Pišam daŭhija teksty z 1906 hoda
© 2018 | Naša Niva
© 2018 | Naša Niva
Apošnija paromy Baryśfiena
Repartaž ź Biareziny, Dniapra i Soža
Žnivieńska-vieraśnioŭskaja para z «arabinavymi načami» — mienavita ŭ hety čas razhortvajecca dzieja apaviadańnia Uładzimira Karatkieviča «Parom na burnaj race». Tvor z školnaj prahramy pieršym uspłyvaje z padśviadomaści biełarusa, jaki čuje słova «parom». My vypravilisia na paŭdniovy ŭschod Biełarusi, u apisanyja Karatkievičam miaściny — na Dniapro, pad Rahačoŭ.
«Na Dniapro» — razumieńnie šyrokaje, jakoje ŭklučaje ŭ siabie i jaho vialikija prytoki. Najbližejšy da stalicy parom pracuje ŭ Paryčach za Babrujskam, na Biarezinie.
«Na Dniapro» — razumieńnie šyrokaje, jakoje ŭklučaje ŭ siabie i jaho vialikija prytoki. Najbližejšy da stalicy parom pracuje ŭ Paryčach za Babrujskam, na Biarezinie.
Chto nam dapamahaje
Raniej paromy, samy staražytny ŭ śviecie transpart, pracavali paŭsiul, dzie nielha było pierajechać ubrod. Ciapier ich zastałosia mienš za dziasiatak va ŭsioj krainie — na vialikich rekach, jakija nie pierakinieš biudžetnym mastkom, na starych bitych šlachach, jakija stracili značeńnie, ale jašče słužać ludziam. Razam z Volkswagen u Biełarusi my vyvučajem apošnija biełaruskija paromy.
Abjechać pierapravy Biareziny, Dniapra i Soža nam dapamoža samy vialiki lehkavy Volkswagen — siamimiesny Teramont.
Abjechać pierapravy Biareziny, Dniapra i Soža nam dapamoža samy vialiki lehkavy Volkswagen — siamimiesny Teramont.
Padarožža pieršaje:
Parom praz Mora Hieradota
Parom praz Mora Hieradota
Ad Łuninca da Pietrykava: repartaž ź niejmaviernaha Paleśsia
Paryčy
Paryčy — vialikaje miastečka z tradycyjnaj dla Homielščyny draŭlanaj zabudovaj: płatami ŭ čałaviečy rost, bahatymi lištvami na voknach.
Narodnaja reakcyja na baroka
Doktar histaryčnych navuk Jaŭhien Sachuta patłumačyŭ nam, što raźba na lištvach — heta pierajmańnie elemientaŭ azdoby, jakija sialanie bačyli ŭ baročnych chramach. Lištvy źjavilisia pry kancy XIX stahodździa, kali vyzvaleny z rabstva narod za niekalki dziesiacihodździaŭ imkliva źmianiŭ kurnyja chaty na čystyja, z kominami. U žyłych budynkach pavialičylisia vokny, ich treba było zakryvać ramami. Ščyliny miž ramaj i ścianoj zašyvali doškami, na jakich i źjaviłasia taja raźba. Na Homielščynie traplajucca cełyja nadvakonnyja ałtary.
Da 1960-ha Paryčy byli rajonnym centram. Zachavalisia administratyŭnyja budynki, «haradski» kłub z hipsavymi statujami. Kala jaho z kručy možna spuścicca na biaźludny plaž, da šyrokaj niaśpiešnaj Biareziny.
Trapić na zarosły dzikim kustaŭjom procilehły bierah možna tolki paromam, jaki chodzić nižej pa płyni. Na płatformie adna mašyna — nianovy «žyhul». Try pasažyry čakajuć, pakul skončycca skandał: niečakana zavitała načalstva i vyčytvaje rabotnika paroma ŭ zašmalcavanaj formiennaj kurtcy DEU za niedakurki na pałubie. Toj maŭčyć i taksama pieračekvaje. Urešcie bura minaje, i jon machaje nam zajazdžać.
