Vunderkindy z hłybinki Uład i Ženik chočuć stać vynachodnikami. Ale biez nastaŭnikaŭ i kampjutaraŭ u ich amal niama šancaŭ
Šaścikłaśnik Uład ź Lelčyc choča vynajści mašynu času, kab sustrecca z tatam — baćka zahinuŭ, kali jamu było ŭsiaho dva hady. Chłopčyk vyvučaje prahramavańnie, novyja idei uspychvajuć u jaho hałavie, kali jon słuchaje muzyku. Ale śpiecyjalnaha kłasa z novym abstalavańniem i technałohijami ŭ jaho škole pakul niama. Piacikłaśniku Ženiku z Barysaŭskaha rajona pašancavała krychu bolš. Jon taksama vielmi zdolny. Zajmajecca matematykaj ź dzieviacikłaśnikami, ani trochi im nie sastupaje. I ŭžo dva miesiacy vyvučaje robatatechniku. A jašče Žeńka maryć stać nobieleŭskim łaŭreatam! Płatforma «Imiony» zapuskajuć zbor srodkaŭ na pracu prajekta «STEM-adukacyja ŭ rehijonach». Jaho sutnaść — adkryvać u addalenych škołach Biełarusi śpiecyjalnyja kłasy, u jakich zdolnyja dzieci atrymajuć mahčymaść vučycca vysokim technałohijam. A talenavityja nastaŭniki, jakim prajekt dapamoža pavysić kvalifikacyju, — mahčymaść prafiesijna raźvivacca i z radaściu chadzić na pracu.
Treba zrabić tak, kab dzieci i nastaŭniki palubili škołu
Abrevijatura STEM rasšyfroŭvajecca jak Science (naturalnyja navuki), Technology (technałohii), Jengineering (inžynieryja) i Mathematics (matematyka). U chłopcaŭ, jakim paščaścić zajmacca ŭ takich kłasach, budzie mahčymaść vyvučać sučasnyja technałohii cikava i zajmalna. Jany navučacca pisać prahramy, stvarać sajty i prykładańni, kanstrujavać robataŭ, vykarystoŭvajučy viedy zakonaŭ dakładnych navuk: fiziki, matematyki, chimii, bijałohii. Heta pavysić cikavaść školnikaŭ da navuk, ich ahulny ŭzrovień viedaŭ, a jašče daść matyvacyju vybrać techničnuju śpiecyjalnaść u pierśpiektyvie.
Niahledziačy na talent, dzieciam z hłybinki siońnia sapraŭdy našmat składaniej uvasablać svaje mary i damahacca metaŭ, čym adnahodkam z bujnych haradoŭ. Sučasnych techničnych hurtkoŭ u maleńkich haradach i miastečkach niama, a kali b i byli, u baćkoŭ časta niama lišnich hrošaj na chobi dziaciej.
Voś, naprykład, Ženik Šašukoŭ z pasiołka Łošnicy Barysaŭskaha rajona razam ź inšymi vučniami ŭžo zajmajecca robatatechnikaj i prahramavańniem. Tamu što dabračyncy adkryli śpiecyjalny kłas i dali dziciaci mahčymaść vučycca z azartam. Raniej Ženik i ŭjavić sabie nie moh, što budzie kanstrujavać robataŭ. A zaraz moža vykarystoŭvać viedy pa fizicy i matematycy, atrymanyja z padručnikaŭ, na praktycy. A voś jaho adnahodak Uład Baravy, jak i inšyja chłopčyki i dziaŭčynki ź Lelčyckaj škoły, pakul tolki maryć, što ŭ ich taksama źjavicca STEM-kłas.
