Jak ałkahalizm i depresiju lečać «čaroŭnymi hrybami» i ŁSD
Amerykaniec Majkł Połan piša pra heta ŭ svajoj knizie «Jak źmianić svoj rozum: Jakija ŭroki pra śviadomaść, pamirańnie, zaležnaść, depresiju i transcendentnaść nam dajuć novyja daśledavańni psychadelikaŭ», paviedamlaje Radyjo Svaboda.
Amerykanski publicyst Majkł Połan staŭ znakamitym, dziakujučy svaim kniham pra charčavańnie. Jahonaja «Dylema ŭsiajadnaha» trapiła ŭ šmatlikija rejtynhi papularnaści, a brytanskaje vydańnie The Guardian sioleta pastaviła jaje ŭ śpis 100 najlepšych knih 21-ha stahodździa.
Ale apošniaja jahonaja kniha nie zusim pra ježu — choć ładnaja jaje častka pryśviečana hrybam. Połan vyvučaŭ toje, jak sučasnyja navukoŭcy vykarystoŭvajuć psychadeličnyja rečyvy, — ŁSD i psylacybin — kab dapamahčy śmiarotna chvorym na rak, a taksama pacyjentam, jakija pakutujuć ad depresii, zaležnaściaŭ i tryvožnych razładaŭ.
Akramia ciapierašnich daśledčykaŭ, Połan hutaryŭ z mnostvam ludziej, jakija zajmalisia navukovym vyvučeńniem psychadelikaŭ jašče ŭ 50-ja i 60-ja hady minułaha stahodździa. Jon pasprabavaŭ adkazać na pytańnie, čamu, niahledziačy na davoli paśpiachovyja vyniki ŭ eksperymentach i terapii, hetyja rečyvy na doŭhi čas trapili pad tatalnuju zabaronu, navat u labaratoryjach.
I ŭrešcie da knihi dadaŭsia vielmi asabisty raździeł — aŭtar, jakomu było ŭžo za 50, vyrašyŭ atrymać novy dośvied i daśledavać uździejańnie psychadelikaŭ na sabie.
Jak psychadeliki ŭździejničajuć na mozh čałavieka?
I ŁSD, i psylacybin, jaki ŭtrymlivajecca ŭ niekatorych hrybach, strukturaj nahadvajuć neŭramedyjatar seratanin, jaki naturalnym čynam vypracoŭvajecca ŭ arhaniźmie čałavieka. ŁSD moža stvarać navat macniejšyja, čym seratanin, suviazi ź niekatorymi receptarami ŭ kary hałaŭnoha mozhu.
Daśledniki ź Imperskaha kaledžu Londanu skanavali mozh udzielnikaŭ eksperymentu, jakija prymali dozu psylacybinu. Jany pabačyli, što ŭ tych, vierahodna, aktyvizujucca novyja neŭronnyja suviazi, ale pry hetym źnižajecca aktyŭnaść tak zvanaj sietki pasiŭnaha režymu pracy mozhu (default mode network, DMN).
Navukoŭcy vyłučyli hipotezu, što mienavita DMN filtruje bolšuju častku infarmacyi, jakaja traplaje ŭ mozh. Hetaja sietka dapamahaje rabić efektyŭnyja pradkazańni ź minimalnaj infarmacyi, vykarystoŭvajučy raniejšy dośvied.
Takaja zdolnaść aŭtamatyčna vybudoŭvać pradkazalnaje cełaje z kavałačka časam padmanvaje čałavieka. Da prykładu, u vizualnym eksperymencie bolšaść ludziej schilnyja bačyć navat uvahnutuju masku jak vypukły tvar.
Pavodle daślednikaŭ, na psychalahičnym uzroŭni DMN možna ŭ niejkaj stupieni atajasamlivać z takimi kancepcyjami jak «eha» i «ja».
Źnižeńnie aktyŭnaści DMN dapamahaje adklučyć filtry i na niekatory čas viarnuć mozh u «dziciačy» stan, kali ŭsprymajecca bolš «syroj» infarmacyi. A novyja neŭronnyja suviazi stvarajuć niečakanyja efekty — u tym liku synesteziju, kali kolery robiacca hukami, a huk moža ŭsprymacca jak dotyk.
Kamu mohuć dapamahčy psychadeliki?
ŁSD i psylacybin niebiaśpiečnyja dla ludziej sa schilnaściu da šyzafrenii i psychozu, bo na niejki čas razburajuć strukturu asoby. Ale takoje časovaje razbureńnie moža prynieści niečakana pazytyŭnyja vyniki, kali ŭ čałavieka vypracavalisia ŭstojlivyja schiemy destruktyŭnych dumak i pavodzinaŭ.