Trapić na zarosły dzikim kustaŭjom procilehły bierah možna tolki paromam, jaki chodzić nižej pa płyni. Na płatformie adna mašyna — nianovy «žyhul». Try pasažyry čakajuć, pakul skončycca skandał: niečakana zavitała načalstva i vyčytvaje rabotnika paroma ŭ zašmalcavanaj formiennaj kurtcy DEU za niedakurki na pałubie. Toj maŭčyć i taksama pieračekvaje. Urešcie bura minaje, i jon machaje nam zajazdžać.
Parom na Biarezinie
Volkswagen Teramont lohka pieraadolvaje mastok. Niahledziačy na vizualna šyračezny kapot, jaho koły vydatna ŭpisvajucca ŭ «vuzkija miescy» biełaruskich pierapravaŭ i pierajezdaŭ. Dziadźki z «žyhula», jakija jeduć u zabiarezinskuju viosku, zaryjentavali nas: za rakoj «dziesiać kiłamietraŭ darohi amal niama», a paśla vyjezd na Žłobin i Rahačoŭ, u tyja samyja Karatkievičavy miaściny.
Raniej u Paryčach byŭ «samalot» — parom, jaki ruchajecca sam, dziakujučy płyni. Ciapier siudy pryjšoŭ prahres: paromnik zapuskaje dyzielny ruchavik, źniaty z traktara «Biełarusa». Ruchavik maje krucić labiodku z trosam i ruchać parom cieraz raku. Dy štości nie ładzicca. Učarnieły, jak lohkija kurca, ruchavik čchaje, ale nie zavodzicca.
Vakoł źbirajecca kansilium: padychodziać dziadźki z «žyhula», padciahvajecca ekśpiert ź bieraha. Čyściać kantakty, mianiajuć klemy, macujuć na akumulatar — toj ža efiekt. Vidać, technałohii XX stahodździa nie takija nadziejnyja, jak viečnaja enierhija račnoj płyni. Musim razvaročvacca i vyjazdžać z paroma. Daviadziecca skarystacca inšaj darohaj, što idzie na poŭdzień uzdoŭž Biareziny.
Zahadka Biareziny
Raka, na jakoj stajać Barysaŭ, Babrujsk i Śvietłahorsk, maje až dzieviać ciozak u Biełarusi – čatyry rečki i piać viosak, dy jašče adna Biarezina jość u Smalenskaj vobłaści Rasii. Movaznaŭcy kažuć, što nazva nie takaja i słavianskaja, jak moža padacca. U movach bałtaŭ, spradviečnych nasielnikaŭ hetych terytoryj, słova «biaroza» hučyć padobna.
A samyja adčajnyja znachodziać suhučča nazvaŭ Biareziny i Baryśfiena, raki, jakuju zhadvaŭ pieršy ŭ śviecie historyk Hieradot. Toj samy, što apisaŭ na Paleśsi mora. Baryśfienam hreki, śledam za skifami, nazyvali Dniapro, u jaki Biarezina ŭpadaje. Ale chto ŭ tyja časy raźbiraŭsia, dzie jaho vytoki.
Jašče słova «biarezina» jość u francuzskaj movie i paznačaje jano tatalnuju katastrofu. Heta pamiać pra trahičnuju pierapravu Napaleonavaha vojska ŭ 1812-m. Taja bitva zdaryłasia vyšej, u rajonie Barysava.
A samyja adčajnyja znachodziać suhučča nazvaŭ Biareziny i Baryśfiena, raki, jakuju zhadvaŭ pieršy ŭ śviecie historyk Hieradot. Toj samy, što apisaŭ na Paleśsi mora. Baryśfienam hreki, śledam za skifami, nazyvali Dniapro, u jaki Biarezina ŭpadaje. Ale chto ŭ tyja časy raźbiraŭsia, dzie jaho vytoki.