Prajekt «STEM-adukacyja ŭ rehijonach» daje šaniec talenavitym školnikam ź viosak i nievialikich haradkoŭ nie tolki maryć pra budučyniu, ale i źmianić jaje da lepšaha — dla siabie i dla Biełarusi. Biełaruś nazyvajuć IT-krainaj, ale bały na centralizavanym teściravańni pa dakładnych navukach z kožnym hodam usio horšyja. Kali ničoha nie źmianiać, praź niekalki hadoŭ niama kamu budzie pastupać u našy techničnyja VNU i niama kaho budzie brać na pracu prahramistam. Kab hetaha nie dapuścić, kab padtrymać talenavitych dziaciej i piedahohaŭ, źjaviŭsia prajekt «STEM-adukacyja ŭ rehijonach». Inicyjataram stała Asacyjacyja viadomych ajcišnikaŭ «Adukacyja dla budučyni».
Razam z vami, našymi čytačami, my chočam sabrać srodki na novy kłas u siaredniaj škole №1 horada Lelčycy. Heta nievialikaje miastečka na Homielščynie z nasielnictvam krychu bolš za 11 tysiač čałaviek. Rajon źjaŭlajecca adnym z najbolš paciarpiełych ad avaryi na Čarnobylskaj AES. Mienavita tut žyvie naš pieršy hieroj — Uład Baravy.
«Chaču pabudavać mašynu času, kab viarnuć tatu»
Uład pierajšoŭ u škołu №1 tolki ŭ studzieni, raniej jon vučyŭsia ŭ himnazii, ale adčuvaŭ siabie tam vielmi niekamfortna. Dzieci jaho dražnili, jon adčuvaŭ siabie izhojem. Uładu 11 hadoŭ, niaščasny vypadak ź jaho baćkam adbyŭsia dzieviać hadoŭ tamu. Paśla śmierci taty chłapčuk žyvie z mamaj i nie moža pachvalicca pierad inšymi dziećmi ni modnym adzieńniem, ni supiernavaročanymi hadžetami. Jon daŭno ničoha nie prosić — viedaje, što joj ciažka vyłučyć hrošy z małoha biudžetu na darahija cacki. Mama pracuje administrataram u nievialikaj miascovaj haścinicy, zarpłaty chapaje na ježu i vopratku. A Dzied Maroz — heta kazka dla maleńkich. Uładzik daŭno pra heta zdahadvaŭsia.
Tolki adnojčy jon paprasiŭ u mamy telefon ź videakamieraj i zdoleŭ padłavić momant, kali jana chavała padarunak pad jołku.
Uład viedaje, što mara pra mašynu času — z razradu nieažyćciaŭlalnych, ale kali jon kaža pra heta, jaho vočy zaharajucca:
— Jość try varyjanty. Pieršy — zrabić jaje ź niejkaj mašyny. Druhi — jak nieruchomy abjekt, kudy možna zajści i tielepartanucca. I treci — zrabić niešta nakštałt šmatrazovaha teleporta… Viedajecie TARDZIS? Takaja mašyna času i kaśmičny karabiel z brytanskaha telesieryjała «Doktar Chto».
Uład lubić film «Nazad u budučyniu», a aŭdyjoknižku Žul Vierna «Dvaccać tysiač lje pad vadoj» prasłuchaŭ za adzin viečar, niemahčyma było adarvać. Kali pierajšoŭ u novuju škołu, adrazu pajšoŭ na fakultatyŭ «Asnovy prahramavańnia», jaki arhanizavała inicyjatyŭnaja nastaŭnica infarmatyki Śviatłana Mieščanka.
Razumnaje, dumajučaje, zachoplenaje dzicia, ale idzie na kantakt tolki z tymi, kamu daviaraje, — havorać pra Ułada nastaŭniki ŭ škole. Kali źjaviŭsia fakultatyŭ, Uład tak pahruziŭsia ŭ novy suśviet, što chutka raspracavaŭ ułasnuju hulniu!
— Maja hulnia nazyvajecca Survival, što značyć u pierakładzie z anhielskaha «vyžyvańnie», — chłopiec demanstruje raspracavanuju hulniu: pstrykaje pa kłavijatury, u hledačoŭ jość mahčymaść bačyć prajekcyju na vialikim ekranie. — Jana zroblena ŭ anłajn-redaktary. U afłajn mocna padvisaje.
