisana: «Ja suprać siekty Śviedki Ijehovy, šukaju paciarpiełych» i paznačany telefonny numar mužčyny. Pastupova vakoł jaho sfarmiravałasia nievialikaje koła adnadumcaŭ, jakija taksama sutyknulisia sa Śviedkami, i taksama ličać ich niebiaśpiečnaj siektaj. U kožnaha ź ich za plačyma svaja kryŭda.
Babrujčanin Maksim u 2015 hodzie zakachaŭsia ŭ dziaŭčynu, paźniej vyśvietliłasia, što jana viernik Śviedkaŭ ź dziacinstva. Chłopiec vyrašyŭ vyciahnuć jaje — ale nie zmoh.
«Kala 9 miesiacaŭ ja chadziŭ na ich schody, rabiŭ vyhlad, što zacikaŭleny. Paralelna sprabavaŭ pierakanać dziaŭčynu admovicca ad svaich pohladaŭ», — kaža surazmoŭca.
Ale para ŭsio roŭna razyšłasia. Dziaŭčyna vybrała svaju vieru.
Pa słovach Maksima, asnoŭny ŭpor Śviedki robiać na «słužeńnie ad dźviarej da dźviarej». Pra važnaść hetaha pastajanna nahadvajuć na schodach.
«Śviedki abaviazany raspaŭsiudžvać vučeńnie, chadzić pa kvaterach. Isnujuć navat peŭnyja narmatyvy, jany zdajuć spravazdačy pa vynikach miesiaca. Kali čałaviek choča prasunucca ŭ siekcie, to jon musić jak maha bolš času zajmacca raspaŭsiudam viery, časam prychodzicca zvalniacca z pracy. Ja viedaju ludziej, jakija zakryvali biznesy praz heta», — śćviardžaje Maksim.
Ilustratyŭnaje fota. Aŭtar — Jaŭhien Jepančyncaŭ, TASS
Na schody, darečy, chadziŭ i Michaił. Ale, kaža, jaho vyvodzili ź milicyjaj.
«Jany vyklikali milicyju. Kali bačyli mianie, chłusili, što ja parušaŭ paradak, sprabavaŭ sarvać schod, pisali zajavy na mianie», — kaža mužčyna.
«Možna chłopiec pažyvie ŭ nas?»
Viktar Pakloŭka z Łahojska praź Śviedkaŭ Ijehovy straciŭ dačku.
«U 2014 hodzie jana paznajomiłasia z chłopcam. Joj było 20 hadoŭ, jamu 25. Spačatku dačka raskazvała, jakija ŭ ich dobryja znosiny, jaki jon dobry: nie pje, nie kuryć. A paśla kaža: jon sirata, u jaho baćki pamierli ŭ Rasii, jamu niama dzie žyć. Možna jon pažyvie ŭ nas? — uzhadvaje Viktar. — Mnie nie spadabałasia ideja, ale ja pahadziŭsia. I voś jany kožnyja vychodnyja pačali jeździć u Minsk. Spačatku kazali, što na chakiej, paśla — što na kursy anhlijskaj movy. Navat nabyli chakiejnuju atrybutyku i padručniki».
Ale nasamreč dačka z chłopcam jeździli na schody Śviedkaŭ Ijehovy, śćviardžaje Viktar. Kali mužčyna naŭprost spytaŭ u chłopca, što adbyvajecca, toj pryznaŭsia — jon sa Śviedkaŭ. Viktar vykazaŭsia suprać, nazvaŭ Śviedkaŭ siektaj.
«Tady jany źjechali. Žyli ŭ niejkaha inšaha Śviedki, u jakoha tut svoj dom. Praź miesiac, napeŭna, ažanilisia. Dačka pačała vyvučać Bibliju, stała mienš źviartać uvahi na inšyja spravy i zhubiła pracu ŭ banku — jaje paprasili zvolnicca pa ŭłasnym žadańni. Na moj adras paśla pryjšoŭ list, kab jana zabrała pracoŭnuju knižku, ale dačka praihnaravała, — kaža Viktar. — Uvohule, sa mnoj jana spyniła ŭsie znosiny».
Adnojčy ŭ 2015 hodzie Pakloŭku pazvaniła znajomaja Volha: kaža, tut siektantka pryjšła z tvajoj dačkoj. Viktar prybieh, ale dačka nie zachacieła ź im havaryć. A jaje «naparnica» Pastuchova vyklikała milicyju, maŭlaŭ, što mužčyna ŭvarvaŭsia ŭ chatu. Kali milicyja pryjechała, i Volha pryznałasia, što sama pazvaniła hościu, to atrymała ad Śviedkaŭ porcyju praklonaŭ.