Jašče słova «biarezina» jość u francuzskaj movie i paznačaje jano tatalnuju katastrofu. Heta pamiać pra trahičnuju pierapravu Napaleonavaha vojska ŭ 1812-m. Taja bitva zdaryłasia vyšej, u rajonie Barysava.
Naftavyja pali
Łakalny transpartny kałaps u Paryčach dazvalaje nam pabačyć biełaruskija naftavyja pali. Tut, u pojmie Biareziny, pa hieałahičnym Prypiackim prahinie, zalahajuć radoviščy nafty. Stajać-kivajucca dynazaŭrapadobnyja pompy siarod asušanych tarfianikaŭ. Vakoł — nikoha.
Habaryty
Volkswagen Teramont — aŭto vybitnych navat dla ŭsiedarožnika pamieraŭ: daŭžynia 5036 mm, šyrynia 1989 mm, vyšynia 1769 mm. Pryčym habaryty vykarystanyja pa makismumie. Pry žadańni ŭ mašynie moža raźmiaścicca siem čałaviek (jość treci šerah kresłaŭ) i jašče zastaniecca bahažnik pamieram 583 ł. Kali ž treba pieravieźci vielmi habarytny hruz, jość mahčymaść skłaści druhi i treci šerahi kresłaŭ - atrymajem prastoru źmiaščalnaściu ŭ 2471 ł. z roŭnaj padłohaj.
Habaryty
Volkswagen Teramont — aŭto vybitnych navat dla ŭsiedarožnika pamieraŭ: daŭžynia 5036 mm, šyrynia 1989 mm, vyšynia 1769 mm. Pryčym habaryty vykarystanyja pa makismumie. Pry žadańni ŭ mašynie moža raźmiaścicca siem čałaviek (jość treci šerah kresłaŭ) i jašče zastaniecca bahažnik pamieram 583 ł. Kali ž treba pieravieźci vielmi habarytny hruz, jość mahčymaść skłaści druhi i treci šerahi kresłaŭ - atrymajem prastoru źmiaščalnaściu ŭ 2471 ł. z roŭnaj padłohaj.
Nie zapuskajecca, ale śmiardzić
Paryčy i navakolle možna nazvać rehijonam niaspraŭdžanych haradoŭ. Sami Paryčy, jakija ŭpeŭniena raśli ad centra vojtaŭstva da rajona, u siaredzinie XX stahodździa stracili pieršynstvo. Trochi na poŭnač ad ich, kala vioski Karalova Słabada — 2, nie tak daŭno archieołahi adšukali horad Kazimir, što taksama nie raźviŭsia z-za vojnaŭ XVII stahodździa. Realizavacca zmoh tolki Śvietłahorsk.
Chto moh jašče ŭ 1950-ja padumać, što vioska Šaciłki zrobicca miestam «fabryk dymnych i mašyn»? Vysaka ŭznosiacca kominy CEC, usiu paŭdniovuju častku zajmaje «Chimvałakno». «Vałakno naša niachaj, — kažuć śvietłahorcy. — My da jaho pryvykli ŭžo, ale voś toje novaje, što kitajcy zbudavali…»
Havorka pra fabryku bielenaj sulfatnaj celułozy miž Śvietłahorskam i Jakimavaj Słabadoj. Jaje pa biełaruska-kitajskaj inviestycyjnaj damovie pastaviła kitajskaja karparacyja SAMSIE. Zapuścić pradpryjemstva mielisia jašče ŭ 2015-m, ale dahetul hihanty-kaminy strajkujuć, a aficyjnaje adkryćcio pieranosicca. U kancy 2017-ha praviali puskanaładačnyja raboty, pa ŭsim navakolli pajšoŭ śpiecyfičny pach.