Uład moža hadzinami kałupacca ŭ prahramie, udaskanalvajučy svaju hulniu. Da ŭrokaŭ prahramavańnia na Youtube stavicca skieptyčna:
— Kali ty dumaješ sam, a nie idzieš pa čyjoj-ści instrukcyi, dyk prynamsi zapaminaješ toje, što nadumaŭ.
Scratch jon asvoiŭ mienavita tak, novyja idei ŭspychvajuć ŭ jaho ŭ hałavie, kali jon słuchaje muzyku ŭ telefonie pa darozie dadomu.
Žyćcio Ułada, jak raspaviadaje sam chłopčyk, — heta škoła, a potym dom, dzie jon kožny dzień tolki i robić, što ŭdaskanalvaje svaju hulniu. Padkazać i navučyć niama kamu. Adnaho ŭroka infarmatyki niedastatkova. Ekśpierymientuje Uład sam. Raniej jašče chadziŭ u miascovy Dom pijanieraŭ, ale i tam da vysokich technałohij daloka.
— Jak prachodzić moj dzień? Nu… urokaŭ zvyčajna 5-7. Fakultatyŭ pa infarmatycy pa paniadziełkach. Potym dadomu idu. Potym ŭroki, damašniaja rabota. Viasnoj-letam jašče z aharodam dapamahaju mamie. A zimoj c siabram, jaki žyvie praz darohu, hulajem razam u kampjutary. Prydumlaju ja vielmi šmat i mnie ŭsio roŭna, dzie ja znachodžusia. Ja mahu iści pa vulicy i prydumać: «O! Treba heta terminova dadać u svaju hulniu!», i paskarajusia dadomu. Na chadu prydumlaju! Kali niešta nie choča pracavać, prašu nastaŭnicu pa paniadziełkach na hurtku, kab dapamahła.
- Nijakich adukacyjnych centraŭ i studyj raźvićcia ŭ Lelčycach niama, — kaža Śviatłana Mieščanka. — A kali b i źjavilisia, to chutka začynilisia b: u baćkoŭ niama na heta hrošaj. Kali prychodziš da baćkoŭ i prapanuješ zapisać dzicia ŭ hurtok, pieršaje pytańnie: «A kolki heta kaštuje?» Znajści dobruju pracu ŭ horadzie prablema, tut tolki dźvie škoły, himnazija, dziciačaja škoła mastactvaŭ i lakarnia. Jašče niekalki nievialikich mahazinaŭ i «Jeŭraopt».
U susiedskaj vioscy Hłuškavičy jość zavod druzu, ale na im pracujuć miascovyja žychary. U centry tvorčaści — biaspłatnyja hurtki bisieraplacieńnia i miakkaj cacki. Heta dobra dla pačatkovaj škoły, a ŭžo ź piataha kłasa dzieciam u Lelčycach zusim niama čym zaniacca.
Sama Śviatłana Mieščanka pryjšła ŭ škołu №1 dva hady tamu: joj zaŭsiody było cikava dałučać vučniaŭ da svajho pradmietu, pieradavać im viedy. Praŭda, spačatku nastaŭnica była źbiantežanaja: jaje pradmiet byŭ amal nikomu nie cikavy. Nu, akramia Ułada. Zdajecca, jany aboje bolš za ŭsich i čakajuć zaniatkaŭ (dva razy na tydzień — fakultatyŭ i standartny zaniatak pa raskładzie), kab pasprabavać na kampjutary choć što-niebudź «vynajści».
— Vidać było, što raniej nichto nie nadavaŭ infarmatycy asablivaj uvahi. Zatoje dyrektarka tut supierskaja! Jana padtrymała ŭsie maje pačynańni, i ŭžo ŭ vieraśni my stvaryli ŭ škole abjadnańnie pa intaresach.
U hurtkach, jakija viadzie Śviatłana Mieščanka, zajmajecca 75 dziaciej. Praŭda, doŭhi čas nie było navat narmalnych kampjutaraŭ. Adna staryzna. Inicyjatyŭnaja nastaŭnica źviarnułasia pa dapamohu ŭ kampaniju EPAM Systems. Kampanija dapamahła. Chłopcy razam ź piedahoham byli ščaślivyja! Na kampjutarach, jakija nie zavisajuć, u talenavitaha Ułada źjaviłasia chacia b pieršaja mahčymaść paznajomicca sa Scratch — prahramaj, što dapamahaje vyvučyć asnovy prahramavańnia.
