Partał «Ukrainskaja praŭda» apublikavaŭ repartaž z Čarnihava i pahavaryŭ u tym liku ź ludźmi, jakija «zdali» biełarusa ŭkrainskim śpiecsłužbam.
U Čarnihavie pačalisia papiarednija słuchańni pa spravie, zamiašanaj na intryhach śpiecsłužbaŭ i dypłamatyi. Kalehii z troch sudździaŭ treba budzie vyznačyć dalejšy los 33-hadovaha biełarusa Juryja Palityki.
SBU abvinavačvaje jaho ŭ pieradačy sakretnych dadzienych zamiežnaj dziaržavie.
Sudovy praces, pra jaki šmat kažuć u Biełarusi, ale pakul maŭčać u centralnych ukrainskich ŚMI, moža ŭskładnić i biez taho niaprostyja adnosiny Kijeva i Minska.
Na padstavie pakazańniaŭ śviedak, uryŭkaŭ materyjałaŭ abvinavačvańnia, ahučanych prakuroram u sudzie, a taksama zajavaŭ padsudnaha «Ukrainskaja praŭda» raskryvaje padrabiaznaści špijonskaj sahi.
Nastojlivy ekspat
U 2016 hodzie ŭ ofisie hramadskaha farmiravańnia (HF) «Poŭnač», raźmieščanym u centry Čarnihava, źjaŭlajecca nieznajomiec. Pałki pohlad, haračyja pramovy i zamiežny pašpart vydajuć u im vialikaha entuzijasta i ekspata, jaki choča dapamahčy Ukrainie ŭ składany dla jaje čas.
«Poŭnač» — vałanciorskaja arhanizacyja, utvoranaja ŭ 2015 hodzie na bazie adnajmiennaha dobraachvotnaha bataljona.
Mužčynu žyva cikaviła vajennaja tematyka i padziei na Danbasie. Jaho kličuć Juryj Palityka. Jon — uradženiec Minska. Skončyŭ jurydyčny fakultet Biełaruskaha dziaržuniviersiteta, pracavaŭ pa śpiecyjalnaści ŭ filijale adnaho z rasijskich bankaŭ.
U Palityki niama levaj nyrki: «Vydalili ŭ 91-m — nastupstvy Čarnobyla», — raspaviadaje jon, pierastupiŭšy paroh «Poŭnačy». Tamu Juryj zhodny prajavić siabie navat u kabinietnaj pracy, choć vielmi choča adpravicca «ŭ pali».
HF «Poŭnač», kudy pryjšoŭ biełarus, dapamahaje ŭkrainskim pamiežnikam u achovie miažy z prymianieńniem bieśpiłotnikaŭ i aeraraźviedki.
Na 70—80% struktura składajecca z udzielnikaŭ ATA, u asnoŭnym byłyja členy dobraachvotnych bataljonaŭ. U «Poŭnač» prychodziać tyja, chto choča i nadalej prymianiać na praktycy svoj bajavy dośvied, ale pa roznych pryčynach nie haryć žadańniem źviazvać žyćcio kantraktam z Uzbrojenymi Siłami.
Uziać u arhanizacyju Palityku nie mahli. Pra heta papiaredzili adrazu, spasyłajučysia na jaho hramadzianstva i zakanadaŭstva Ukrainy. Ale nastojlivy biełarus praciahvaŭ źjaŭlacca ŭ ofisie, vieści hutarki pra vajnu i navat vykonvać testavyja zadańni sa zdymkami drona i elektronnymi kartami Jandeks i Google.
16 červienia 2017 hoda, kala 15:00, Juryj Palityka siadzie ŭ aŭtobus, jaki jedzie z Čarnihava ŭ Homiel. Jon praviadzie ŭ šlachu da miažy krychu bolš za hadzinu, ale viarnucca na radzimu jamu nie nakanavana. Paśla pravierki dakumientaŭ i nadhladu rečaŭ na punkcie propusku Novyja Jaryłavičy na Juryja nadzienuć kajdanki supracoŭniki SBU.
Jak stanie jasna paźniej, śpiecsłužby «viali» Palityku niekalki miesiacaŭ i zrabili ŭsio mahčymaje, kab u rukach biełarusa ŭ momant zatrymańnia apynulisia dadzienyja, jakija kampramietujuć jaho. Na pieršych pasiadžeńniach u Čarnihaŭskim rajsudzie minčanin nazavie heta «padstavaj» i pravakacyjaj.
