Siońnia — zimovy Jurja (Jurjeŭ dzień)

U narodzie 9 śniežnia nazyvali Zimovym (Vosieńskim) Hieorhijem, ci Jurjevym dniom.

Na praciahu hode śviatkujuć dva Juryi-Jahoryi: adzin chałodny, zimovy — 9 śniežnia, druhi hałodny, viasnovy — 6 maja. Na Biełarusi pra dva Jur'i kazali tak: «Jość na śviecie dva Jur'i i abodva durni: adzin chałodny, a druhi hałodny».

U ruskich kniazioŭ, pačynajučy sa śviatoha roŭnaapostalnaha kniazia Uładzimira, isnavaŭ pačesny zvyčaj budavać chramy ŭ honar ich niabiesnych achoŭnikaŭ — śviatych, imiony jakich jany nasili. Vialiki kniaź Jarasłaŭ Mudry (1019—1054), jaki ŭ śviatym chryščenni nasiŭ imia Hieorhij, prytrymlivajučysia hetaj tradycyi, pakłaŭ pačatak budaŭnictvu chrama i manastyra ŭ imia śviatoha vialikapakutnika Hieorhija Pieramahanosca.

Hieorhijeŭski chram znachodziŭsia pierad bramaj Śviatoj Safii Kijeŭskaj. Na jaho budaŭnictva kniaź Jarasłaŭ adpusciŭ šmat srodkaŭ, a ŭ jaho stvarenni brała ŭdzieł vialikaja kolkaść budaŭnikoŭ. Aśviaciŭ uźviedzieny chram śviaciciel Iłaryjon, mitrapalit Kijeŭski, 9 śniežnia 1054 hoda, paśla čaho było pryznačana carkoŭnaje śviatkavańnie hetaj padziei.

Da ChVI stahodździa bieźziamielnyja sialanie mieli prava pierachodzić ad adnaho pamieščyka da druhoha za tydzień da Jurjeva dnia i tydzień paśla jaho. Vydadzienyja ŭ 1497 i 1500 hh. novyja sudziebniki pačali abmiažoŭvać adychod sialan ad svaich haspadaroŭ. Tolki skončyŭšy ŭsie palavyja raboty, sielanin moh pakinuć haspadara i pierajsci da inšaha. Kali ž u ChVII st. i hetu pryvileju skasavaŭ Barys Hadunoŭ, uznikła prymaŭka: «Voś tabie, babula, i Jurjeŭ dzień».

Paśla Zimovaha Jurja žyviołu bolš nie puskali na pašu, «bo Jurej užo daŭ vaŭkam svabodu až da viasieńniaha Jurja», i «admykaje paščy vaŭkam», «što ŭ vaŭka ŭ zubach, toje Jahoryj daŭ».

Ličyłasia, što «ź Jahoryja miadźviedź u biarłozie mocna zasynaje, a vaŭki ščemiacca, cisnucca da sialanskich padvorkaŭ».

U Jurjeŭ dzień varažyli ab budučaj zimie.

Dla hetaha chadzili słuchać vadu ŭ kałodziežy: kali cicha — zima budzie ciopłaja; pačuješ jakija huki — čakaj mocnych marazoŭ i zaviruchi.

A jašče prykmiačali tak:

Jahoryj z mostam, a Mikoła (19 śniežnia) — z cvikom (marozam).

Kali śviaty Juraj pakryje ziamlu dastatkova toŭstym słojem śniehu, potym śviataja Varvara (17 śniežnia) spravić adlihu,

a śviaty Mikoła (19 śniežnia) zamarozić, to zima budzie nie tolki spryjalnaja dla pajezdak praz bałoty, ale i dla aziminy.

Kali da Jahorjeva dnia byvaje šerań, to sieŭ aŭsoŭ u budučym hodzie skončycca da Jahorjeva dnia (6 maja).

Juryj moscić, Varvara razvarvaje, a Mikoła hvoździć.

Kali pierad vosieńskim Hieorhijem budzie šmat śniehu, čakajuć, što da viasieńniaha Hieorhija ŭžo budzie trava.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0