MUS rychtuje revalucyjny zakon suprać chatniaha hvałtu i seksualnych damahańniaŭ

Pra toje, čamu važna padymać hetyja temy i čamu padobnyja novaŭviadzieńni tak składana prasoŭvać, Tut.by raspavioŭ načalnik upraŭleńnia prafiłaktyki milicyi hramadskaj biaśpieki MUS Aleh Karaziej.

«Zabarona na kišennyja hrošy — heta taksama hvałt»

— Z 2014 hoda dziejničaje šmat pałažeńniaŭ, jakija tyčacca hvałtu ŭ siamji. U zakonie, akramia samoha paniaćcia hvałtu ŭ siamji, źjavilisia i kankretnyja miery indyvidualnaj prafiłaktyki, jakija my možam užyvać. Ale my sutyknulisia z tym, što normy zakona ŭsio roŭna nie chapaje. Ciapier my havorym, što hvałt u siamji — heta dziejańni fizičnaha, psichałahičnaha i seksualnaha charaktaru, učynienyja členam siamji ŭ dačynieńni da inšaha člena siamji. Usio łahična i zrazumieła, ale mižnarodnyja padychody vyłučajuć jašče i ekanamičny hvałt, a ŭ nas jaho niama. Heta zabarona na adukacyju žonki, zabarona na kišennyja hrošy, zabarona na pakupki niejkich nieabchodnych abnovak, poŭny kantrol usich trat, pravierka čekaŭ i h.d. My prapanujem ŭvieści hetaje paniaćcie, — tłumačyć Aleh Karaziej.

— I kaho možna budzie vinavacić u ekanamičnym hvałcie?

— My prapanujem pašyryć koła tych, na kaho raspaŭsiudžvajecca dziejańnie zakona ab chatnim hvałcie, i havorka nie tolki ab ekanamičnym hvałcie. Ciapier heta členy siamji — blizkija svajaki, lubyja inšyja ludzi, ź jakimi čałaviek žyvie i viadzie ahulnuju haspadarku. Aznačeńnie nie ŭličvaje tych, z kim raniej takija adnosiny byli, a zatym spynilisia. Heta byłyja muž i žonka, byłyja sužycieli, blizkija svajaki, ź jakimi čałaviek ciapier nie žyvie. Naprykład, časta byvaje, što darosłyja dzieci, jakija nidzie nie pracujuć, prychodziać da svaich baćkoŭ i zabirajuć apošniaje, i heta supravadžajecca hvałtam. Abo byłyja muž i žonka, jakija praciahvajuć žyć na adnoj płoščy. Tak, u ich buduć rachunki padzielenyja, ale jany bačacca niekalki razoŭ na dzień z usimi vynikajučymi kanfliktami. Asabliva kali ŭ adnaho ź ich novyja stasunki: tut i reŭnaść, i padzieł majomaści — strašnaja sprava.

Pavialičyć

— Čamu važna, kab zakon ŭličvaŭ i ich?

— Kab my mahli da ich užyvać miery prafiłaktyki — i ahresara mahli stavić na miesca, i abaraniać achviaru. Zaraz, kali jość hvałt u siamji, achviara maje prava pieranačavać u kryzisnym pakoi. Da ahresara my možam prymianić i aficyjnaje papiaredžańnie, i achoŭnaje pradpisańnie, i pastavić jaho na prafiłaktyčny ŭlik. Kali ž zakon na takich ludziej nie raspaŭsiudžvajecca, to prychodzicca dziejničać na ahulnych padstavach. Zabjuć — budzie rasśledavacca zabojstva, pabjuć — budzie rasśledavacca fakt pryčynieńnia tych ci inšych cialesnych paškodžańniaŭ. A z punktu hledžańnia prafiłaktyki — ničoha.

«U asnovie hvałtu ŭ siamji lažać patryjarchalnyja asnovy»

— Chto zvyčajna ździajśniaje hvałt u siamji?