— U nas vielmi talenavityja dzieci, — upeŭnienaja nastaŭnik. — Za hety školny hod užo zavajavali dva mižnarodnyja dypłomy. Niadaŭna pryvieźli pieršaje miesca z Maskvy: prymali ŭdzieł u mižnarodnym konkursie prajektna-daśledčych rabot školnikaŭ, studentaŭ i piedahohaŭ «Pryzma». Paznajomilisia i pahutaryli ź dziećmi ź inavacyjnaha centra «Skołkava».
Śviatłana i Uład marać, kab u ich škole źjaviŭsia STEM-kłas. Technika ŭ škole nie abnaŭlałasia da hetaha 15 hadoŭ!
Raźvivacca vielmi chočacca, a mahčymaści nabyć robakanstruktary i novuju techniku, jakaja taksama vielmi patrebna, — pakul niama.
STEM-kłas, pra jaki marać ŭ hetaj škole chłopcy i Śviatłana, — heta sapraŭdy šmat mahčymaściaŭ. Biarem navukovuju prablemu, naprykład, ekałahičnuju, i vyrašajem jaje z dapamohaj dakładnych navuk. Dzieci vučacca šukać rašeńnie sami. Była b mahčymaść!
— Voś, naprykład, jość viatrak. Prychodzić nastaŭnik na ŭrok i kaža: «Dzieci, jość brudnyja vidy vypracoŭki enierhii (atamnaja, vuhalnaja elektrastancyi), a jość čystyja (sonca, viecier)». I raspaviadaje im pra hety viatrak, jak jon krucić łopaściami, i vypracoŭvajecca enierhija. Na hetuju čverć u nas zadača takaja: my zrobim madel takoha vietraka, ad jakoha vy zmožacie padzaradzić mabilny telefon. I nastaŭnik tłumačyć, jak kruciacca łopaści, jak zrabić tak, kab jany krucilisia pry minimalnym vietry, — raspaviadaje kiraŭnik prajekta STEM-adukacyja ŭ rehijonach Alaksandr Chomič. — Dzieci vyvučajuć hieahrafiju (ružu viatroŭ), vykarystoŭvajuć matematyku (vyličeńni), fiziku (elektryčnaść, mahnitnaja špulka). Jany ŭsio heta vyvučyli, i zaraz viatrak treba sabrać. Školniki vypiłoŭvajuć abo drukujuć na 3D-drukarcy detali, robiać z kanstruktaraŭ elektryčnuju asnovu i prypajvajuć u kancy USB-uvachod. Heta značyć dzicia nie viedaje ni što takoje siervapryvad, ni što takoje šaściareńka, ni jak pieradać kručeńnie ad łopaści da špulki. Dzieci vyvučajuć heta praz robataŭ, jakich ich vučać prahramavać — u režymie realnaha času. A potym užo zmohuć prychodzić da takich prajektaŭ, jak hety viatrak.
«Pryhody rycara Jaŭhiena»: vunderkind Žeńka z Łošnicy
Piacikłaśnik Ženik Šašukoŭ z Uładam nie znajomy. Chłopčyki žyvuć u roznych haradach. Ženik — z pasiołka Łošnicy Barysaŭskaha rajona. Abjadnoŭvaje chłopcaŭ toje, što i Ženia pa-varjacku choča stać vynachodnikam. Mahčymaściaŭ vučycca vysokim technałohijam u jaho taksama doŭha nie było. A zaraz jość! U Łošnickaj himnazii STEM-kłas užo dziejničaje, jaho adkryli ŭ krasaviku hetaha hoda ŭ ścienach himnazičnaha internata. Tut žyvuć vučni z addalenych viosak.
