Aleś Michalevič pra prezydenckuju kampaniju‑2010.
«Naša Niva»: Ci mahčyma apazycyi vyjści na nastupnyja prezydenckija vybary z adzinym kandydatam?
Aleś Michalevič: Ja ŭpeŭnieny, što ŭ mienšaj stupieni dva bloki paŭstanuć na miescy siońniašnich Abjadnanych demakratyčnych siłaŭ. Toje, što ADS nia spraŭdzilisia, bačać usie. Budzie adzin čałaviek, jaki pradstaŭlaje prarasiejskija (sacyjalistyčnyja, kamunistyčnyja) pazycyi i druhi z praeŭrapiejskimi (niezaležnickimi, ekanamična liberalnymi) pazycyjami. Heta dobra, bo my pavinny zrabić tak, kab maksymalnaja kolkaść ludziej pabačyła sympatyčnaha sabie kandydata. Biełaruskaje hramadztva nie znachodzicca ŭ stadyi poŭnaj rospačy i rasčaravańnia Łukašenkam, jak heta było ŭ Serbii, kali ŭsie byli suprać Miłošaviča. U Biełarusi pavinna być najpierš alternatyva prahramnaja.
Kali my dadzim praeŭrapiejskamu vybarcu kandydata ŭ vyhladzie kamunista, to jaho prosta nie padtrymajuć.I naadvarot. Nia treba bajacca niekalkich kandydataŭ. Nia treba kazać, što tolki adziny moža mieć šaniec pieramahčy. My ŭžo mieli adzinaha Hančaryka, jaki akazaŭsia pustyškaj.
«NN»: Takim čynam, ADS siabie adžyło?
AM: Ja dumaju, što supraca z usimi palityčnymi apazycyjnymi siłami ŭsio adno pavinna zachavacca. Heta supraca moža być padčas nazirańnia za vybarami. Adnak u pytańniach palityčnych, jak, skažam, vyłučeńnie kandydata, ja liču niama sensu zachoŭvać siońniašniuju kaalicyju. Adzinaha kandydata ŭsio adno nia budzie. Treba skancentravacca na tym, kab hramadztva atrymała niekalki paznavalnych dla siabie fihuraŭ, jakich jany zdolejuć padtrymać na hałasavańni. Hałasy i padtrymka zmoža pierachodzić praz hetych kandydataŭ, kali niechta ź ich apyniecca ŭ druhim tury.
«NN»: Jak vyhladajuć prykładnyja kontury novych kaalicyj?
AM: Pieršaja — heta PKB Kalakina, likvidavanaja Partyja pracy Buchvostava, sacyjał‑demakraty Laŭkoviča. Hety aktyŭ, najchutčej, abjadnajecca vakoł fihury Siarhieja Kalakina. Druhaja — najpierš Partyja BNF, Ruch za Svabodu», BCHD, «Małady front», pradprymalniki.
«NN»: I jakim čynam «praeŭrapiejskaja» kaalicyja budzie vyznačać svajho kandydata?
AM: Pierš za ŭsio pavinna być vola da vyłučeńnia adnaho čałavieka. Heta mohuć być samyja roznyja systemy — «prajmeryz», vyłučeńnie ŭ rehijonach, u rešcie rešt možna prosta damovicca miž saboj liderami.
«NN»: Ź jakimi lozunhami varta iści na nastupnyja prezydenckija vybary?
AM: Pytańniaŭ, što chvalujuć hramadztva vielmi šmat. Pačynajučy ad prablemaŭ systemy adukacyi, zakančvajučy pradprymalnikami. Nia treba chavać svajho eŭrapiejskaha vybaru. Heta karystajecca padtrymkaj bolšaści haradzkich žycharoŭ krainy.
Niekatoryja maje siabry išli na vybary ź lozunham «Spraviadlivaść i zakon».Viadoma, što ŭ nas niama ni spraviadlivaści, ni pravavoj dziaržavy.
«NN»: Dumaješ, spraviadlivaść dla ludziej važniej za sacyjalnyja čyńniki?
AM: Dla ludziej u tym liku važnaja spraviadlivaść jak sacyjalny faktar. Naprykład, kantraktnaja systema dla rabočaha — heta niespraviadliva, bo daje mahčymaść zvolnić čałavieka z pracy biez padačy kankretnych pryčyn. Skasavali klasy z vyvučeńniem tych ci inšych pradmietaŭ — heta taksama niespraviadliva, heta debilizacyja adukacyjnaj systemy. Pra ŭsie hetyja pytańni možna havaryć. Možna dać ahulny lozunh i pa punktach danosić jaho da ludziej.
«NN»: Dva hady da nastupnych vybaraŭ — heta mnoha ci mała?
AM: Hledziačy dla čaho. Dla taho, kab pravieści efektyŭnuju vybarčuju kampanii hetaha dastatkova. Adnak uspomnim vyraz, što novyja vybary pačynajucca na nastupny dzień paśla praviadzieńnia minułych. My pavinny raspačać prezydenckuju kampaniju ŭžo ciapier. Navat parlamenckija vybary najpierš pavinny byli być skiravanyja na padrychtoŭku efektyŭnaj prezydenckaj kampanii.
«NN»: Što moža być novaha ŭ taktycy apazycyi padčas prezydenckich vybaraŭ?