— Pa statystycy, bolš za 83% spraŭ u siamji ździajśniajecca ŭ stanie ałkaholnaha apjanieńnia, to bok heta nie chtości śpiecyjalna vyrašyŭ: voś siońnia ja budu zabivać svaju žonku abo byłuju žonku. Nie, nichto nie prymaje takoje rašeńnie, spačatku ludzi pjuć, potym pačynajecca vyśviatleńnie adnosin, zatym dachodzić da źbićcia. I treba razumieć, što 83% — heta tolki toje, što dakazana. Nie va ŭsich vypadkach možna dakazać, što čałaviek byŭ pjany.

— Ale psichałahičny hvałt i ekanamičny naŭrad ci źviazanyja z ałkaholem. Jak naohuł dakazać, što jon isnuje?

— Z našaha punktu hledžańnia, nie treba ŭvodzić adkaznaść za ekanamičny hvałt, jaho vielmi składana budzie dakazać. Ale pra jaho treba kazać, bo achviara pavinna razumieć: toje, što zaraz adbyvajecca, — tut zabaraniaje, na heta nie daje hrošy, zabiraje zarobak — heta nienarmalna, heta nie siamiejnyja adnosiny ŭ tym vyhladzie, u jakim jany musiać być tut. Paniaćcie treba ŭvieści, kab tłumačyć, što hetaja situacyja — pradvieśnik bolš surjoznych nastupstvaŭ. Chatni hvałt raźvivajecca pa narastajučaj. Spačatku heta psichałahičny i ekanamičny hvałt, abmiežavańni, potym nievialikija «pakarańni za pravinnaści» — u vyhladzie niamocnych udaraŭ, pleskača. Ale dalej budzie bolš mocnaje źbićcio, z bolš ciažkimi nastupstvami. Hvałt cykličny, śpiarša adnosiny dachodziać da niejkaha punkta — i voś jon pieršy raz udaryŭ. Ahresar razumieje, što niešta pajšło nie tak — pačynajecca miadovy miesiac, kvietki, cukierki. Ale lubaja kanfliktnaja situacyja znoŭ moža pieraraści ŭ źbićcio — i z kožnym razam intensiŭnaść hvałtu ŭzrastaje, a častata kołaŭ pamianšajecca.

— Adkul naohuł biarecca hetaje žadańnie bić?

— U asnovie ŭsio jašče lažać ukaranionyja ŭ našym hramadstvie (i nie tolki ŭ našym — u Jeŭropie z hetym taksama zmahajucca) patryjarchalnyja asnovy, zhodna ź jakimi mužčyna — kiraŭnik siamji, jaki moža dyktavać svaju volu astatnim damačadcam, navodzić paradak u domie. Dziejańnie takoha ahresara charaktaryzujecca dvuma słovami — heta ŭłada i kantrol, asnoŭnyja paniaćci ŭ teoryi hvałtu ŭ siamji. Jon, realizujučy svaju ŭładu i kantrol, prymušaje słuchacca, a dalej pačynajucca ŭsie hetyja psichałahičnyja momanty: i tempieratura baršču nie takaja, i zabarona na sustrečy ź siabroŭkami…

— Ale jak zmahacca z hetym patryjarchalnym asnovami?

— My aryjentujemsia na rekamiendacyi Stambulskaj kanviencyi Rady Jeŭropy 2011 hoda ab papiaredžańni hvałtu ŭ adnosinach da žančyn i chatniaha hvałtu. Heta samy pieradavy mižnarodny dakumient. Kanviencyja raspaviadaje pra toje, što pavinna realizavać dziaržava, kab praduchilić hvałt i abaranić jaho achviar. Dla pačatku — navučać vyklučeńniu dyskryminacyjnych padychodaŭ, roŭnaści pałoŭ, niedyskryminacyi pa prykmiecie połu. Hetamu treba vučyć u škołach, u VNU — usie pavinny z samaha rańniaha dziacinstva być pryvučany da taho, što my roŭnyja — niama ni dyskryminacyi, ni pryvilejaŭ u zaležnaści ad połu. Treba rychtavać śpiecyjalistaŭ, jaki buduć pracavać, bieručy hiendarny aśpiekt.