Sa skupych uryŭkaŭ materyjałaŭ spravy, jakija ŭ lutym paśpieŭ ahučyć prakuror, vynikaje, što Palityka sprabavaŭ vyvieźci ŭ svaim smartfonie aerazdymki zony ATA. Da jaje dadavałasia sakretnaja karta nastupalnaj apieracyi «Štorm», jakuju US płanavali na pačatku lipienia 2017 hoda pamiž Maryupalem i Novaazoŭskam.
Za intares da sakretnych dadzienych pahražaje ad 8 da 15 hadoŭ turmy.
«Raskažy pra katavańni pałonnych»
Adnu z klučavych rolaŭ u aryšcie Palityki syhraŭ Dźmitryj Ostryk, były bajec bataljona «Danbas», ciapier — kamandzir uzvoda, vykładčyk pa taktyka-śpiecyjalnaj padrychtoŭcy ŭ Vučebnym centry «Dziasna». Padobna na toje, što mienavita jaho zvanok u SBU šmat u čym vyznačyŭ dalejšyja pryhody biełarusa.
Jak raspavioŭ UP sam Dźmitryj Ostryk, z Palitykam jon paznajomiŭsia ŭ HF «Poŭnač», dzie sprabavaŭ znajści sabie prymianieńnie paśla viartańnia z ATA ŭ rodnym Čarnihavie.
— Patelefanavaŭ znajomy, skazaŭ: «Nabirajuć dobraachvotnikaŭ, chočaš — schadzi», — uspaminaje jon. — Ja jakraz vyjšaŭ ź siektara «M». Hety chłopiec mocna rvaŭsia ŭ ATA. Chacieŭ być apierataram bieśpiłotnika. U pryncypie, narmalnaje žadańnie dla maładoha čałavieka. Spačatku hetyja razmovy mianie nie napružvali.
Ale nieŭzabavie Ostryk adčuŭ niadobraje.
— Razumiejecie, blin, usie cikaviacca, jak tam, u ATA, ale zadajuć prykładna adnolkavyja pytańni. A ŭ jaho byli farmuloŭki takija: ci vajujuć biełarusy, kolki, dzie mienavita? Jon navat prasiŭ mianie: «Raskažy pra katavańni pałonnych z boku Ukrainy». Mienavita Ukrainy, razumiejecie? Voś takija drobiazi stali mocna napružvać, — śćviardžaje jon.
Pa słovach Dźmitryja Ostryka, padazronyja pavodziny minčuka prymusili źviarnucca ŭ SBU.
— Niejak raz zadaŭ jamu paru navadnych pytańniaŭ, jon na ich pavioŭsia, paśla čaho ja ŭžo dakłaŭ u SBU. Jon ža chacieŭ pracavać z dronami. Voś ja jamu i prapanavaŭ pavučycca na elektronnych kartach, a jon paprasiŭ dastać realnyja, vajennyja. Tut pazł i skłaŭsia, — tłumačyć jon.
U razmovie z UP Ostryk pryznaŭsia, što heta jon «źliŭ» Palityku adnu z kart, ź jakoj biełarusa potym złavili ŭ Novych Jaryłavičach. Pryčym zrabiŭ heta ŭžo paśla razmovy z pradstaŭnikami Słužby biaśpieki.
Tak što pastka, u jakuju trapiŭ Palityka, a była spłanavanaj śpiecapieracyjaj.
— Mnie stała jaho navat škada. Ja niekalki razoŭ papiaredžvaŭ: «Nie spampoŭvaj, nie treba. Heta — karta zony bajavych dziejańniaŭ, hramadzianinu zamiežnaj dziaržavy nielha takuju spampoŭvać». Ale jon, napeŭna, užo zoračku na pahonach bačyŭ, i mianie nie pasłuchaŭ, — iranizuje Ostryk.
Z carkvy ŭ vajenkamat
Dźmitryj Ostryk — nie adziny, u kaho vyklikaŭ padazreńni Juryj Palityka.
— My sustrakalisia ź im niekalki razoŭ. Jon sprabavaŭ pakazać siabie vielmi adkrytym. Z samaha pačatku zadavaŭ pytańni, jakija navat dla nas, hramadskaha farmiravańnia, na ŭschodzie krainy zakrytyja.