Havorka pra fabryku bielenaj sulfatnaj celułozy miž Śvietłahorskam i Jakimavaj Słabadoj. Jaje pa biełaruska-kitajskaj inviestycyjnaj damovie pastaviła kitajskaja karparacyja SAMSIE. Zapuścić pradpryjemstva mielisia jašče ŭ 2015-m, ale dahetul hihanty-kaminy strajkujuć, a aficyjnaje adkryćcio pieranosicca. U kancy 2017-ha praviali puskanaładačnyja raboty, pa ŭsim navakolli pajšoŭ śpiecyfičny pach.
«Śmiardzieła vielmi. Zavod ža faktyčna ŭ maim aharodzie staić. Moža, jano i nie škodnaje, ale prybiralniu ŭ spalni taksama mieć nie škodna — ale i žyć tak niekamfortna», — razvažaje žychar Jakimavaj Słabady.
«Kali ŭ nas tut pierad budaŭnictvam rabili vyhlad hramadskaha abmierkavańnia, dyk kazali, što zavod budujuć pa samych novych biaśpiečnych technałohijach, bieź nijakich škodnych vykidaŭ, — kažuć ludzi na prypynku. — Ale ad taho času da budaŭnictva paru hadoŭ minuła, i na samo budaŭnictva stolki ž. Jakija ž jany ŭžo novyja?»
Cikava, što pry samaj fabrycy zastalisia parniki miascovaha harodninnaha kambinata. Na jaho adkrytych paletkach, kažuć ludzi, apošnim časam sadziać techničnyja kultury.
«Kali ŭ nas tut pierad budaŭnictvam rabili vyhlad hramadskaha abmierkavańnia, dyk kazali, što zavod budujuć pa samych novych biaśpiečnych technałohijach, bieź nijakich škodnych vykidaŭ, — kažuć ludzi na prypynku. — Ale ad taho času da budaŭnictva paru hadoŭ minuła, i na samo budaŭnictva stolki ž. Jakija ž jany ŭžo novyja?»
Cikava, što pry samaj fabrycy zastalisia parniki miascovaha harodninnaha kambinata. Na jaho adkrytych paletkach, kažuć ludzi, apošnim časam sadziać techničnyja kultury.
Kurortny horad Łojeŭ
U centry Łojeva minčuk adčuje deža viu: tut staić amal taki samy abielisk, jak na płoščy Pieramohi ŭ Minsku. Miemaryjalny kompleks u Łojevie stvorany ŭ pamiać Bitvy za Dniapro — adnoj z samych kryvavych u časie Druhoj suśvietnaj.
Siudy, pad Łojeŭ, u listapadzie 1943-ha, padmanuŭšy niemcaŭ, niečakana pierakinuŭ z-pad Homiela niekalki armij maršał Rakasoŭski. Za dzień na pierapravie praz čatyrochsotmietrovuju raku pad abstrełam pakłali amal 10 tysiač čałaviek, ale «Uschodni vał», liniju niamieckaj abarony, udałosia prarvać.
Pobač ź miemaryjałam dy rasstaŭlenaj pa płoščy vajskovaj technikaj — plaž z parasonami. A z vysokaj kručy-zamčyšča adkryvajecca vid na źlićcio Dniapra i Soža.
Paŭdniovyja biełaruskija harady na vialikich rekach, uvohule, mahli b być pa-surjoznamu kurortnymi. I rabota ŭ adpačynkovaj infrastruktury ludziam była b. Ale na heta treba inviestycyi, a pakul z kurortnaści ŭ Łojevie — tolki rassłableny raskład paroma.
Badziajemsia Łojevam, dehustujem kompleksny abied u miascovaj stałoŭcy, a apošniuju hadzinu hutarym z paromnikami ŭ altancy na bierazie. Nie abychodzicca — padniaproŭcy ž — biez zvyčajnych historyj pra rybałku i samoŭ z hałovami, što ŭ viadro nie ŭłaziać.
