U nas stračana ŭjaŭleńnie pra paniaćci miecenactva i sponsarstva. Jość try składniki miecenactva: bieskaryślivaść, dobraachvotnaść i ŭłasnyja srodki. Mnie, jak mieniedžaru Biełhazprambanka, pasuje tolki adno — dobraachvotnaść. Nas nichto nie prymušaje heta rabić.

A miecenaty — našy akcyjaniery. Heta za ich košt my viadziom miecenackuju dziejnaść. Dla nas heta prajekt, što źviazany z raźvićciom krainy, u jakoj my žyviom.

Aŭkcyjony. Luby biełarus moža nabyć pracy viadomych mastakoŭ praź internet na samych viadomych aŭkcyjonach. I karciny kaštujuć nie miljony. Heta mif, što tam adny miljaniery. Da taho ž, jość śpiecyjalnyja rassyłki. Technałahična ciapier heta rabić našmat praściej.

Akazałasia, što ŭ biełaruskich muziejach adsutničaje vialikaja kolkaść važnych imionaŭ. Z hetaha razumieńnia i ŭźnik prajekt Art-Biełaruś. My pačali farmiravać ekśpiertnuju radu, uzialisia pravodzić daśledčuju pracu. U nas było adno pytańnie: jakija imiony musiać viarnucca ŭ Biełaruś?

Za «Małuju padarožnuju knižku» Skaryny my tarhavalisia niekalki hadoŭ — patrebny byŭ čas, kab unarmavać našyja zapyty. Treci krok — jak kancentracyja prajektaŭ — Kastryčnickaja, 16. Tam budzie mieścicca asnoŭnaja instytucyja ŭsich našych prajektaŭ, źviazanych ź inavacyjnym raźvićciom banka.

U nas jość try asnoŭnyja krytery pry farmiravańni kalekcyi: mastak naradziŭsia ŭ Biełarusi, atrymaŭ pryznańnie za miažoj (vystavy, krytyka, najaŭnaść u muziejach), jaho prac niama na radzimie. Kali heta sychodzicca, a za hetym sočyć naša ekśpiertnaja rada, to nam heta cikava.

Čakać, što my ŭ hetkich ža tempach budziem raźvivać svaju kalekcyju, nie varta. My nie kankurujem za toje, kab sabrać najlepšuju ŭ śviecie kalekcyju Šahała ci Sucina — heta biessensoŭna. Ale ŭ čym kaštoŭnaść našaj: jana adna z samych poŭnych, kali havaryć ab pradstaŭnikach Paryžskaj škoły ź Biełarusi. My razumiejem: toje, što možna pabačyć u Art-Biełarusi, nie ŭbačyć bolš nidzie.

Lubaja kankurencyja, kali jana źjavicca, budzie radasnaj dla nas. Biełaruś ździŭlaje inšym. Ludzi tut admaŭlajucca raźvivać rynak, raźvivajučy svoj «maleńki aharodzik». Kankurencyi jak takoj niama. Idzie abarona — partnioraŭ, tem, praduktaŭ. A my sprabujem raźvivać rynak. Čym bolš budzie hulcoŭ, tym šyrejšy budzie rynak. Voś kažuć: «U teatr chodzić 200 čałaviek». Hetyja 200 padzieleny pamiž čatyrma teatrami. Tut źjaŭlajecca piaty — i ŭsie aburajucca. Maŭlaŭ, kiepska. Choć, zdajecca, čamu? My zaŭsiody dumali pra raźvićcio i intehracyju jak maha bolšaj kolkaści ludziej u kulturnickija prajekty.

X stahodździaŭ mastactva Biełarusi — 28 muziejaŭ padzialilisia ekspanatami i vystavili svaje skarby ŭ adnym miescy. Nichto ŭ heta nie vieryŭ. Art-Minsk u nas — 18 ekspazicyjnych punktaŭ. Treba nie bicca za 200 razumnych hledačoŭ, a rabić tak, kab ich było choć by dźvie tysiačy.

U nas nizkija zapyty. «Papiccot» — jarki prykład čakańnia biełarusaŭ. My chočam ničoha nie rabić i atrymlivać hrošy — heta naša mara. Jak tolki ŭ nas padaje ŭzrovień žyćcia, to ŭsia dyskusija ŭ internecie nie pra toje, jak zarabić bolš (tysiaču), a pra toje, jak vyžyć na hrošy, jakija ŭ nas jość (trysta). My nie zmahary, my mientalna nie hatovyja zmahacca. My prosta chočam, kab nas pakinuli ŭ spakoi.