Spalili ikonu, jakoj 100 hadoŭ
Śviedki spakojna syšli (na ich skłali pratakoł, ale nie zatrymlivali). Volha raskazała, što taja Pastuchova razam ź niejkim mužčynam užo prychodzili da jaje. Jany prynieśli brašury Śviedkaŭ Ijehovy, razdali dzieciam, a paśla zaŭvažyli ŭ chacie dźvie ikony. Jany paviedamili, što heta — «djabalskija malunki», vynieśli ich na vulicu, taptali nahami, a paśla padpalili. Zatym pračytali svaju malitvu, pareštki ikon skłali ŭ pakiet i syšli.
Viktar pierakanaŭ Volhu źviarnucca ŭ milicyju. Vyśvietliłasia, što i Pastuchova, i jaje kampańjon — hramadzianie Rasii, i ich miescaznachodžańnie nieviadomaje. Miascovaja milicyja spačatku paviedamiła, što kryminalnaj spravy nie budzie: niama pareštkaŭ ikony, nieviadoma, dzie vinavatyja. Ale paźniej Śledčy kamitet usio ž zavioŭ spravu — Volha śćviardžała, što ikona ŭ jaje jašče ad prababki, to bok joj bolš za sotniu hadoŭ.
«Ale ž taja sprava tak i zacichła», — sumna kanstatuje Viktar Pakloŭka.
U Śledčym kamitecie paviedamili, što rasśledavańnie praciahvajecca.
«U suviazi z tym, što majecca apieratyŭnaja infarmacyja ab znachodžańni fihurantaŭ za miežami Biełarusi, nakiravana mižnarodnaje daručeńnie ŭ krainy blizkaha zamiežža ab akazańni pravavoj dapamohi», — zajavili ŭ SK.
«My dziejničajem pa zapavietach Chrysta»
Na pytańni i pretenzii adkazaŭ Pavieł Jadłoŭski, lidar biełaruskich Śviedkaŭ Ijehovy.
Pra narmatyvy i spravazdačy abychodu kvater
«My dziejničajem pa zapavietach Chrysta, jaki skazaŭ: «Idzicie i vučycie ŭsie narody». Kožny Śviedka Ijehovy bačyć u hetym vykanańnie zapavietaŭ Chrysta: raskazvać ludziam pra dobruju viestku. Heta my robim».
Ilustratyŭnaje fota
Pra šluby, dzie adzin Śviedka Ijehovy, a druhi suprać hetaha.
«Pa Biblii šlub — heta śviatoje ŭ vačach Boha. Ale časam isnuje hvałt u siamji, i nie tolki fizičny, ale hvałt na słovach, emacyjny hvałt. I tam užo kožny vyrašaje sam. My nie kantralujem žyćcio ludziej».
Pra historyju sa spalenymi ikonami
«Kali vy viedajecie historyju Chrysta, to jaho taksama vinavacili ŭ bluźnierstvie. Takich vypadkaŭ u historyi čałaviectva było šmat. Heta abvinavačvańnie hałasłoŭnaje, niama inšych dokazaŭ».
Pra pieralivańnie kryvi
«My lubim žyćcio. I robim usio, kab našy blizkija byli zdarovyja. Kali ŭźnikaje pahroza śmierci, to pieralivańnie kryvi — heta tolki adzin ź mietadaŭ lačeńnia, a nie panaceja. Siońnia isnuje vielmi šmat alternatyvaŭ. Śviedki Ijehovy — za kvalifikavanaje lačeńnie, a pieralivańnie kryvi nie samy biaśpiečny vid lačeńnia i nie samy karysny. Isnuje šmat bolš biaśpiečnych mietadaŭ, i Śviedki Ijehovy karystajucca imi».
Pra staŭleńnie da dziaržavy
«My pavažajem dziaržavu. Padparadkoŭvajemsia ŭładam. Va ŭsim śviecie, u tym liku i ŭ Biełarusi, Śviedki Ijehovy vyłučajucca zakonapasłuchmianaściu. Heta naša aficyjnaja pazicyja».
Likvidavać Śviedkaŭ moža tolki sud
U niekatorych krainach dziejnaść Śviedkaŭ Ijehovy zabaronienaja. Viasnoj 2017 hoda ich pryznali ekstremisckaj arhanizacyjaj i ŭ Rasii.