STEM-kłas adroźnivajecca ad školnych kabinietaŭ, jakija my pryvykli bačyć. Pamiaškańnie było całkam pieraabstalavana, tut źjaviłasia kampjutarnaja mebla i nieabchodnaje «načyńnie» — dziesiać naŭtbukaŭ, dziesiać robakanstruktaraŭ i vialiki demanstracyjny ekran. Nastaŭniki prajšli pierapadrychtoŭku ŭ BDPU imia. M.Tanka. Pavyšeńnie kvalifikacyi — abaviazkovaja častka prajekta.
U kabiniecie jašče ciahnie słaby, ale vyrazny pach farby. Pieršaje, što čujuć vučni ad nastaŭnikaŭ: «Vymyć ruki!» Detali robakanstruktara prachodziać praz mnostva ruk i pavinny być čystymi, kab prasłužyć jak maha daŭžej. Pracoŭny šum. Chłopcy hrukočuć detalkami, u hołas abmiarkoŭvajuć pastaŭlenuju zadaču. Na zvyčajnych ŭrokach takoj tvorčaj atmaśfiery nie byvaje.
Ženik sa šmatdzietnaj siamji, u jaho jość starejšaja siastra i małodšy brat, mama vychoŭvaje dziaciej adna. Siastra Kryścina skončyła hetuju ž himnaziju dva hady tamu. Ciapier joj 19, vyvučaje buchulik ŭ sielhasakademii ŭ Horkach. Braciku Kiryłu čatyry hady. Maci pracuje na piłaramie ŭ Barysavie. Kali jana vychodzić u načnuju źmienu, za małodšymi dziećmi hladziać babuli.
Ženik pastupiŭ u Łošnickuju himnaziju ŭ vieraśni pa vynikach ustupnych ispytaŭ. Nieardynarny, dumaje pa-darosłamu, hladzić daloka napierad, vałodaje łahičnym składam rozumu, upeŭnieny ŭ sabie, ale «zornaści» niama — tak charaktaryzujuć jaho nastaŭniki. Lubyja školnyja pradmiety? Ženik upeŭniena pieraličvaje: matematyka, fizika, chimija…
— Stop, ale ž fiziki i chimii ŭ piatym kłasie jašče niama?!
— Ja biaru padručniki ŭ biblijatecy. Mnie dajuć, — tłumačyć Žeńka i uśmichajecca va ŭvieś rot.
U škole, adkul jon pryjšoŭ, ź jaho ździekavalisia adnakłaśniki, nie razumiejučy i nie padzialajučy jaho ciahu da vučoby.
— Jak jany ź ciabie ździekavalisia?
Žieńka padymaje hałavu i hladzić prosta ŭ vočy. U jaho adkryty kruhły tvar.
— Nu… Prosta bili, — narešcie adkazvaje jon, pacisnuŭšy plačyma.
Śviatłana Kazyra vykładaje u Ženika matematyku. Uzhadvaje, što nie paśpieŭ skončycca pieršy školny tydzień, jak vučań padyšoŭ da jaje i skazaŭ, što ŭžo praštudziravaŭ uvieś padručnik, jość tolki para cikavych zadačak, jakija jon chacieŭ by ź joj abmierkavać.
— Taki vučań vyłučajecca z ahulnaj masy, - kaža Śviatłana Valerjeŭna. — Jaho adroźnivaje azart, vielizarnaja ciaha da viedaŭ. Viadoma, zajmacca razam z kłasam jamu niecikava. Rychtujučysia da ŭroku, ja zaraz zaŭsiody abdumvaju asobnyja zadańni dla Ženika. Hałoŭnaje — nie pahasić jaho zapał, padtrymać zachoplenaść. U lutym jon razam ź dzieviacikłaśnikami pačaŭ jeździć u Minsk i zajmacca matematykaj ŭ JUNI-centr na bazie fakulteta prykładnoj matematyki i infarmatyki BDU.
Na alimpijadach Žeńku ŭžo paznajuć. Jon umieje nie tolki pravilna rašać zadačy, ale i piśmienna, razhornuta abhruntavać svajo rašeńnie.