Jaho vielmi cikavili STKR (supraćtankavyja kiravanyja rakiety — UP) usio pytaŭsia, jak prarvacca na Danbas, kab ź ich pastralać. Pry hetym jon nie chacieŭ, kab viedali, dzie jon, chto jon, — dzielicca z UP Juryj Horny, načalnik štaba «Poŭnač».
Pa infarmacyi Hornaha, biełarusa da jaho pryvioŭ supracoŭnik vajenkamata.
— My jamu (Palityku — UP) adrazu skazali, što nie možam uziać zamiežnaha hramadzianina. Ale jon nastojvaŭ. Pieršapačatkova byŭ naceleny na Danbas. Heta mianie mocna ździviła, bo my asabliva nie afišujem, što tudy jeździm.
Jon raspytvaŭ pra toje, jakaja tam vajennaja technika, pra kartahrafiju. Ale ŭsie hetyja karty — zakrytaja reč. Navat my da ich nie dapuščanyja. My pracujem z Google, — raspaviadaje Horny.
Paśla hetaha kiraŭnik farmiravańnia «Poŭnač» vyjšaŭ ź infarmacyjaj ab biełarusie na supracoŭnikaŭ SBU.
— Ja — juryst pa adukacyi, kadravy vajskoviec, taksama słužyŭ u SBU, ciapier znachodžusia ŭ zapasie, voś i źviarnuŭsia da byłych kalehaŭ, — tłumačyć jon. — Akazałasia, što Palityka na toj momant užo znachodziŭsia ŭ poli zroku našych śpiecsłužbaŭ, byŭ u raspracoŭcy. Dalej sprabavali vyśvietlić, «chto kamu Rabinovič». My ź im troški «papracavali», kab zrazumieć: pa duraści jon robić heta ci pa śpieczadańni.
Esbeušniki razam sa svaimi śviadomymi pamočnikami schitravali: dali minčaninu niekalki praktyčnych zadač na bazie «Poŭnačy».
— Kali jon ich vynosiŭ dadomu i prynosiŭ nazad, to tak usio pryhoža razmaloŭvaŭ, pakazvaŭ sa strełačkami, — uspaminaje Horny. — Było bačna, što hetyja budynki jon sam nie zmoh by tak zrabić. Heta była praca śpiacoŭ.
A adzin raz my prapanavali prajści test u nas u ofisie, jon moh siadzieć paŭtary hadziny i ničoha ŭ jaho nie vyjšła. Heta paćviardžała, što Palityka — nie samastojnaja asoba.
Jašče adzin čałaviek, da jakoha źviartaŭsia padsudny, — Jaŭhien Orda, vajenny kapiełan, nastajaciel Jekaciaryninskaj carkvy. Orda — taksama biełarus. Viadomy ŭ Čarnihavie nie tolki svami pastarskim słužeńniem, ale vałanciorstvam u zonie ATA, a taksama pracaj ź biełaruskaj dyjasparaj.
— Juryj pryjazdžaŭ u Čarnihaŭ niekalki razoŭ, prasiŭ, kab jaho nakiravali ŭ dobraachvotny bataljon, — raspaviadaje UP śviatar. — Razumiejecie, dyjaspara ŭ nas maleńkaja. Amal kožny viedaje adzin adnaho.
Pa słovach nastajaciela Jekaciaryninskaj carkvy, jon nakiravaŭ Palityka da znajomych dobraachvotnikaŭ z hrupy «Taktyčnaja Biełaruś», jakaja vajuje na Danbasie.
— A mnie paśla hetaha skazali: «Jon kadebešny stukač! Bolš nam takich nie dasyłaj», — kaža Orda. — Toj chłopiec raspytvaŭ pastajanna ab zbroi, vychadach na Amieryku, usio takoje. Jaho adšyli.
Z časam u mianie niejkija sumnievy byli adnosna Juryja. Jon uvieś čas pytaŭsia niešta pra tanki, prasiŭ, kab ja jamu skinuŭ videa ź pieradavoj. Ja ž sam byŭ u ATA. Ale jamu kazaŭ: «Pajedzieš — sam ubačyš».
Jak by tam ni było, a śviatar vyrašyŭ dać maładomu čałavieku šaniec.