U Biełarusi ž dziaržava stavicca da Śviedkaŭ łajalna. Ličycca, što ŭ krainie kala 6 tysiač prychilnikaŭ Ijehovy. Ich dziejnaść nie zabaronienaja, navat bolš — štohod na minskim stadyjonie «Traktar» prachodzić trochdzionny kanhres Śviedkaŭ. Na jaho źbirajucca pa niekalki tysiač čałaviek, jak biełarusaŭ, tak i zamiežnikaŭ. Kanhres prachodzić z 2011 hoda. U 2013 hodzie sabrałosia 10 tysiač udzielnikaŭ, u 2015 — 6 tysiač. Sioleta ahučvałasia ličba 7 tysiač čałaviek.
Darečy, u adkaz Śviedki achvotna demanstrujuć svaju łajalnaść da ŭładaŭ. Jak raspavioŭ adzin ź vidavočcaŭ, na Kanhresie razyhryvalisia scenki, u adnoj ź ich viernikaŭ papiaredzili: źjazdžać na zarobki za miažu i ŭchilacca ad padatkaŭ — hrech pierad Boham.
Fota ź minskaha kanhresa 2013 hoda
Siońnia ž Śviedki Ijehovy aficyjna zarehistravanyja Kamitetam pa spravach relihij i nacyjanalnaściaŭ. Ahułam u Biełarusi 27 abščynaŭ. Adna ŭ Minsku, pa 3 na Brestčynie, Minščynie i Mahiloŭščynie, pa 5 na Viciebščynie i Hrodzieščynie. Bolš za ŭsio abščyn u Homielskaj vobłaści — 7.
«Hetaje abjadnańnie aficyjna ažyćciaŭlaje svaju dziejnaść u Biełarusi», — paćvierdziła Natalla Kaladčyk, namieśnik načalnika adździeła ideałahičnaj raboty i pa spravach relihij Minabłvykankama.
Lubaja relihijnaja arhanizacyja maje statut i dziejničaje zhodna ź im, patłumačyła čynoŭnica. Likvidavać relihijnuju arhanizacyju mohuć ci jaje zasnavalniki, ci sud. Ale kali likvidavać arhanizacyju praz sud, to orhan, jaki zarehistravaŭ arhanizacyju (naprykład, abłvykankam), pavinien padać pazoŭ, što relihijnaja abščyna nieadnarazova parušaje zakanadaŭstva.
Pakul što Michaił z adnadumcami praciahvajuć svaju baraćbu suprać Śviedkaŭ Ijehovy. Pa jaho słovach, bolš-mienš aktyŭnych čałaviek, jakija zajmajucca hetym — kala 25. Jany ŭžo prasili pravieści relihijaznaŭčuju ekśpiertyzu Śviedkaŭ Ijehovy — atrymali admovu. Tady stvaryli ŭ internecie pietycyju. Pisali ŭ Administracyju prezidenta. Nieadanarazova vyklikali milicyju na Śviedkaŭ, jakija raspaŭsiudžvali litaraturu.
Ale plonu pakul niama.
«Ja źviartaŭsia ŭ milicyju, u naš vykankam, u kamitet pa spravach relihij. Byŭ na pryjomie ŭ namieśnika prezidenta pa ideałohii, sustrakaŭsia z namieśnikam ministra ŭnutranych spraŭ, źviartaŭsia da miascovych deputataŭ… U 2015 hodzie źviartaŭsia da kandydataŭ u prezidenty pierad vybarami: i da Karatkievič, i da Hajdukieviča, i da Ułachoviča. Vynik — nulavy», - skardzicca Viktar Pakloŭka.
Asnoŭnaja pretenzija tych, chto zmahajecca sa Śviedkami — ludzi hublajuć svaich blizkich, čalcoŭ siamji. Tak, adzin čałaviek amal zaŭsiody słabiejšy za arhanizacyju, čyje pryjomy adpracavanyja bolš čym za sotniu hadoŭ dziejnaści. I, čaściej za ŭsio, mierkavańnie samaha blizkaha čałavieka pastupova značyć usio mienš i mienš u paraŭnańni sa zhurtavanaściu adzinaviercaŭ i mahutnym Boham. Ale vorhany ŭłady nie mohuć viarnuć u siamju žonku, nie mohuć prymusić dačku pačać razmaŭlać z baćkam. Adsutnaść lubovi — biada, ale nie kryminalnaje złačynstva. Navat kali hetaja luboŭ była skradzienaja.