Dziaržava pavinna davać abaronu tym svaim hramadzianam, jakija sutykajucca z hvałtam. Heta mahčymaść atrymańnia psichałahičnaj i sacyjalnaj dapamohi, u nas jaje prapanujuć u terytaryjalnych centrach absłuhoŭvańnia nasielnictva. Kryzisnyja pakoi, kali treba dzieści pieranačavać, — jany jość u nas u kožnym rajonie. Treba padtrymlivać NDA, jakija zmahajucca z hvałtam. I treba ŭvodzić pakarańnie za ŭsie vidy hvałtu ŭ siamji.

«Faktyčna my abaraniajem ad mužčyn»

— U Biełarusi vymiarali ŭzrovień chatniaha hvałtu?

— U 2012 i 2014 hadach my pravodzili sacyjałahičnyja daśledavańni, jakija pakazali roznyja vyniki. U 2012 hodzie kožnaja 10-ja žančyna skazała, što sutykałasia z chatnim hvałtam, u 2014-m — kožnaja treciaja. Mahčyma, tamu što ŭ 2012 hodzie hetaje pytańnie było siarod inšych, a ŭ 2014-m śpiecyjalisty padrabiazna tłumačyli, što ličyć hvałtam i h.d. Zaraz płanujem pravieści hłabalnaje daśledavańnie ź vialikim achopam, i tady zmožam havaryć ab realnaj acency.

— A ŭzrovień patryjarchalnaj, schavanaj ahresii možna zamierać?

— Takich daśledavańniaŭ ja nie bačyŭ i nie ŭjaŭlaju, jak ich možna pravodzić. Napeŭna, možna acanić hety ŭzrovień, čytajučy forumy. Vy zaraz apublikujecie na TUT.BY artykuł, i ŭ kamientarach možna ŭbačyć zrez hramadstva, chtości z razumieńniem stavicca da prablemy, a chtości znoŭ: baby-dury, bje — značyć lubić i h.d. My bačym, što adnaznačna ŭ hramadstvie nie sfarmavaŭsia stereatyp dapuščalnaści sumiesnaha pražyvańnia ŭ situacyi poŭnaj roŭnaści i niedyskryminacyi. Na žal, my jašče nie dasiahnuli takoha ŭzroŭniu razumieńnia prablemy. Ale siońnia nie takaja sumnaja situacyja, jakaja była 7—10 hadoŭ tamu.

Pavialičyć

— Čamu my havorym tolki pra žančyn-achviaraŭ, mužčyny chiba nie skardziacca na chatni hvałt?

— Pa našaj statystycy, pa kryminalnych spravach, jakija kłasifikujucca jak chatni hvałt (a takich prykładna 2000 u hod), achviar 50 na 50 — pałova žančyny, pałova mužčyny. Ale siarod ahresaraŭ, tych, chto ździajśniaje hvałt, amal 90% mužčyny. Jany źbivajuć nie tolki žančyn, ale i baćkoŭ, bratoŭ, dziaciej. Faktyčna my abaraniajem ad mužčyn — heta treba razumieć.

A voś kali ŭziać zabojstvy i ciažkija cialesnyja paškodžańni, to mužčyny vinavatyja ŭ 70% vypadkaŭ. Kožnaje treciaje ciažkaje złačynstva pry hvałcie ŭ siamji ździajśniaje žančyna.

— Heta žančyna-ahresar ci žančyna, jakaja abaraniajecca?

— Časta aburajucca: chiba niama vypadkaŭ, kali žančyny mužykoŭ bjuć? Kłasičny varyjant — žonka z kačałkaj. Na samaj spravie, my sustrakali takoje ŭ praktycy, ale heta adzinkavyja vypadki. Pieravažnaja bolšaść žančyn ździajśniała ciažkija złačynstvy, mienavita abaraniajučysia abo previentyŭna abaraniajučysia, kab nie pabili. Časta jak byvaje: žančyna na kuchni abiraje bulbu, prychodzić čałaviek, pačynaje ładzić skandał, bić. I jana bje jaho nažom. Tut nie budzie nieabchodnaj abarony — niama padstaŭ śćviardžać, što muž chacieŭ jaje zabić. Nieabchodnaj abarona pryznajecca tady, kali škoda, jakaja była naniesiena ŭ vyniku abarony, supastaŭnaja sa škodaj, jakuju čakaje atrymać paciarpieły ŭ vyniku supraćpraŭnych dziejańniaŭ. To bok ty pavinien bajacca, što ciabie zabjuć. Kali ciabie prosta bjuć, nažom abaraniacca nielha, tamu što heta nie abarona, a akt ahresii ŭ adkaz.