AM: Mohuć być novyja ludzi, jakija akreślivajuć svaje ambicyi, pakazvajuć svaje mahčymaści. Važna pravieści maksymalna aktyŭnuju ahitacyjnuju kampaniju. Dla hetaha mohuć być roznyja kandydaty — ad pradprymalnikaŭ, nastaŭnikaŭ ci daktaroŭ. Ale ŭ niejki momant jany buduć vymušanyja źniacca, kab padtrymać asnoŭnaha kandydata. Na siońniašni dzień jość adna paznavalnaja, papularnaja i bačnaja ŭ krainie fihura — heta Alaksandar Milinkievič.
«NN»: Što dała tabie parlamenckaja kampanija?
AM: Jana pakazała mnie stan hramadztva. Ludzi chočuć bačyć prezydentam novaha čałavieka.
Dla mianie było pryjemna, što ja nie sustreŭ nivodnaha čałavieka, jaki b zajaviŭ, što padtrymlivaje Łukašenku.Naturalna, maja ŭručanskaja akruha nia samaja pakazalnaja pa krainie, ale, tym nia mienš, heta pryjemna. Kampanii maich siabroŭ, jak doktara Ivana Šehi ŭ Słonimie, pakazali, što ludzi ŭ vioskach taksama masava hałasujuć za apanentaŭ ułady.
Pratestny patencyjał vioski vielmi važny. Padčas nastupnaj vybarčaj kampanii my možam zrujnavać mif, što vioska padtrymlivaje Łukašenka.Kali hety mif budzie raźbity, to my zmožam pierakanać haradžan, što hramadztva kansalidavałasia ŭ žadańni źmienaŭ.
«NN»: Aleś, dyk adkul źjavilisia čutki pra toje, što ty budzieš pradstaŭlać apazycyju ŭ parlamencie?
AM: Ja maksymalna adkryty da kantaktaŭ z presaj, u tym liku ź dziaržaŭnaj. Redaktar časopisu «Biełaruskaja dumka» zaprasiŭ mianie na interviju. Da jahonaha honaru ŭsie maje słovy byli nadrukavanyja. Paśla hetaha interviju mnohija internet‑resursy pačali pisać, što Michalevič — zdradnik, što jon pradaŭsia Łukašenku. Pačali kazać, što ja znachodžusia ŭ śpisie budučych deputataŭ. Darečy,
było vielmi cikava adčuvać siabie ŭ roli «bieź piaci chvilin deputata».Było pryjemna, kali patelefanavali z prahramy «Vybar», zaprasili mianie na prosty efir. Navat jany, zdajecca, ličyli, što my z Ramančukom trapim u parlament.
«NN»: A paśla nie chaciełasia taksama vyhuknuć, što «nas kinuli»?
AM: Ja razumieŭ z kim i pa jakich praviłach hulaju. Ja rabiŭ hetuju kampaniju najpierš dla taho, kab pracavać z hramadztvam, kab znajści novych prychilnikaŭ. Kali b ja bajkatavaŭ vybary, to takaja praca nie była b praroblenaja. I efekt byŭ by našmat mienšym.
«NN»: Dyk jak na siońniašni momant vyhladajuć tvaje prezydenckija ambicyi? Jany nia źnikli paśla vyklučeńnia z BNF?
AM: Jak luby palityk, ja hatovy słužyć na luboj pasadzie, dzie maje viedy buduć prynosić efekt. Ja vykazvaŭsia, što chaču być kandydatam ad BNF. Kali b Sojm Partyi skasavaŭ svajo rašeńnie, to ja b, zrazumieła, aktyŭna ŭklučyŭsia b u abrańnie frontaŭskaha kandydata na vybary. Upeŭnieny, što ja byŭ by vielmi efektyŭnym i paśpiachovym kandydatam. Ja b zmoh dałučyć vielmi šmat ludziej da palityčnaj pracy. Heta toje, što ja ŭmieju. Jość ludzi, jakija hatovyja dałučycca da kampanii tolki pry ŭmovie, što kandydatam budzie Michalevič. Ja liču, što majo vyklučeńnie było vielmi istotnaj pamyłkaj. Mianie vyklučaŭ Sojm, Sojm ža ŭ luby momant moža admianić svajo rašeńnie. Absalutna ŭpeŭnieny, što hetaje rašeńnie budzie admienienaje, kali nie zaraz, dyk paśla nastupnaha źjezdu. Ja viarnusia ŭ BNF.
«NN»: Dyk pakul tvaje perspektyvy ŭ tumanie?
AM: Budziem hladzieć. Zrešty, kab pa‑sapraŭdnamu zmahacca za źmienu ŭłady, to
treba paznavalny i papularny kandydat. Takoj asobaj u našym asiarodździ źjaŭlajecca Milinkievič.U toj samy čas my pavinny pakazvać hramadztvu novyja tvary, novych ludziej, što ŭ nas jość patencyjał, jość kamanda. Hetuju kamandu možna i treba demanstravać i praz vyłučeńnie inšych kandydataŭ, praz pakazvańnie mahčymaściaŭ i ambicyjaŭ inšych kandydataŭ. Tak ci inačaj Partyja BNF źvierniecca da Milinkieviča z prapanovaj jahonaj padtrymki. Nie sakret, što z BNF syšło vielmi šmat cikavych ludziej. Siońniašni jaje stan, na žal, nie taki, kab aŭtanomna pravodzić vybarčuju kampaniju. Davajcie ŭzhadajem, što ŭ 1994 hodzie za Zianona Paźniaka atrymałasia sabrać kala 240 tysiač podpisaŭ. Na siońniašni dzień Partyja słabiejšaja za tuju ŭ try‑čatyry razy.
