Toj, chto choć raz byŭ na sustrečy sa Śviatłanaj Aleksijevič, viedaje, jakija vialikija čerhi vystrojvajucca na hetyja mierapryjemstvy. Tamu słuchačy prychodzili zahadzia ŭ Pałac mastactvaŭ, dzie i adbyłasia dyskusija. Nie spałochali minčan ni śpiakota, ni adsutnaść kandycyjanieraŭ. Samyja abačlivyja pryjšli ź viejerami, inšyja razmachvali brašurami. Zała była poŭnaja. Napeŭna, tolki Aleksijevič moža sabrać na adnoj sustrečy miljaniera Viktara Prakapieniu i apazicyjaniera Mikołu Statkieviča, piśmieńnika Uładzimira Arłova i restaratara Vadzima Prakopjeva.
Śviatłana Aleksijevič, jak zvyčajna, ścipła vyjšła na scenu. I choć siońnia jana amal nie vystupała, sustrakali jaje apładysmientami.
— Ja niekalki hadoŭ viedaju Viktara, — pradstaviła jana hościa kłuba. — I kožny raz, kali my sustrakajemsia, ja adčuvaju radaść. Jon z tych ludziej, jakim naležyć historyja. I ŭ nas nie tak šmat ludziej, pra jakich možna skazać: vydatna, što jany jość.
Viktar pačaŭ svoj vystup z prapanovy pahulać — na ekranie źjaŭlalisia pytańni, słuchačy na svaich telefonach za 20 siekund pavinny byli na ich adkazać. Usia hulnia była padvodkaj da temy, jak imkliva mianiajecca śviet i jak IT-biznes ruchaje Biełaruś napierad. Hość kłuba pryznaŭsia, što pahadziŭsia pryjści na dyskusiju, kab danieści lidaram mierkavańniaŭ, što ŭ Biełarusi vielmi vostra staić prablema ź jakaściu adukacyi, jakaja nie adpaviadaje času, i što kazać pra heta tyja samyja lidary mierkavańniaŭ pavinny bolš i hučniej, bo ad taho, jakoj u nas budzie adukacyja, zaležyć budučynia krainy.
— Nie ad Rasii, nie ad taho, jakimi buduć palityki. A pierš za ŭsio ad taho, jakoj budzie sistema adukacyi, — ličyć biznesmien.
«Baćki pavinny być cikaviej, čym instahram»
Na dumku Viktara Prakapieni, sistema adukacyi — heta toje, što siońnia patrabuje samych chutkich i samych hłabalnych źmien:
Technałohii, pa słovach Viktara, z adnaho boku, vyrašajuć prablemy, ale, z druhoha, mohuć stvarać novyja prablemy. U jakaści prykładu jon pryvioŭ zaležnaść dziaciej ad jutuba i instahrama:
— Baćki stanoviacca mienš cikavyja dzieciam. Kali b pryjšoŭ Terminatar budučyni i zabraŭ dzicia, mamy i taty kryčali b: «Jaki žach!» Ale rekamiendacyi jutuba i instahrama zabirajuć uvahu dziaciej. Heta značyć fizična dzicia nie zabrali, ale ŭ dumkach zabrali. Heta prablema, ale ŭ jaje jość rašeńnie. My, baćki, pavinny być cikaviejšymi, čym jutub i instahram — treba pastajanna raźvivacca, vučycca novamu i razumieć, što adbyvajecca ŭ śviecie.
«U Biełarusi ideałohii niama, i jana nam nie patrebna»
U razmovie maderatara (im vystupiŭ dyrektar prajektu «PraBiznes» Vital Valaniuk) z hościem była zakranutaja tema ideałohii ŭ Biełarusi. Viktar Prakapienia ličyć, što ŭ Biełarusi ideałohii niama, nie budzie, i jana nam nie patrebna:
— Ja liču, što ideałohija — heta pradukt minułaha. Siońnia mohuć być idei, zadačy i kaštoŭnaści ŭ niejkim farmacie. Abmiarkoŭvać niejkuju ideałohiju, u jakuju budzie vieryć kožny ŭ Biełarusi siońnia, u XXI stahodździ, kali kožny hladzić svoj kantent - hetaha nie budzie.
— A što tady nas abjadnoŭvaje, akramia terytoryi, kali nacyjanalnaja ideja abo ideałohija, jak ty kažaš, heta pradukt minułaha i jaho nie treba sprabavać naciahvać na realnaść? - spytaŭ u biznesoŭca maderatar.
— Ahulnyja kaštoŭnaści, kultura. Ideałohija — heta toje, što prydumali roznyja dziaržavy, kab ludzi vieryli ŭ niejki prajekt. Nas abjadnoŭvaje kultura, heta vielmi šmatsłojnaje paniaćcie. U nas adbyłasia dziaržava, narod, hramadstva, ja liču. Heta dasiahnieńnie našaj dziaržavy, što ideałohii ŭ nas niama.
Mikałaj Statkievič na hetych słovach ŭstaŭ, machnuŭ rukoj i vyjšaŭ z zały.
Jak vyrašyć prablemu ź niajakasnaj adukacyjaj?
Viktar Prakapienia ličyć, što treba pačać pra heta kazać.