«Treba narešcie adnaznačna zabaranić hvałt u adnosinach da dziaciej»

— Dzieci časta pakutujuć ad chatniaha hvałtu?

— U nas jość statystyka, i jana nie vielmi istotnaja pa fizičnym hvałcie ŭ dačynieńni da dziaciej. Prablema ŭ tym, što ŭ nas niama pramoj zabarony na ŭžyvańnie fizičnych mier uździejańnia ŭ dačynieńni da dziaciej. U Zakonie «Ab pravach dziciaci», jaki pryniaty ŭ pačatku 90-ch hadoŭ, napisana tak: tyja, kamu stała viadoma ab situacyi, kali ŭ dačynieńni da dziaciej prymianiajecca hvałt, jaki pahražaje ich žyćciu, zdaroŭju i raźvićciu, pavinny paviedamlać u kampietentnyja orhany. To bok u nas zakon dapuskaje: kali hvałt biaśpiečny, paviedamlać nie treba. Ale chto moža skazać, niebiaśpiečny ŭdar ci nie? Atrymlivajecca, što z punktu hledžańnia zakona ŭ nas dziaciej bić možna. Daśledavańnie 2012 hoda pakazała, što 50% dziaciej z 5 da 9 hadoŭ padviarhajucca psichałahičnamu cisku, i kožnaje druhoje dzicia pakutuje ad fizičnaha hvałtu pa miery staleńnia. Ale kali my bjom dziaciej, dzicia vyrastaje z razumieńniem taho, što takija pavodziny, kali kahości treba vučyć pry dapamozie kułakoŭ, — norma. Možna tak i žančynu navučyć, i dziaciej taksama. Usio ŭzajemaźviazana.

My hetaje pytańnie ŭzdymali na Nackamisii pa pravach dziciaci. Pazicyja MUS — treba narešcie skazać adnaznačna: zabaroniena ŭžyvać fizičnyja mietady ŭździejańnia ŭ adnosinach da dziaciej.

A pakul pa statystycy za minuły hod 82 fakty hvałtu ŭ siamji ŭ adnosinach da dziaciej: u tym liku 24 pahrozy zabojstvam, 11 faktaŭ katavańnia, 14 — pryčynieńnie lohkich cialesnych paškodžańniaŭ. I 26 zhvałtavańniaŭ i hvałtoŭnych dziejańniaŭ seksualnaha charaktaru — heta praktyčna kožnaje treciaje złačynstva. Z hodu ŭ hod kolkaść raście, sieryi vyjaŭlajucca — situacyja strašnaja. I ŭ pryjomnych siemjach takija fakty jość, i z boku sužyciela maci, i samaje kryŭdnaje, što ŭ apošni čas rehistrujecca hvałt mienavita rodnymi baćkami.

Pavialičyć

— Usiaho pa statystycy — 2000 złačynstvaŭ, źviazanych z chatnim hvałtam. Nie tak šmat, uličvajučy, što pakutuje kožnaja treciaja žančyna.