Paŭdniovyja biełaruskija harady na vialikich rekach, uvohule, mahli b być pa-surjoznamu kurortnymi. I rabota ŭ adpačynkovaj infrastruktury ludziam była b. Ale na heta treba inviestycyi, a pakul z kurortnaści ŭ Łojevie — tolki rassłableny raskład paroma.
Badziajemsia Łojevam, dehustujem kompleksny abied u miascovaj stałoŭcy, a apošniuju hadzinu hutarym z paromnikami ŭ altancy na bierazie. Nie abychodzicca — padniaproŭcy ž — biez zvyčajnych historyj pra rybałku i samoŭ z hałovami, što ŭ viadro nie ŭłaziać.
My traplajem jakraz u trochhadzinny pierapynak miž 12.00 i 15.00. Łojeŭski parom — adziny chutki sposab trapić u Dniepra-Sožski zakaźnik, što ŭ mižreččy dźviuch vialikich biełaruskich rek.
«Čoŭniki»
Mima idzie stary z karotkim draŭlanym viasłom, niby dla pirohi jakoj. Heta ŭ nas jašče tut na čoŭnikach płavajuć, kaža kałarytny kapitan katara «Vić», jaki ciahaje parom. Tysiačahadovy dośvied padniaproŭca nie vybješ za paru pakaleńniaŭ žyćcia ŭ technałahičnym śviecie: pačynajecca razmova, jak pravilna rabić vydziaŭbany čovien z stvała dreva — jak vysiakać jaho z asiny, jak rasparvać i razvodzić klinami barty… «Kamienny viek», — hrebliva padsumoŭvaje kapitan. «A i dobra na takim čoŭniku — jak na bajdarcy», — kaža jaho kaleha.
Mima idzie stary z karotkim draŭlanym viasłom, niby dla pirohi jakoj. Heta ŭ nas jašče tut na čoŭnikach płavajuć, kaža kałarytny kapitan katara «Vić», jaki ciahaje parom. Tysiačahadovy dośvied padniaproŭca nie vybješ za paru pakaleńniaŭ žyćcia ŭ technałahičnym śviecie: pačynajecca razmova, jak pravilna rabić vydziaŭbany čovien z stvała dreva — jak vysiakać jaho z asiny, jak rasparvać i razvodzić klinami barty… «Kamienny viek», — hrebliva padsumoŭvaje kapitan. «A i dobra na takim čoŭniku — jak na bajdarcy», — kaža jaho kaleha.
Za try hadziny źbirajecca niemałaja čarha mašyn. Paromnikam davodzicca rehulavać ruch, ukazvajučy kožnamu, dzie stanavicca. Pad koły aŭto rekamiendujuć padkładać mietaličnyja stopary, pryčym z dvuch bakoŭ. Hetuju paradu my acanili, kali kapitan zapuściŭ katar i, raŭniajučy jaho suprać płyni, z machu ŭdaryŭ paromam u draŭlanyja belki pryčała. Paśla katar zakładaje viraž i parom niby redkaja ptuška vylataje na dryfcie na siaredzinu Dniapra.
Parom «Łojeŭski»
Tros naciahvajecca, katar hazuje — i niečakana cicha i roŭnieńka stavić parom da pryčała kala procilehłaha bieraha.
Dymy nad mižreččam
U mižreččy Dniapra i Soža stajać niekalki viosak. Kab hadoŭ siem tamu nie adkryli parom, dabracca ŭ Abakumy ci Karpaŭku, ad jakich da Łojeva kiłamieraŭ piać, možna było b tolki praz haroškaŭski most pad Rečycaj, dajučy koła ŭ sto kiłamietraŭ.
U mižreččy Dniapra i Soža na 14 tysiačach hiektaraŭ raźmiaściŭsia Dniepra-Sožski bijałahičny zakaźnik. Tut 140 vidaŭ ptušak i 660 vidaŭ raślin, a sioleta adšukali navat redkaha matylka Zerynthia polyxena siamiejstva paruśnikaŭ, jakoha z 1902 ŭ Biełarusi nie bačyli.