U miežach VKŁ my prosta dadavali samastojnyja terytoryi i ŭ vyniku naradzili «libierum vieta». My apiaredzili čas sa svajoj talerantnaściu, ale nie byli asnoŭnymi hulcami ŭ historyi. Tamu my i nie byli nacyjaj doŭhi čas. Nu i nas ža ŭsio «vyzvalali»: palaki ad ruskich, ruskija ad palakaŭ. Ale nichto nie vyzvalaŭ biełarusaŭ. I lepšaha rašeńnia ŭ kancy XIX st., čym nazyvać biełarusaŭ «tutejšymi», nie znajšłosia. Ale heta nie piesimistyčna. Naša talerantnaść, naša niehatoŭnaść vajavać apiaredziła svoj čas. Bo sučasny śviet nie budzie vajavać. Ja vieru ŭ hetuju Biełaruś. Ale my nie vierym u siabie. Kali niechta choć krychu vyjšaŭ za miežy našaha atačeńnia, to heta ŭžo ŭsprymajecca jak zvyšdasiahnieńnie. Nakolki chutka biełarusy branzaviejuć! Jak tolki biełaruski aŭtar atrymlivaje maleńkuju birulku i pryznańnie, to jon adrazu pierastaje razmaŭlać i pačynaje viaščać.

Heta novaja historyja raźvićcia, novy pryncyp farmiravańnia ekanamičnych adnosin. Mnie pašancavała, ja žyŭ nie tolki ŭ epochu złomu SSSR — heta byŭ cyvilizacyjny złom ekśpiertnaj ekanomiki. Dzie na słovach usio było pabudavana dziela čałavieka, a nasamreč tolki dla tych, chto kazaŭ ad imia hetaha čałavieka. Ciapier my žyviom u epochu pabudovy novych ekanamičnych adnosin. Małoje pradpryjemstva ci navat adzin čałaviek mohuć stvaryć i rynak, i pradukt.

Ja baču niekalki halin i siehmientaŭ, jakija mohuć prasunuć Biełaruś i ŭpisać jaje ŭ zaŭtrašni dzień. Heta IT, kali zmožam pierajści ad afšornaha prahramavańnia da stvareńnia praduktaŭ. I heta finansavy siektar — pradpryjemstvy, jakija pracujuć na ekspartnych rynkach i źjaŭlajucca ŭdzielnikami hłabalnych rynkaŭ. Voś heta tyja drajviery, što viaduć nas u zaŭtra.

Na žal, ja pakul uvohule nie adčuvaju žadańnia pryznać hłabalny śviet. Pakul ja tolki čuju, što nam treba «niešta zachavać». Heta značyć, toje, što było ŭčora, pieraciahnuć u zaŭtra. A heta tupikovy šlach. Tamu Biełaruś u cełym, na spravach i słovach (akramia, mahčyma, dekretu pa PVT, skiravanaha ŭ budučyniu), — heta sproba zachavać niešta z učorašniaha dnia. Samuju vialikuju kryŭdu ŭ mianie vyklikaje naša sistema adukacyi. Jana nie spryjaje raźvićciu samastojnaha myśleńnia. Pakul nastaŭnikami mohuć być tyja, chto zdajuć teściravańnie na 10 bałaŭ, ja nie mahu hladzieć na heta biez aściarohi.

Kab u Biełarusi isnavali sponsary i miecenaty, treba, kab tut byli zamožnyja ludzi. Nieabchodna i ćviarozaje staŭleńnie, śpiecyfičnaja pavaha da niešmatlikaha kłasa bahatych ludziej. Pakul my nazirajem tolki baraćbu z zamožnymi ludźmi. Bahaty čałaviek dla biełarusaŭ — vorah. Dla mianie heta šok.

U siońniašnich kryterach pabudovy Biełarusi jak sučasnaj dziaržavy nie znachodzicca miesca dla razumnych, zamožnych i pryhožych ludziej. My budujem sacyjalnuju dziaržavu roŭnych. Ale roŭnymi možna być tolki ŭ biednaści. Takaja dziaržava nie budzie zamožnaj. U takoj struktury sponsary i miecenaty nie źjaviacca i buduć adzinkavymi marhinałami. Kab heta źmianić, treba zrabić adnu prostuju reč — sfarmiravać strukturu ekanomiki jak va ŭsim cyvilizavanym śviecie.