— Ja Juryja advioŭ da adnaho znajomaha ŭ miascovym vajenkamacie. Toj jaho nakiravaŭ u «Poŭnač». Jon (Palityka — UP) źnik na niekatory čas. Potym ja ŭžo daviedaŭsia, što jon pieravoziŭ dakumienty i jaho ŭziali, — uspaminaje śviatar.
«Vyvieźli ŭ les, pahražali zbrojaj»
Usie abvinavačvańni na svoj adras biełarus adchilaje. Na sudzie jon razmaŭlaje na rodnaj movie. Razam z advakatami, a ich u Palityki troje, jamu ŭdałosia damahčysia prysutnaści pierakładčyka na biełaruskuju.
Vyhladaje padsudny ścipła i zališnie spakojna. Skazać, što na samoj spravie kryjecca za hetym vobrazam, pry pieršym pohladzie składana.
U razmovach z UP minčanin jašče raz zhadvaje pra toje, pra što dakładvaŭ raniej u pasolstva Biełarusi va Ukrainie, — ab katavańniach paśla zatrymańnia. Pavodle jaho słoŭ, pryznalnyja pakazańni nibyta vybivali siłaj. Vyvieźli ŭ les, pahražali zbrojaj.
— Mianie zatrymali ŭ 16.30, a pa dakumientach značycca 21:00. Na praciahu 4—5 hadzin na mianie mocna cisnuli, — śćviardžaje Juryj.
U SBU hetyja zajavy adchilajuć.
Na pytańnie, što jon rabiŭ u Čarnihavie i navošta pajšoŭ u arhanizacyju «Poŭnač», Palityka adkazvaje: «Chacieŭ pryŭnieści ŭ svajo žyćcio niejkuju dynamiku».
— U mianie chobi było, źviazanaje z vajennaj tematykaj, — raspaviadaje jon. — Daviedaŭsia, što «Poŭnač» zajmajecca vałanciorstvam, dapamahaje pamiežnikam i US u zonie ATA. Vyrašyŭ, što treba niešta mianiać u žyćci. Spadziavaŭsia atrymać adrenalin. Kab było niešta novaje, cikavaje. Navat i nie dumaŭ, što tak usio skončycca.
Pierad tym, jak kanvoj adviadzie Juryja ŭ aŭtazak, jon paśpieje dadać: «Ja chacieŭ u budučyni atrymać ukrainskija dakumienty, uładkavacca pracavać u łahistyčnaj kampanii ŭ Čarnihavie, vyvučyć movu, atrymać pašpart Ukrainy. Usio heta dapamahło b palepšyć majo finansavaje stanovišča».
Hryb, Šarojka i Palityka
U SIZA biełarus siadzić bolš za vosiem miesiacaŭ. Ale sudovyja razbory, pa sutnaści, jašče nie pačalisia. Praces pahražaje być doŭhim.
Papiaredniaje pasiadžeńnie, pryznačanaje na 27 lutaha, nie adbyłosia pa prośbie advakataŭ, jakija pa roznych pryčynach nie zmahli źjavicca ŭ sud. Jaho pieranieśli na 27 sakavika.
Praces nad Juryjem Palitykam važny ŭ kantekście padziej, jakija adbylisia paśla jaho zatrymańnia.
Praz dva miesiacy, 24 žniunia 2017-ha, u Biełarusi źnik ukrainiec Pavieł Hryb, jakoha, jak akazałasia paźniej, vykrali śpiecsłužby Rasiei. Hryba abvinavacili ŭ padrychtoŭcy teraktu na školnaj liniejcy ŭ Sočy, i jon praciahvaje znachodzicca pad vartaj.
Niaprosta iduć spravy jašče z adnym ukraincam, žurnalistam Paŭłam Šarojkam. Jon trapiŭ u ruki biełaruskaha KDB praz čatyry miesiacy paśla aryštu Palityki. Šarojku taksama, jak i minčanina, abvinavacili ŭ špijanažy. Śledam za aryštam Šarojki Biełaruś abjaviła piersonaj non hrata supracoŭnika ŭkrainskaj ambasady Ihara Skvarcova.
Charakterna, što tajemny sud nad Šarojkam pačaŭsia praktyčna sinchronna z pasiadžeńniami ŭ Čarnihaŭskim rajsudzie pa biełaruskim «špijonie».
Na parłamienckich vybarach u Francyi pieramahajuć ultrapravyja z Maryn Lo Pen. Partyja Makrona treciaja5
Kamientary