Źjaviŭsia i jašče adzin niaredki, na žal, vid — karajed, pošaść biełaruskich chvojnych lasoŭ u apošnija hady. Jašče z Łojeva vidać, jak nad zakaźnikam uzdymajucca častyja dymy. Piłujuć i kryžujuć zapavietnyja chvoi, palać łaŭžy i pni - sama ziamla dymicca.
Za hetyja vysiečki łojeŭcy mocna krytykujuć dyrektara zakaźnika — Uładzimira Dziaržynskaha: «Chutka ŭsio źviadzie hety Fieliks Edmundavič…»
Źjaviŭsia i jašče adzin niaredki, na žal, vid — karajed, pošaść biełaruskich chvojnych lasoŭ u apošnija hady. Jašče z Łojeva vidać, jak nad zakaźnikam uzdymajucca častyja dymy. Piłujuć i kryžujuć zapavietnyja chvoi, palać łaŭžy i pni - sama ziamla dymicca.
Za hetyja vysiečki łojeŭcy mocna krytykujuć dyrektara zakaźnika — Uładzimira Dziaržynskaha: «Chutka ŭsio źviadzie hety Fieliks Edmundavič…»
Parom «Paŭdniovy»
Pa darohach z raźbitym lesavozami asfaltam dajazdžajem da pierapravy praz Sož. Parom «Paŭdniovy» chodzić štohadziny, a ŭ časie ŭboračnaj i čaściej: ledź tolki na bierazie źbiarecca prymalnaja kolkaść traktaroŭ ź ciukami sałomy.
«Dniapro vialiki, vada ŭ im ciomnaja. Ruku apuściš — nie vidać, — kazali nam u Łojevie. — A Sož, choć mienšy, a čyściejšy». Parom cieraz mnoha vuziejšy za Dniapro lasny Sož ruchajecca z dapamohaj elektryčnych ruchavikoŭ, jakija kruciać labiodki, źniatyja z padjomnaha krana. Elektryčnaść ruchavikam daje dyzielny hienieratar, trochi mienšy za pijanina «Biełaruś», jaki staić tut ža.
Źjadaje jon za sutki 20 litraŭ dyzpaliva, što dazvalaje zrabić kala dvaccaci rejsaŭ. Za «Paŭdniovym» idzie trasa ŭ bok Ukrainy, da pamiežnaha pierachoda Novaja Huta. My kirujemsia na poŭnač, spadziejučysia da sutońnia pabačyć Rahačoŭ. Ale pieršy most cieraz Sož začynieny na ramont. Davodzicca prajechać hadzinapikavy viečarovy Homiel.
Asistent utrymańnia pałasy ruchu Lane Assist
Razynka Volkswagen Teramont – pamočnik ruchu pa pałasie Lane Assist. Jon dapamoža nie vylecieć na ŭzbočynu z usimi vynikami hetaha, kali vy na siekundačku zadumalisia, adciahnulisia ad kiravańnia abo navat adpuścili styrno.
Jak heta pracuje? Kamiera, pamiž łabavym škłom i lusterkam zadniaha vidu ŭ sałonie, manitoryć darohu pierad aŭto, abličboŭvaje karcinku, robić jaje čorna-biełaj i pieradaje infarmacyju na błok kiravańnia, jaki mieścicca tam ža. Aryjentujecca sistema pa darožnaj raźmietcy i pracuje pry chutkaści bolš za 60 km/h. Kali ź niejkaj pryčyny aŭto pačynaje chilicca ŭbok, ryzykujučy vyjechać z pałasy, błok kiravańnia ŭklučaje elektramatorčyk, umantavany ŭ styrno. Styrno vibruje, papiaredžvajučy kiroŭcu pra niebiaśpieku. Adnačasova spracoŭvajuć śvietłavy i hukavy sihnały, asistent pačynaje sam padrulvać, kab aŭto zastałosia na pałasie.