Z vusnaŭ piacikłaśnika davoli niazvykła čuć «pifahoravy trojki likaŭ», «tryvijalny» i hetak dalej. Nastaŭniki ź inšych škoł chodziać pahladzieć na jaho, jak na dziva. Prahramu Scratch jon užo zasvoiŭ.
I siońnia, pakul ravieśniki na zaniatkach daviedajucca, čym rastravaja hrafika adroźnivajecca ad viektarnaj, Žeńka pracuje pa svajoj prahramie.
Ženik pakazvaje na ekranie adnu sa svaich hulniaŭ — jana nazyvajecca «Pryhody rycara Jaŭhiena». U hulni 11 uzroŭniaŭ, jość bonusy i vorahi, treba dajści da apošniaha ŭzroŭniu i vyratavać cudoŭnuju pryncesu.
— Ženik intelektualna daloka napieradzie adnahodkaŭ, ale emacyjna jašče dzicia, ciažka pieražyvaje niaŭdačy. Jamu jašče treba budzie zrazumieć, što niaŭdača — heta nie pravał, heta prosta jašče adna prystupka, jakaja viadzie ŭvierch, - kaža namieśnica dyrektara pa vučebna-mietadyčnaj rabocie Lilija Dziervajed.
Kali ŭ himnazii adkryŭsia STEM-kłas Žeńka staŭ akryleny. Navat paśla ŭrokaŭ imčyć dadomu, dzie jaho ŭžo čakajuć babula ź dziadulem i… kampjutar.
Adkryvajecca staronka prahramy Scratch, i Ženik śpiašajecca rastłumačyć:
— Heta parodyja na hulniu «Raśliny suprać zombi». Moj honar!
— Nie vyhnać na vulicu! — skardzicca babula. — Ale charaktar u jaho! Uparty! Jak jon vyrašyŭ, tak i budzie. Ja jaho ŭsio ŭhavorvaju — idzi pabiehaj na vulicy, jak usie dzieci biehajuć.
— Ja nie lublu biehać, — ćviorda kaža Ženik. — Ja pryvyk ŭsiaho dabivacca rozumam.
U kvatery smačna pachnie smažanaj bulbaj. Dzied hladzić televizar: na ekranie razhortvajucca batalii tenisnaha turniru «Rałan Haros». Valeryj Ivanavič hučna narakaje na projhryš Viktoryi Azaranki, babula Tamara Siarhiejeŭna kliča ŭnuka abiedać.
A Ženik tym časam užo biažyć u pakoj. Da kampjutara! A jašče Ženik lubić małodšaha bracika i, kali ź im sustrakajecca, vučyć matematycy. Kiryle, nahadajem, usiaho čatyry hady.
— Jon užo ŭmieje ličyć da sta! Ja vuču jaho vykonvać najprostyja matematyčnyja dziejańni — składać, adymać… Dzialić i pamnažać ŭ jaho pakul nie atrymlivajecca. Mnie padabajecca tłumačyć inšym toje, što im niezrazumieła. Moža być, ja stanu nastaŭnikam… Ale bolš za ŭsio na śviecie mnie chočacca stać nobieleŭskim łaŭreatam, — pryznajecca razumny čałaviek Ženik. — Ja jašče padvučusia i što-niebudź cikavaje vynajdu.
STEM-kłasa ŭ Łošnickaj škole nie było b biez dyrektarki Julii Samatyha. Razam z kalehami jana razumieje, što sučasnym dzieciam patrebnyja sučasnyja mietodyki navučańnia. Tolki tak ź imi možna navučycca havaryć ź imi na adnoj movie.
— Heta niespraviadliva, što ŭ chłopcaŭ ź sielskaj miascovaści mienš mahčymaściaŭ, čym u dziaciej z bujnych haradoŭ! — kaža dyrektarka Julija Samatyha. Jana praanalizavała dadzienyja ab pastupleńni za niekalki hadoŭ i pryjšła da vysnovy, što bolš za 60% vypusknikoŭ himnazii vybirajuć techničnyja VNU i źviazvajuć svaju budučuju karjeru z techničnymi śpiecyjalnaściami i IT.
