Pra «Russkij cientr» u Bieraści ŚMI ŭzhadali padčas skandału vakoł farmuloŭki «polskaje paŭstańnie K. Kalinoŭskaha» ŭ padručniku rasiejskaj litaratury dla 8-ch klasaŭ. Recenzentkaju padručnika, jaki vydała Ministerstva adukacyi Biełarusi, była Taćciana Siańkievič, zahadčyca katedry teoryi i historyi rasiejskaj litaratury Bieraściejskaha dziaržaŭnaha ŭniversytetu imia Puškina. Mienavita jana kiruje bieraściejskim «Russkim cientrom».
Na sajcie fondu «Russkij mir» hetyja ŭstanovy pazycyjanujucca jak resursavyja centry z bahatym dostupam da «vučebna-metadyčnaj i navukova-papularnaj infarmacyi z Rasiei». Meta centru — papularyzacyja rasiejskaj movy i kultury «jak važnych elementaŭ usiaśvietnaj cyvilizacyi».
Na pieršy pohlad, centar vykonvaje takuju ž funkcyju, jak i pradstaŭnictvy ŭ roznych krainach śvietu Brytanskich radaŭ, Francuskich abo Polskich instytutaŭ. Ale ž sama filazofija «russkoho mira» mocna adroźnivajecca ad filazofii, naprykład, frankafonii.
Čytajem na sajcie fondu, što takoje «russkij mir»:
«…Heta nia tolki ruskija, nia tolki rasijanie, nia tolki našy suajčyńniki ŭ krainach blizkaha i dalokaha zamiežža, emihranty, vychadcy z Rasiei i ich naščadki. Heta jašče i zamiežnyja hramadzianie, jakija razmaŭlajuć na rasiejskaj movie, jakija vyvučajuć abo vykładajuć jaje, usie tyja, chto ščyra cikavicca Rasiejaj, kaho chvaluje jaje budučynia».
Fond «Russkij mir», darečy, byŭ stvorany ŭkazam Uładzimira Pucina i atrymlivaje finansavańnie ŭ tym liku i z federalnaha biudžetu.
I dalej pra idealohiju:
«Russkij mir» — heta śviet Rasiei. Paklikańnie kožnaha čałavieka — dapamahać svajoj ajčynie, rupicca pra blizkaha. Vielmi časta možna pačuć, što kraina mahła b zrabić dla ludziej. Ale ani nia mienš važna, što kožny z nas moža zrabić dla Radzimy. Ad nastrojaŭ utrymanstva varta pavaročvacca da idei słužeńnia Rasiei».
Ci niama ŭ takim razie kanfliktu intaresaŭ pamiž idejami «russkoho mira» i zadačami dziaržaŭnaj biełaruskaj VNU, na bazie jakoj pracuje hety centar u Bieraści?
Svaboda pasprabavała skantaktavacca z samoj spadaryniaj Taćcianaj Siańkievič ciaham niekalkich dzion. Nabraŭšy numar «Russkoho cientra», my natrapili na dekanat filalahičnaha fakultetu. Zahadčyca katedry, jak skazała supracoŭnica dekanatu, uvieś čas była zaniataja — «na parach, sa studentami i na naradach». Na pytańni praz elektronnuju poštu my nie atrymali adkazu ciaham čatyroch pracoŭnych dzion. Z pytańniem pra mahčymy kanflikt intaresaŭ my źviarnulisia ŭ rektarat. Adtul Svabodu nakiravali da supracoŭnicy ŭniversytetu, jakaja raskazała pra «Russkij cientr».
— Jak by vy mahli patłumačyć, što «Russkij cientr», jaki pracuje ŭ vašaj VNU, źjaŭlajecca strukturaj zamiežnaha fondu, stvoranaha MZS inšaj dziaržavy? I ci nia bačycie vy kanfliktu intaresaŭ, kali dekan biełaruskaj VNU pracuje na zamiežnuju arhanizacyju ŭ ramkach svaich abaviazkaŭ vykładčyka?
— Heta adukacyjnaja, navukova-daviedačnaja arhanizacyja, infarmacyjna-daśviedčanaja arhanizacyja našaha ŭniversytetu.