Ale ničoha hetaha nie adbyvajecca, kali kiroŭca ŭklučaje pavarotnik abo vyjazdžaje z pałasy, paviarnuŭšy styrno. Sistema razumieje, što čałaviek dziejničaje śviadoma i addaje kiravańnie ŭ jaho ruki.
Jak heta pracuje? Kamiera, pamiž łabavym škłom i lusterkam zadniaha vidu ŭ sałonie, manitoryć darohu pierad aŭto, abličboŭvaje karcinku, robić jaje čorna-biełaj i pieradaje infarmacyju na błok kiravańnia, jaki mieścicca tam ža. Aryjentujecca sistema pa darožnaj raźmietcy i pracuje pry chutkaści bolš za 60 km/h. Kali ź niejkaj pryčyny aŭto pačynaje chilicca ŭbok, ryzykujučy vyjechać z pałasy, błok kiravańnia ŭklučaje elektramatorčyk, umantavany ŭ styrno. Styrno vibruje, papiaredžvajučy kiroŭcu pra niebiaśpieku. Adnačasova spracoŭvajuć śvietłavy i hukavy sihnały, asistent pačynaje sam padrulvać, kab aŭto zastałosia na pałasie.
Ale ničoha hetaha nie adbyvajecca, kali kiroŭca ŭklučaje pavarotnik abo vyjazdžaje z pałasy, paviarnuŭšy styrno. Sistema razumieje, što čałaviek dziejničaje śviadoma i addaje kiravańnie ŭ jaho ruki.
Asistent utrymańnia pałasy ruchu Lane Assist
Razynka Volkswagen Teramont – pamočnik ruchu pa pałasie Lane Assist. Jon dapamoža nie vylecieć na ŭzbočynu z usimi vynikami hetaha, kali vy na siekundačku zadumalisia, adciahnulisia ad kiravańnia abo navat adpuścili styrno.
Jak heta pracuje? Kamiera, pamiž łabavym škłom i lusterkam zadniaha vidu ŭ sałonie, manitoryć darohu pierad aŭto, abličboŭvaje karcinku, robić jaje čorna-biełaj i pieradaje infarmacyju na błok kiravańnia, jaki mieścicca tam ža. Aryjentujecca sistema pa darožnaj raźmietcy i pracuje pry chutkaści bolš za 60 km/h. Kali ź niejkaj pryčyny aŭto pačynaje chilicca ŭbok, ryzykujučy vyjechać z pałasy, błok kiravańnia ŭklučaje elektramatorčyk, umantavany ŭ styrno. Styrno vibruje, papiaredžvajučy kiroŭcu pra niebiaśpieku. Adnačasova spracoŭvajuć śvietłavy i hukavy sihnały, asistent pačynaje sam padrulvać, kab aŭto zastałosia na pałasie.
Ale ničoha hetaha nie adbyvajecca, kali kiroŭca ŭklučaje pavarotnik abo vyjazdžaje z pałasy, paviarnuŭšy styrno. Sistema razumieje, što čałaviek dziejničaje śviadoma i addaje kiravańnie ŭ jaho ruki.
Jak heta pracuje? Kamiera, pamiž łabavym škłom i lusterkam zadniaha vidu ŭ sałonie, manitoryć darohu pierad aŭto, abličboŭvaje karcinku, robić jaje čorna-biełaj i pieradaje infarmacyju na błok kiravańnia, jaki mieścicca tam ža. Aryjentujecca sistema pa darožnaj raźmietcy i pracuje pry chutkaści bolš za 60 km/h. Kali ź niejkaj pryčyny aŭto pačynaje chilicca ŭbok, ryzykujučy vyjechać z pałasy, błok kiravańnia ŭklučaje elektramatorčyk, umantavany ŭ styrno. Styrno vibruje, papiaredžvajučy kiroŭcu pra niebiaśpieku. Adnačasova spracoŭvajuć śvietłavy i hukavy sihnały, asistent pačynaje sam padrulvać, kab aŭto zastałosia na pałasie.