— Pa stanie na 1 śniežnia — 87 zabojstvaŭ i 165 ciažkich cialesnych paškodžańniaŭ, usiaho ž — 2264 złačynstvy za 11 miesiacaŭ. Ź ich 80% adnosiacca da katehoryi tych, jakija nie ŭjaŭlajuć vialikaj hramadskaj niebiaśpieki, abo mienš ciažkich. Heta spravy pryvatnaha albo pryvatna-publičnaha abvinavačvańnia. Tut abaviazkova patrabavańnie paciarpiełaha pryciahnuć kryŭdziciela da kryminalnaj adkaznaści. Kali takoha patrabavańnia nie budzie, heta nie budzie pakarańnie, ludzi mohuć prymirycca na luboj stadyi kryminalnaha pracesu až da pastanovy prysudu. Tak ludzi, dajšoŭšy da cialesnych paškodžańniaŭ, pahroz zabojstvam, sychodziać ad adkaznaści. Viadoma, pakarańnie nie hałoŭnaja meta. Za takija złačynstvy redka karajuć pazbaŭleńniem voli — zvyčajna hramadskija abo papraŭčyja raboty, ale heta daje padstavu zadumacca ab dalejšych pavodzinach. Mienavita tamu my dapamahajem i zajavu napisać, i achviar padtrymlivajem. I kali bačym, što achviara znachodzicca ŭ zaležnym stanoviščy abo pa niejkich pryčynach nie moža samastojna abaraniać svaje pravy, infarmacyju padajem u prakuraturu, i tady prakurory sami zavodziać spravy biez zajavy achviary. Takich spraŭ u nas kala pałovy.

«Čas vyrašać prablemu damahańniaŭ, asabliva na pracoŭnym miescy»

— Jakija jašče novyja paniaćci varta ŭvieści ŭ Biełarusi?

— Hvałtoŭnyja šluby. Zrazumieła, što našaj kultury heta nie ŭłaściva, ale jość peŭnyja etničnyja hrupy, jakija sutykajucca z hetaj prablemaj. Hvałtoŭnyja aborty. Niama ŭ nas ciapier adkaznaści za pieraśled, a heta vielmi surjozny momant. My ŭ MUS atrymlivajem skarhi ad ludziej, jakija prosiać pryniać miery, tamu što milicyja na miescach nie moža dapamahčy. Naprykład, byli ŭ maładych ludziej adnosiny, a ciapier były chłopiec sočyć za dziaŭčynaj, kamientary ŭ sacsietkach pakidaje, vykładvaje asabistyja fota. Heta pryvodzić da adkaznaści ŭ mnohich krainach, u nas — nie.

I choć heta ŭ mienšaj stupieni adnosicca da hvałtu ŭ siamji, ale treba vyrašać prablemy seksualnaha damahańnia, asabliva na pracoŭnym miescy. My ličym, što heta paniaćcie nieabchodna razhladać. Prynamsi pačynać dyjałoh z zacikaŭlenymi.

— Ale što ličyć takim damahańniem?

— Stambulskaja kanviencyja daje adkaz: tam vielmi šyrokaje vyznačeńnie. Heta dziejańnie fizičnaha charaktaru — abdymańni, ščypańni, palapvańni i h.d. Vierbalnaha — heta i apoviad pachabnych historyj, i pachabnyja žarty. I heta mohuć być nieprystojnyja ruchi cieła i žesty. Ale heta pavinna adbyvacca sistematyčna. Šmat chto kaža: dziaŭčynie kamplimient nielha budzie zrabić, adrazu stanuć vinavacić u damahańni. Nie, viadoma. Kali heta nie budzie vychodzić za niejkija ramki prystojnaści, heta nie budzie razhladacca jak damahańnie. Ale kali achviara dała zrazumieć, što joj nieprymalny takija pavodziny, to ich paŭtor ciahnie adkaznaść.

— Formy pakarańnia za chatni hvałt taksama buduć mianiacca?

— U 2014 hodzie my ŭviali achoŭnyja zahady i aktyŭna ich vykarystoŭvajem — u 2017 hodzie kala 5 tysiač razoŭ. U ramkach hetaj miery my možam na termin ad 3 da 30 dzion pradpisać pakinuć sumiesna zajmanaje z achviaraj hvałtu ŭ siamji žyłoje pamiaškańnie i zabaranić lubym čynam naładžvać kantakt — pa telefonie, internecie i h.d. Kali achviara sama vyrašaje źjechać z doma — takija ž zabarony dla ahresara ŭstaloŭvajucca: nie naviedvać, nie kantaktavać, nie pisać u internecie.

Adnak ciapier niama adkaznaści za toje, što pradpisańnie parušajecca, u hetym vypadku pryciahvajuć za niepadparadkavańnie zakonnamu patrabavańniu supracoŭnika milicyi — jość u nas taki artykuł. Ale ŭžo ŭ pieršym čytańni pryniaty zakon, u jakim budzie za padobnaje parušeńnie ŭviedzieny štraf abo aryšt da 15 sutak.