— To bok jana całkam naležyć Bieraściejskamu ŭniversytetu, a nia fondu «Russkij mir»?
— Centar nie zarehistravany jak niejkaja asobnaja arhanizacyja. Heta adno sa strukturnych padraździaleńniaŭ na bazie filalahičnaha fakultetu. I stvaraŭsia hety centar dla taho, kab pašyryć mahčymaści ŭ ramkach adukacyjnaha pracesu. Majecca na ŭvazie infarmacyjnaje zabieśpiačeńnie, dostup da biblijatek, kab pavialičyć jakaść viedaŭ u rasiejskaj litaratury i movie i jakaść vykładańnia. Centar zajmajecca kansultacyjnaj i metadyčnaj dapamohaj pedahahičnamu kalektyvu dla taho, kab arhanizavać vučebna-metadyčnuju pracu. Mety hetaha centru — palepšyć mienavita biełaruskuju systemu adukacyi.
— Na sajcie fondu «Russkij mir» napisana, što adziny ichny centar u Biełarusi — u Bieraści, u vašym universytecie.
— Ja nie mahu kamentavać infarmacyju, jakaja znachodzicca na sajcie niejkaj arhanizacyi. Ja kažu pra toje, čym zajmajemsia my.
— U planie vašaha «Russkoho cientra» na 2018 hod, raźmieščanym na sajcie ŭniversytetu, značycca: «Infarmacyjnaje supravadžeńnie akcyjaŭ, mierapryjemstvaŭ, jakija arhanizujucca Pasolstvam RF u RB, Hieneralnym konsulstvam RF u h. Bieraści, Bieraściejskim adździaleńniem «Rossotrudničiestva» ŭ RB». Na čym palahaje vašaje supracoŭnictva?
— Naš filalahičny fakultet, jak i inšyja fakultety, adnoj z hałoŭnych zadačaŭ stavić metu mižnarodnaha supracoŭnictva. U hetych kirunkach takoje supracoŭnictva budzie ažyćciaŭlacca na roŭnych ź inšymi arhanizacyjami. Tut nielha vyłučać niejkuju adnu arhanizacyju, adukacyjnaja prastora adkrytaja.
U pieraliku dziejnaści centru ŭ Bieraści na hety hod: litaraturnyja dysputy, tvorčyja sustrečy ź dziejačami navuki, kultury, mastactva roznych krain, prahlad filmaŭ, kruhłyja stały, seminary dla nastaŭnikaŭ, zimnija i letnija lahiery pa rasiejskaj movie, litaraturny viečar «Narod, izdrievle nam rodnoj…» i supolnyja z fondam «Russkij mir» zachady.
I na sajcie samoha ŭniversytetu pobač z nazvaj «Russkoho cientra» raźmieščanaja emblema tolki adnoj arhanizacyi — mienavita fondu «Russkij mir». Jakoje tady dačynieńnie maskoŭski fond maje da bieraściejskaha centru?
U pres-słužbie fondu «Russkij mir» u Maskvie Svabodzie skazali, što «Russkije cientry» jość aŭtanomnymi arhanizacyjami. Adnak fond dapamahaje centram nia tolki knihami, ale i finansava.
— «Russkije cientry» — heta, u sutnaści, sumiesnyja prajekty našaha fondu i roznych navučalnych ustanovaŭ. My supracoŭničajem na asnovie Damovy ab dapamozie i sadziejańni. My dapamahajem centram knihami, časam abstalavańniem. «Russkije cientry» mohuć źviartacca da nas pa hranty.
— A ci źviartaŭsia pa takija hranty bieraściejski «Russkij cientr»?
— Na žal, asoba, jakaja mahła b adkazać na hetaje pytańnie, znachodzicca ciapier u słužbovaj vypravie ŭ Japonii.
— A ci jość u vas patrabavańni da «Russkich cientrov»?
— U nas niama nijakich patrabavańniaŭ. My zajmajemsia papularyzacyjaj rasiejskaj movy i kultury.