Ale ničoha hetaha nie adbyvajecca, kali kiroŭca ŭklučaje pavarotnik abo vyjazdžaje z pałasy, paviarnuŭšy styrno. Sistema razumieje, što čałaviek dziejničaje śviadoma i addaje kiravańnie ŭ jaho ruki.
Abryŭ
U Rahačovie kala zamčyšča, dzie raniej byŭ dziki plaž, staviać novy most. U apaviadańni Karatkieviča skazana, što parom byŭ za viarstu ad horada vyšej pa ciačeńni.
Parom na burnaj race
Apaviadańnie, jakoje dało pačatak ramanu «Leanidy nie viarnucca da Ziamli», Karatkievič napisaŭ na pačatku 1960-ch. Ale asobnaj knihaj raman vyjšaŭ u 1982-m pad źmienienaj nazvaj «Nielha zabyć». Jakraz u toj hod pamior kiraŭnik SSSR Leanid Brežnieŭ, i cenzura paličyła padazronaj nazvu z «Leanidami». «Parom na burnaj race» apaviadaje pra padziei paŭstańnia Kalinoŭskaha. Prodki Karatkieviča pa maci, Hrynkievičy z Rahačova, brali ŭ im udzieł. Takoje proźvišča maje i hieroj apaviadańnia: paŭstancki kamandzir Usiasłaŭ Hrynkievič. Niedzie pad Rahačovam, za viarstu vyšej ad horada, źmiaściŭ Karatkievič toj parom, jakim žonka Hrynkieviča musiła pierajechać Dniapro, kab pieravieźci pamiłavańnie mužu, što čakaŭ rasstrełu ŭ turmie...
PAROM KARATKIEVIČ MOH SABIE ŬJAŬLAĆ U NAVAKOLLI VIOSKI AZIARYŠČA, NAD DNIAPROM, DZIE ŽYLI JAHO SVAJAKI. NIEDAJAZDŽAJUČY DA VIOSKI, STARAJA ASFALTAVAJA DAROHA RAPTAM ABRYVAJECCA Ŭ PRORVU. VYCHODZIM PAHLADZIEĆ, U ČYM SPRAVA. VYHINAJECCA ŁAHODNY DNIAPRO, MIRNA B'JUĆ U IM CHVASTAMI ČAS AD ČASU NIEMAŁYJA RYBINY – CHTO B MOH PADUMAĆ, ŠTO Ŭ PAVODKU JON RAZRYVAJE ASFALTAVYJA DAROHI?
BIEŁARUSKIJA REKI MAJUĆ BIEŁARUSKI CHARAKTAR: ZASTAJUCCA BURNYMI NAVAT U CICHUJU PAHODU.
BIEŁARUSKIJA REKI MAJUĆ BIEŁARUSKI CHARAKTAR: ZASTAJUCCA BURNYMI NAVAT U CICHUJU PAHODU.
Za što adkazvaŭ:
fota, videa, śpiecefiekty, techničnaja adaptacyja, hrafičnaja abałonka i vizualny naratyŭ
fota, videa, śpiecefiekty, techničnaja adaptacyja, hrafičnaja abałonka i vizualny naratyŭ
Za što adkazvaŭ:
tekst, redaktura, faktčekinh, łakacyi i maršrut, zbor i adaptacyja histaryčnych dadzienych
tekst, redaktura, faktčekinh, łakacyi i maršrut, zbor i adaptacyja histaryčnych dadzienych
Naša Niva | Pišam doŭhija teksty z 1906 hoda
© Pryvatnaje pradpryjemstva «Surodzičy»
UNP 190786828
© Pryvatnaje pradpryjemstva «Surodzičy»
UNP 190786828