— Pra heta kažuć vielmi mała, — zajaviŭ jon. — I heta niezasłužana, bo ad rašeńnia hetaj prablemy šmat u čym zaležyć, što z nami budzie zaŭtra. Vielmi mnohija rečy źmieniacca sami, chočam my hetaha ci nie. Siońnia ŭžo źjaŭlajecca vielizarnaja kolkaść jutub-kanałaŭ, dzie kłasna raspaviadajuć pra matematyku, ruskuju movu. Toj, chto choča, kab biełaruskuju movu viedali lepš, pavinien stvaryć taki kanał. U heta treba ŭkładać čas, hrošy i viedy. Toje, što siońnia robiać u kłasie, treba rabić doma. A toje, što dzieci robiać doma, jany pavinny rabić u škole. Kožnaje dzicia vučycca ŭ svaim režymie. Kali jano prychodzić na zaniatki, čaściej za ŭsio lekcyja sumnaja, pa cikavaści prajhraje lubomu błohieru. A ŭ škole treba viedy ŭžyvać, ŭzajemadziejničać, chatniaje zadańnie treba rabić u škole z nastaŭnikam, jaki pavinien dapamahać dzieciam kantaktavać, zajmacca bolš tvorčaj pracaj. Rolu nastaŭnika — abjadnać tych, chto choča vučycca, nakiroŭvać dyskusiju jak maderacyju. Voś jakaja transfarmacyja adbudziecca ŭ adukacyi.
Maderatar zadaŭ pytańnie, ci razumiejuć Viktara Prakapieniu ŭ Ministerstvie adukacyi, ci čujuć jaho tam. Toj uziaŭ paŭzu i adkazaŭ:
— Jość našy čakańni, a jość realnaść. I našy čakańni znachodziacca nie vielmi vysoka, i heta narmalna. Ministr adukacyi kiruje machinaj pamieram u 3 młrd dalaraŭ (havorka pra biudžet na adukacyju), u sistemie pracujuć sotni tysiač ludziej, razumiejecie, jakoha maštabu składanaści ŭ jaho praca? Dalej, u jaho abmiežavana kolkaść hrošaj, jakija jon moža addavać na zarobki. Mnohija nie razumiejuć składanaść pracy. Jość kuča trešu, jaki prydumała nie Ministerstva adukacyi, a orhany na miescach. Naprykład, nastaŭniki chodziać pa damach i praviarajuć ŭstanoŭku pažarnaj sihnalizacyi. Heta prynižaje nastaŭnika. Ale heta inicyjatyva miascovych orhanaŭ. Voś čamu važnaja rola miedyja, hramadstva. Navat samy kruty ministr adukacyi usie hetyja prablemy nie pieramoža. Heta pytańnie dla hramadstva — prablemy treba znachodzić i vyrašać. Jość rečy, u jakich nas słuchajuć, - my chacieli, kab pavialičyli pryjom ajcišnikaŭ u piać razoŭ, pakul pavialičyli ŭ paŭtara raza (havorka pra nabor va ŭniviersitety.). Adukacyja — heta vielizarnaja industryja, i bolš za ŭsio tam nie chapaje dapamohi hramadstva. Dyjałoh u farmacie «ministr — durań» nie pracuje. Pracuje, kali ty prynosiš prapanovy, jakija mohuć dapamahčy. A hetaha vielmi mała.
I ab prafiesijach budučaha
Samaje lepšaje pytańnie, paśla jakoha hledačy apładziravali, zadaŭ restaratar Vadzim Prakopjeŭ. Jon spytaŭ, što b Prakapienia zrabiŭ na miescy Paŭła Durava, u jakoha Raskamnahlad patrabavaŭ dać źviestki Telegram dla ŭniasieńnia ŭ rejestr arhanizataraŭ raspaŭsiudžvańnia infarmacyi, a zasnavalnik mesendžara admoviŭsia heta zrabić.
— Historyja Durava inšaja, nie takaja, jak pišuć ŚMI, — zajaviŭ Viktar Prakapienia. — Jak by pastupiŭ ja? Ja b zrabiŭ tak, kab pytańnia ab dostupie da infarmacyi technična nie stajała. Siońnia heta mahčyma zrabić.
A jašče Viktara Prakapieniu spytali ab prafiesijach budučyni.
— U budučyni budzie šmat pracy, kab vyrašać etyčnyja kanflikty. Kali bieśpiłotny aŭtamabil jeździć pa darozie, vy pavinny jaho niejkim čynam zaprahramavać, kab jon prymaŭ rašeńnie. Zaraz taki čas, usio bolš etyki pierasiakajecca z realnaściu. Pytańnie pra Durava ž taksama pra heta. Što rabić - addać kod dziaržavie ci nie addavać, tady terarysty zmohuć skarystacca mesendžaram i ździejśnić złačynstva? Jakoje rašeńnie pravilnaje — nieviadoma. U budučyni buduć zapatrabavanyja prafiesii, źviazanyja sa stvareńniem kantentu, brend-mieniedžary, mieniedžary pa kamunikacyjach. Mianiajecca miedycyna, my budziem zahadzia dakładna viedać, jakaja chvaroba ŭ nas moža raźvicca. Ale toje, što ja nazvaŭ, nie budzie pastajannym. My žyviem u śviecie, dzie ŭsio vielmi chutka mianiajecca, - zajaviŭ pradprymalnik.
— Cyrulniki nie padzienucca nikudy! — upeŭniena vyhuknuŭ z zały mužčyna, padobny na cyrulnika.