— U tłumačeńni na vašym sajcie havorycca, što «Russkij mir» — heta i zamiežnyja hramadzianie, jakija razmaŭlajuć na rasiejskaj movie, i słužeńnie Rasiei. Biełarusy razmaŭlajuć na rasiejskaj movie, ale naŭrad ci źviazvajuć heta ź idejami «russkoho mira» i słužeńnia Rasiei.
— Ja mahu tolki paŭtaryć, što «Russkij cientr» u Bieraści padparadkoŭvajecca rektaru. My dapamahajem tolki litaraturaj. Ale Biełaruś i sapraŭdy siarod usich krain, dzie jość centry, staić asobna. Ciažka spračacca z tym, što rasiejskaja mova dla biełarusaŭ svaja. Tamu tut i nia moža być nijakich kanfliktaŭ intaresaŭ.
Na pytańnie pra finansy adkaz daje sam bieraściejski ŭniversytet. U archivie navinaŭ za 2014 hod jość paviedamleńnie pra adkryćcio centru.
«3 śniežnia 2014 hodu ŭ Bieraściejskim dziaržaŭnym universytecie imia A. S. Puškina prajšła ŭračystaja cyrymonija adkryćcia «Russkoho cientra» pry finansavaj padtrymcy Fondu «Russkij mir». Arhanizatarami adkryćcia źjaŭlajucca katedra teoryi i historyi rasiejskaj litaratury i Fond «Russkij mir».
U hetaj cyrymonii ŭdzielničaŭ vykanaŭčy dyrektar maskoŭskaha fondu, konsuł Rasiei ŭ Bieraści, a taksama kiraŭnik bieraściejskaha adździełu pradstaŭnictva «Rossotrudničiestva» u Biełarusi.
«Russkij cientr» tam isnavaŭ farmalna biez maskoŭskaha fondu, prynamsi hod. Ale nazva była inšaja — «Russkij kulturno-obrazovatielnyj cientr imieni Puškina».
Ad 2013 hodu centar vydaje infarmacyjna-litaraturny almanach dla studentaŭ. U numary za vierasień 2014 hodu, za niekalki miesiacaŭ da ŭračystaha adkryćcia «Russkoho cientra», u almanachu ŭpieršyniu źjaŭlajecca emblema fondu «Russkij mir». Jana prysutničaje tam dahetul. A nazva «Russkij kulturno-obrazovatielnyj cientr imieni Puškina» z časam źnikła z almanachu całkam i była zamienienaja prosta «Russkim cientrom».
Što stała z papiarednim centram — nieviadoma. Vyhladaje, što centar imia Puškina nia tolki źmianiŭ nazvu, ale i staŭ sumiesnym z «Russkim mirom» prajektam. U takim razie, uračystaje pierarazańnie stužki ŭ śniežni 2014 hodzie — heta nie rebrendynh, a adkryćcio novaj ustanovy.
Adbyłosia heta litaralna praź niekalki miesiacaŭ paśla taho, jak u Bieraści adkryłasia pradstaŭnictva «Rossotrudničiestva» — rasiejskaha federalnaha ahienctva ŭ spravach SND, suajčyńnikaŭ, jakija žyvuć za miažoj, i mižnarodnaha humanitarnaha supracoŭnictva.
«Russkij cientr», jaki ŭniversytet pazycyjanuje jak ułasnuju ŭstanovu, staŭ nia tolki sumiesnym prajektam z fondam «Russkij mir», ale i siarod svaich metaŭ stavić infarmacyjnaje supravadžeńnie akcyjaŭ, jakija ładzić «Rossotrudničiestvo».
Knihi pa rasiejskaj kultury, movie i historyi, inšyja materyjały stali dla Bieraściejskaha ŭniversytetu biaspłatnymi. VNU moža ciapier raźličvać na hranty z Maskvy. Uzamien treba było tolki pahadzicca na supolny prajekt z «Russkim mirom».
Bieraściejski ŭniversytet supracoŭničaje z bolš jak paŭsotniaj zamiežnych arhanizacyjaŭ. Amal usie — navučalnyja ŭstanovy. Sa śpisu vyłučajucca tolki polski Instytut sadoŭnictva i kvietavodztva, Instytut litoŭskaj movy, italjanski dziciačy dabračynny fond i fond «Russkij mir».