Dla taho, kab nastaŭniki mahli vykładać u STEM-kłasach, im treba prajści kursy pavyšeńnia kvalifikacyi ŭ BDPU imia. M.Tanka. Apłačvaje kursy sama Asacyjacyja. Tam nastaŭniki na praktycy vučacca pracavać na 3D-drukarcy, razdrukoŭvać abjomnyja detali, vyvučajuć nabory robatatechniki dla dziaciej roznych uzrostaŭ. Takija kursy pavyšeńnia kvalifikacyi nastaŭniki Łošnickaj himnazii z radaściu i vielizarnym natchnieńniem prajšli.
— Nastaŭniki chočuć, kab dzieci siadzieli jak słupki. Navat maładyja śpiecyjalisty prychodziać u škołu z takimi zapytami. Ale z sučasnymi dziećmi takija mietady nie spracoŭvajuć! Google ŭ telefonie moža adkazać na ŭsie pytańni. Važna nie zavučvańnie, a ŭmieńnie zadavać pytańni, analizavać, šukać adkazy samastojna, — kaža namieśnica dyrektara Lilija Dziervajed.
Spačatku, pryznajucca piedahohi himnazii, navat jany davoli ćmiana ŭjaŭlali sabie, što takoje robatatechnika i jakija mahčymaści STEM-adukacyja daje školnikam. Paśla razmovy z aŭtarami prajekta tuman razyšoŭsia.
Treba prosta imknucca da lepšaha i ničoha nie bajacca. Navat źmianiać śpiecyjalizacyju. Nastaŭnica muzyki Iryna Mitrofanienkava, naprykład, prajšła pierapadrychtoŭku, atrymała siertyfikat vykładčyka robatatechniki i ciapier vykładaje ŭ himnazii infarmatyku. Akramia zaniatkaŭ pa robatatechnicy, jana viadzie ŭ škole fakultatyŭ «Kampjutar i muzyka», na jakim vučyć školnikaŭ muzyčnaj aranžyroŭcy.
My šmat čaho nie viedajem, ale treba vučycca
Svaimi siłami Asacyjacyja «Adukacyja dla budučyni» užo adkryła pieršyja STEM-kłasy nie tolki ŭ dźviuch škołach Barysava i Barysaŭskaha rajona. U bližejšy čas adkryjuć jašče dva kłasy ŭ Bresckaj vobłaści. Va ŭžo adkrytych STEM-kłasach užo zajmajecca kala 300 školnikaŭ! Vialikaja mara aŭtaraŭ prajekta - kab taki kłas źjaviŭsia naohuł u kožnaj biełaruskaj škole. Ale resursy adnoj hramadskaj arhanizacyi ŭsio adno abmiežavanyja.
Dla taho, kab prajekt achapiŭ jak maha bolš abłaściej i nasielenych punktaŭ, zbor zapuskajuć «Imiony». My taksama budziem źbirać srodki na adkryćcio STEM-kłasaŭ.
Za «Imionami» — Homielščyna. Lelčycy — pieršy horad, dzie my budziem źbirać achviaravańni na pracu STEM-kłasa.
Adzin z tych, chto siońnia aktyŭna padtrymlivaje prajekt, — paśpiachovy IT-biznesmen Dźmitryj Hurski. Dźmitryj — partnior vienčurnaha fondu Haxus, zasnavalnik kampanii-raspracoŭnika mabilnych dadatkaŭ Ideanomix Digital, suzasnavalnik vydaviectva «Ajdyjonamiks». Siarod jaho prajektaŭ — stvareńnie dadatku Flo, jaki dapamahaje žančynam sačyć za repraduktyŭnym zdaroŭjem. Aktyŭnaja aŭdytoryja nabližajecca da dvuch miljonaŭ karystalnikaŭ u miesiac. Dźmitryj taksama ŭdzielničaŭ ad biełaruskaha boku ŭ pahadnieńni pa kupli Facebook prajekta MSQRD.
