U ZŠA vyprabavali samalot ź ionnym ruchavikom, jaki abiacaje revalucyju ŭ technałohijach VIDEA
Navukoŭcy z Masačusieckaha technałahičnaha instytuta (MIT) stvaryli pieršy samalot, abstalavany «pavietranymi» ionnymi ruchavikami, i paśpiachova vyprabavali jaho ŭ łabaratoryi. Debiutny palot mašyny doŭžyŭsia dvannaccać siekund, havorycca ŭ artykule, apublikavanym u časopisie Nature.
«Naša mašyna stała pieršym samalotam, jaki padniaŭsia ŭ pavietra pry dapamozie ruchavika biez častak, jakija ruchajucca.
Heta adkryvaje darohu dla stvareńnia całkam biasšumnych latalnych aparataŭ, vielmi prostych ź miechaničnaha punktu hledžańnia i pry hetym biez vychłapnych hazaŭ»,
— zajaviŭ Styvien Baret (Steven Barrett), prafiesar aeranaŭtyki z Masačusieckaha technałahičnaha instytuta (ZŠA).
Ideja stvareńnia ionnaha ruchavika nie novaja: pieršyja takija dumki źjaŭlalisia ŭ savieckich i amierykanskich kanstruktaraŭ jašče ŭ 60-ch hadach minułaha stahodździa. Za apošnija paŭstahodździa było zapuščana adrazu niekalki kaśmičnych aparataŭ z padobnymi ruchavikami — savieckija zondy sieryi «Mieteor» i «Kosmas», klimatyčny spadarožnik GOCE, zondy NASA Deep Space 1 i Dawn, japonskaja mižpłanietnaja stancyja «Chajabusa» i šerah inšych.
Usie jany majuć adny i tyja ž pieravahi i niedachopy. Z adnaho boku, ionnyja ruchaviki vielmi ekanamičnyja, patrabujuć mała paliva. Ź inšaha — ich KKD i siła ciahi vielmi małyja. Tamu razhon i tarmažeńnie karabla idzie pavolna, što robić ich niazručnym srodkam dla dastaŭki ludziej da Marsa i inšych płaniet.
Z hetych ža pryčyn, jak adznačaje Baret, inžyniery nikoli nie razhladali ionnyja siłavyja ŭstanoŭki ŭ jakaści mahčymaj zamieny dla turbavientylatarnych abo turbavintavych ruchavikoŭ, jakija vykarystoŭvajucca siońnia ŭ hramadzianskaj i vajskovaj avijacyi.
Inžyniery i fiziki z MIT vyśvietlili, što hetyja ŭjaŭleńni byli pamyłkovymi, adkryŭšy mietodyku ianizacyi pavietra, jakaja daść mahčymaść pavysić KKD pracy padobnych ruchavikoŭ na niekalki paradkaŭ užo ŭ najbližejšaj budučyni.
Jak vyjavili navukoŭcy, kryło asablivaj formy, pakrytaje tonkaj sietkaj z elektrodaŭ, moža vyklikać svojeasablivuju «łancuhovuju reakcyju» ŭ pavietry, prymušajučy prysutnyja ŭ im svabodnyja elektrony sutykacca ź niejtralnymi malekułami i vybivać ź ich inšyja čaścicy, zapaŭniajučy prastoru vakoł «supam» z mnostva ionaŭ i niezaradžanych čaścic.
Kali hety «sup» budzie znachodzicca ŭnutry elektryčnaha pola, to zaradžanyja čaścicy pačnuć ruchacca ŭ im u bok supraćlehłaha im polusa, sutykajučysia ź niejtralnymi malekułami i prymušajučy ich ruchacca ŭ zvarotnym kirunku. Uźniknie svojeasablivy «ionny viecier», jaki maje dosyć vialikuju siłu ciahi.
Vykarystoŭvajučy padobny pryjom, Baret i jaho kalehi faktyčna patroili rekord KKD ionnych ruchavikoŭ, pavysiŭšy jaho z 1% da 2,4%, i stvaryli minijaciurny samalot masaj u 2,5 kiłahrama i z razmacham kryłaŭ u 5 mietraŭ.
Hetaja mašyna zmahła pralacieć 55 mietraŭ u łabaratoryi, vydatkavaŭšy na 12 siekund palotu prykładna 900 vat elektraenierhii. U budučyni, jak ličać fiziki, hetyja pakazčyki mohuć być šmatkroć palepšanyja za košt aptymizacyi formy kryła i palapšeńnia ŭłaścivaściaŭ jaho ionnaha «apiareńnia».
Padobnyja pośpiechi, jak pryznajuć navukoŭcy, mohuć zdacca publicy ścipłymi, adnak i palot bratoŭ Rajt, jaki adbyŭsia krychu bolš za sto hadoŭ tamu, ciahnuŭsia vielmi niadoŭha i taksama nie vyklikaŭ asablivaha aptymizmu.
Adnak usiaho praz 20—30 hadoŭ paśla ich ekśpierymientaŭ latalnyja aparaty stali klučavoj častkaj armij usich viadučych dziaržaŭ śvietu i adnym z hałoŭnych słupoŭ suśvietnaj ekanomiki.
Kamientary