Anatol Kašpiroŭski z udzielnicami sieansaŭ. Uździejańnie jaho na žančyn było vielmi mocnym, niekatoryja jeździli za im pa ŭsioj krainie. Ličycca, što žančyny ŭvohule bolš hipnabielnyja za mužčyn. Fota Ria.ru.
Što takoje hipnoz?
U vačach navukoŭcaŭ hipnoz nie źjaŭlajecca čymści cudoŭnym. Heta prosta asablivy režym pracy mozhu, jaki ŭklučajecca i ŭ ludziej, i ŭ žyvioł. Isnujuć prynamsi try stany čałaviečaj śviadomaści: niespańnio, son (z usimi jaho stadyjami) i hipnoz, jaki nie maje ničoha ahulnaha z rehienieracyjnym snom, choć i pachodzić z hreckaha hypnos (son) dy osis (stan).
U najnoŭšaj miedycynie hipnoz paśpiachova vyvučajuć i vykarystoŭvajuć apošnija 200 hadoŭ.
Prytym sučasnaja navuka daje davoli abciakalnaje aznačeńnie hetaj źjavy. Zachodni miedycynski encykłapiedyčny słoŭnik Milera-Kina vyznačaje jaho jak «štučna vyklikany, časovy stan źmienienaj śviadomaści, jaki charaktaryzujecca zvužeńniem abjomu śviadomaści, rezkaj kancentracyjaj fokusu ŭvahi na źmieście ŭnušeńnia, źmienami ŭ funkcyi kantrolu, a taksama padvyšanaj reaktyŭnaściu na kamandy hipnatyziora».
Pavodle Milera-Kina, miechanizm hipnozu bolš-mienš taki: eha čałavieka, heta značyć častka rozumu, jakaja śviadoma strymlivaje instynkty, pad uździejańniem hipnatyziora časova słabieje. Čałaviek pačynaje reahavać na śviet zaležna ad svaich bijałahičnych i psichałahičnych charaktarystyk. Asłablajučy nieśviadomyja achoŭnyja siły rozumu, hipnoz moža prymusić niekatorych pacyjentaŭ pieražyvać važnyja padziei dziacinstva, daŭno zabytyja ci padaŭlenyja.
Prykładna štosiomy čałaviek asabliva padatny na hipnoz i moža dachodzić da stanu samnambulizmu.
Narodny hipnoz
U biełaruskaj znacharskaj tradycyi hipnoz užyvaŭsia i dla naviadzieńnia ŭrokaŭ, ulakaŭ dy surokaŭ, i dla vylečvańnia ad ich. Znachary i šaptuchi zašeptvali chvoraha da stanu hłybokaha vyklučeńnia śviadomaści, bo tak, kažučy sučasnaj movaj, lahčej dabracca da psichičnaj pryčyny chvaroby. Dziela hetaha isnavali šmatlikija zamovy ź ich mahičnaj i paŭtaralnaj strukturaj. Asabliva pahroźlivymi ličylisia h. zv. «śmiarcionyja suroki», kali praklon pieradavaŭsia čałavieku praz son z taho śvietu. Takija suroki lačylisia hipnozam praź lusterka, kali chvory pahružaŭsia ŭ stan, padobny da trupnaha zdranćvieńnia. Kažučy sučasnaj movaj, heta stan samnambulizmu.
Z dapamohaj šaptalnaha i lusterkavaha hipnozu lačyli skurnyja, alerhičnyja, psichičnyja chvaroby, zaležnaści (kštałtu pjanstva ci prahulvańnia hrošaj), «zahavorvali» zuby i zdymali inšyja boli, u tym liku rodavyja.
Hipnoz časta vykarystoŭvaŭsia i dla kryminalnych učynkaŭ. Asabliva słavilisia hetym cyhany, jakija z dapamohaj hipnozu mahli vydać chvoraha staroha kania za haračaha žarabca abo zapłacić ałavianymi huzikami. U 1945 hodzie maja siamja tak pazbyłasia prypasaŭ, jakija tady byli na vahu zołata. U chatu zajšła cyhanka, paabiacała navaražyć, ci vierniecca mužyk z vajny. Paprasiła nitak, parezała ich, skłała ŭ kryžyk na dałoni i pačała šaptać. Kryžyk zakruciŭsia — maładzica sa śviakruchaju stracili prytomnaść, a kali «ačchnulisia», to cyhanka ŭžo źnikła razam z kubłom sała i kiłbasami z-za komina.