— My z bratam vyraśli ŭ vielmi biednaj siamji. U nas nie było baćki. Maci pracavała biblijatekaram. Heta było ŭ 90-ja. I ja pamiataju, jak całkam vypadkovyja padziei paŭpłyvali na naš los, — kaža Dźmitryj. — Ciapier my taksama chočam stać krynicaj takich padziej dla inšych. Kab ludzi nie byli zakładnikami svajho pachodžańnia i atrymali šaniec u žyćci. Važna dać šaniec tym, u kaho hetych šancaŭ mała praz toje, što jany nie znachodziacca ŭ patrebnym miescy ŭ patrebny čas u patrebnaj siamji.
Čamu STEM-adukacyja? Jana najbolš mocna ŭpłyvaje na našu kankurentazdolnaść ŭ budučyni. Ja naziraŭ, jakija ludzi stanoviacca śpiecyjalistami suśvietnaha ŭzroŭniu. Prahladajecca adzin i toj ža ałharytm. Heta ludzi, jakija zakančvali fakultet prykładnoj matematyki BDU, Licej BDU, paru elitnych škoł u Biełarusi, zajmalisia z talenavitymi entuzijastami. To bok takaja abmiežavanaja kolkaść kropak, adkul zychodziać viedy. Ich niašmat. Heta možna razhajdać i padtrymać. U rajcentrach jość škoły z dobraj bazaj. Adtul potym pastupajuć i na FPM, i ŭ Licej BDU. A tam, dzie takoha niama, dzie ŭ baćkoŭ niama hrošaj na repietytaraŭ, čałaviek traplaje ŭ pastku ad naradžeńnia i nie padymajecca vyšej.
Dva miesiacy raboty STEM-kłasa ŭ Łošnickaj himnazii — nievialiki termin, kab padvodzić vyniki. Ale ŭžo jość čym hanarycca: 26-27 traŭnia chłopcy, jakija naviedvajuć fakultatyŭ pa robatatechnicy, pryniali ŭdzieł u VI Minskim adkrytym robaturniry i ŭvajšli ŭ dziasiatku ŭ katehoryi Hello, robot.
— U byłych kałhasach zarobki ŭ ludziej nizkija, nie ŭsie baćki mohuć kupić svajmu dziciaci kampjutar, — paćviardžaje dyrektar sielskaj himnazii Julija Samatyha. - Mnohija chłopcy mohuć papracavać na kampjutarach tolki ŭ ścienach škoły.
Naprykład, dzieviacikłaśnik Andrej raście ŭ niapoŭnaj siamji, kampjutara doma niama. Siamikłaśnica Kacia sa šmatdzietnaj siamji, jana vydatnica, pieramožca alimpijad, ale doma zajmacca za kampjutaram u jaje mahčymaści niama. Siamja žyvie ŭ internacie, u dziaŭčynki niama svajoj prastory.
Lilija Dziervajed, namieśnik dyrektara Łošnickaj himnazii, dadaje: sučasnaja adukacyjnaja sistema nie hatovaja da vyklikaŭ času. Tamu treba mianiacca samim. Vučycca. Šukać novyja mahčymaści.
Jak vy možacie dapamahčy
Usiaho sioleta płanujecca adkryć dziesiać takich kłasaŭ u roznych škołach Biełarusi. Dla taho, kab u Lelčycach adkryŭsia STEM-kłas, nieabchodna sabrać 19 683 rubli. Hrošy pojduć na abstalavańnie kłasa: kampjutary i nabory dla robatatechniki. Try nastaŭniki škoły ŭžo prajšli kursy pavyšeńnia kvalifikacyi za srodki Asacyjacyi i hatovyja prystupić da pracy. Zajmacca ŭ novym STEM-kłasie zmohuć 40 dziaciej.
Padtrymać Ułada Baravoha i inšych talenavitych chłopčykaŭ i dziaŭčynak z škoły, zrabić tak, kab u Śviatłany Mieščanka źjaviłasia mahčymaść rabić zaniatki cikavymi, možna TUT. Užo sabrana 37% patrebnaj sumy.
Kamientary