Jašče adzin momant — jość abmiežavańnie pa ŭžyvańni achoŭnaha pradpisańnia: spačatku treba aficyjnaje papiaredžańnie, da hetaha pryciahnieńnie da administracyjnaj adkaznaści. Jašče adzin momant — jość abmiežavańnie pa ŭžyvańni achoŭnaha pradpisańnia: spačatku treba aficyjnaje papiaredžańnie, da hetaha pryciahnieńnie da administracyjnaj adkaznaści. Ale ŭ bolšaści vypadkaŭ achviara maje patrebu ŭ abaronie tut i ciapier. My prapanujem padzialić achoŭnaje pradpisańnie na dva błoki. Terminovyja zabaronnyja zahady, kali vyjavili prablemy, na termin da 10 sutak, a dalej užo padaŭžeńnie ŭ sudovym albo prakurorskim paradku. A kali pačniecca padzieł majomaści abo šlubarazvodny praces, praduhledzieć mahčymaść pavieličeńnia terminu da paŭhoda i bolš.

— Kali čakać hetych novaŭviadzieńniaŭ?

— My ŭ čarhovy raz zrabili zakon dla ŭklučeńnia ŭ płan padrychtoŭki zakonaprajektaŭ na nastupny hod. Byli piarečańni, i jaho ŭklučyli tolki ŭ vyhladzie kancepcyi. I zaraz my ŭsie našy namahańni prykładajem da taho, kab viasnoj pradstavić kancepcyju zakona ab prafiłaktycy hvałtu ŭ siamji. Kali budzie pryznana, što našy prapanovy abhruntavanyja, to ŭ 2019 hodzie my ŭžo pačniem pracavać nad pryniaćciem adpaviednaha zakona.

— Čamu tak składana prasoŭvać hetyja novaŭviadzieńni? Tema niaprostaja dla hramadstva?

— Tak, niaprostaja tema. My ŭžo nieadnarazova kazali pra nieabchodnaść unutranaj hatoŭnaści hramadstva pryznać prablemu. A ŭ dziaržorhanach pracujuć takija ž ludzi, jakim taksama składana jaje pryznavać.

Ale my vymušanyja zajmacca hetym u siłu svajoj dziejnaści — kožny hod u orhany MUS pastupaje kala 150 tysiač zvankoŭ: «Mianie bje muž, sužyciel i h.d.». 150 tysiač za hod! A ŭ nas złačynstvaŭ 2 tysiačy i 50 tysiač pryciahnieńniaŭ da administracyjnaj adkaznaści. 100 tysiač zastajucca biez pakarańnia. Nie tamu što my drenna pracujem. Pakarańnie — heta albo štraf, albo administracyjny aryšt. A pa zakonie pry adbyvańni administracyjnaha aryštu treba kampiensavać zatraty na charčavańnie — taksama paŭbazavaj u dzień. U lubym vypadku pakutuje siamiejny biudžet, tamu žančyny nie chočuć pryciahvać ahresaraŭ.

Idealny varyjant — uviadzieńnie alternatyŭnaj adkaznaści za hvałt u siamji — prachodžańnie karekcyjnych prahram. U mnohich krainach śvietu, u tym liku ŭ našych susiedziaŭ — u Polščy, Ukrainie, Litvie, — takija sproby robiacca. Było b dobra, kab zamiest štrafu ahresar naviedaŭ 10 hadzinnych zaniatkaŭ. Mietodyku raboty z ahresarami my ŭžo raspracavali. Ale pytańnie ŭ tym, chto zmoža pravieści takuju pracu. Jość psichołahi ŭ terytaryjalnych centrach, u NVA, ale treba pryznać, što my nie možam siońnia pakryć hetaj pasłuhaj ŭsiu krainu. A my b chacieli da hetaha pryjści — i budziem hetaha damahacca.

***

Na telehram-kanał «Našaj Nivy» možna padpisacca tut.

Apytanka

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0