Jašče ŭ 1950-ja hady ŭ kanadzkaj pravincyi Saskačevan stvaryli paśpiachovuju prahramu lekavańnia alkaholikaŭ z dapamohaj ŁSD. Padobnyja eksperymenty pravodzilisia i ŭ ZŠA, a adzin z zasnavalnikaŭ tavarystva «Ananimnyja alkaholiki» Bił Ŭiłsan prapanoŭvaŭ vykarystoŭvać ŁSD-terapiju, kab dapamahčy ludziam pazbavicca ad alkaholnaj zaležnaści.
Metaanaliz šaści daśledavańniaŭ z 1960-ch i 1970-ch u ZŠA i Eŭropie, praviedzieny ŭ 2012 hodzie navukoŭcami Narveskaha ŭniversytetu navuki i technalohii, pakazaŭ što adnarazovaje ŭžyvańnie ŁSD u kantekście tahačasnych prahram lekavańnia alkahalizmu davała statystyčna značny pazytyŭny efekt.
Ale ŭ 1960-ja ŁSD zrabiłasia papularnym narkotykam i pryciahnuła ŭvahu medyjaŭ jak atrybut kontarkultury i hramadzkaha niepadparadkavańnia. U vyniku ŭ 1970 hodzie ŭ Złučanych Štatach ŁSD unieśli ŭ «Śpis 1». Heta śpis rečyvaŭ, jakija majuć vialiki patencyjał dla złoŭžyvańnia, nia majuć ahulnapryniataha medyčnaha vykarystańnia i niebiaśpiečnyja navat dla pryjomu pad medyčnym nazirańniem.
Tolki ŭ apošnija hady adnavilisia akademičnyja i medyčnyja daśledavańni psychadelikaŭ. Sučasnyja navukoŭcy razumiejuć, što ich efekt zaležyć nia tolki ad chimičnaj struktury, ale i ad čakańniaŭ čałavieka, a taksama ad sytuacyi, u jakoj prymajecca rečyva. U ciapierašnich eksperymentach čaściej vykarystoŭvajecca psylacybin, bo siarod šyrokaj publiki jon nia maje nastolki niebiaśpiečnaj reputacyi jak ŁSD.
Eksperymentalnyja prahramy Ńju-Jorskaha ŭniversytetu i Ŭniversytetu Džonsa Hopkinsa ŭ ZŠA pakazali, što adnarazovaja doza psylacybinu dapamahaje śmiarotna chvorym na rak pazbavicca ad depresii na doŭhi čas — u 80 pracentach vypadkaŭ palapšeńnie zachoŭvałasia bolš za 6 miesiacaŭ. Nivodny sučasny antydepresant nia maje padobnaj efektyŭnaści.
Va Ŭniversytecie Ńju-Meksyka praviali nievialikaje pilotnaje daśledavańnie lekavańnia alkahalizmu psylacebinam u spałučeńni z seansami psychaterapii. Sama pa sabie psychaterapija amal nie davała nijakaha vyniku. Ale paśla adnarazovaha pryjomu psylacebinu ŭ nastupnyja 8 miesiacaŭ nazirałasia zaŭvažnaje palapšeńnie.
U kantralavanych medyčnych eksperymentach udzielniki časta raskazvajuć pra svoj dośvied u terminach, jakimi relihijnyja mistyki apisvajuć pieražyvańni jednaści z suśvietam, z boskaj prysutnaściu. U vyniku taki dośvied moža spryjać źmienam u staŭleńni čałavieka da žyćcia.
Voś što kaža ŭ knizie Metju Džonsan, psycholah z amerykanskaha Ŭniversytetu Džonsa Hopkinsa:
«Tak šmat čałaviečych pakutaŭ pachodzić z najaŭnaści hetaha «ja», jakoje treba psychalahična abaraniać lubym koštam. My ŭ pastcy historyi, dzie bačym siabie niezaležnymi, izalavanymi dziejačami ŭ śviecie. Ale hetaje «ja» — iluzija. Jana moža być karysnaj iluzijaj, kali my skačam z dreva na dreva, źbiahajem ad hieparda ci zapaŭniajem padatkovuju deklaracyju. Ale na systemnym uzroŭni jana niepraŭdzivaja».
«Psychadeliki vybivajuć hlebu z-pad noh hetaj madeli. Heta moža być niebiaśpiečnym u nieadpaviednych abstavinach, i pryvieści da kašmarnych trypaŭ (psychalahičnych pieražyvańniaŭ pad ŭździejańniem narkotykaŭ) ci da niečaha horšaha. Ale ŭ pravilnym atačeńni, dzie vašaja biaśpieka harantavanaja, heta moža stać dobrym umiašańniem, kab razabracca ź niekatorymi prablemami asoby».
Kamientary