Tak spakonvieku hipnoz prymianiaŭsia dla dźviuch važnych čałaviečych patreb: lačeńnia i zładziejstva. Pieršaadkryvalnikami hipnozu byli šamany, druidy, arakuły, alruny, čaraŭniki ŭsich čałaviečych plamionaŭ na zary historyi.
Jany vałodali technikami ŭviadzieńnia siabie i inšych u stan transu, jaki vykarystoŭvali dla lačeńnia, abiazbolvańnia, pradkazańnia budučyni sa źmienienaha stanu śviadomaści, uviadzieńnia ŭ bajavy trans vajaroŭ i palaŭničych. Prymianiaŭsia hipnoz i dla abiasčulvańnia achviary pierad achviaraprynašeńniem, kab jana pakorliva i navat radasna pryniała svoj horki los.
Apisanyja praktyki, kali aŭstralijskija abaryhieny pravodzili amputacyi, uvioŭšy chvoraha ŭ stan transu, jaki źbierahaŭ jaho ad bolevaha šoku i strachu. Abiazbolvalisia rody i pieradśmiarotnyja ahonii. U staražytnahreckich chramach — asklepijadach — chvorych apuskali ŭ son, užyvajučy zamovy, bliskučyja pradmiety, «čaroŭnyja lusterki», mahičnyja kryštali, a taksama pasy (ad łac. passum — raspaŭsiudžvać) — marudnyja ruchi žraca ŭzdoŭž hałavy i cieła, lohkija dotyki, praviadzieńnie dałoniami pierad tvaram. Staražytnyja habrei apisvali stan, dasiahnuty ŭ vyniku zamovaŭ i pasaŭ, tak: «jon śpić i nie śpić, i choć adkazvaje na pytańni, ale dušoj adsutničaje».
Paracels: zabity kamianiami
Paracels. Fota: Wikimedia Commons
Niahledziačy na siaredniaviečnyja zabarony i represii, jeŭrapiejskija navukoŭcy zaŭždy cikavilisia hipnozam. Jość viersija, što mienavita za heta zapłaciŭ žyćciom słavuty lekar Paracels — Filip Aŭreoł Teafast Bambast fon Hohienchajm, zabity kamianiami na vulicy 24 vieraśnia 1541 hoda, na 48-m hodzie žyćcia. Paracels byŭ adnym z najvialikšych lekaraŭ u historyi. Užo ŭ XVI stahodździ jon moh lačyć i dyjahnastavać mnohija niedastupnyja jaho sučaśnikam chvaroby. Majučy noraŭ buntaŭnika, narabiŭ sabie šmat vorahaŭ, bo padvažvaŭ tahačasnuju zababonnuju miedycynu ź jaje krovapuskańniem i pjaŭkami. Heta pryviało da pieraśledaŭ i vyhnańnia. Paracels staŭ vandroŭnym lekaram, jaki vyvučaŭ praktyki znacharoŭ, cyrulnikaŭ, ałchimikaŭ i mahaŭ.
Mienavita jon pieršym raspracavaŭ teoryju mahnietyzmu i hipnozu.
Ličyŭ, što mahnitnaja enierhija napaŭniaje ŭvieś śviet, pranizvaje zorki, płaniety i čałavieka. Paracels adkryŭ, što čałaviek u asablivym stanie «z dapamohaj mahnitnaj enierhii dy psichičnaj siły» moža kiravać asiarodździem i ludźmi. U hetym stanie čałaviek moža imhnienna lačyć lubyja chvaroby, źmianiać ułaścivaści pradmietaŭ. Tak Paracels stvaryŭ mietady lačeńnia z dapamohaj mahnietyzmu i hipnozu. Jamu naležać pieršyja dakazanyja vypadki vylečvańnia z dapamohaj hipnozu, a jahonaja teoryja lehła ŭ asnovu idej nastupnaha «jeretyka ad hipnozu» — Franca Antona Meśmiera.
Meśmier: bahaty i pahardžany
Franc Anton Meśmier naradziŭsia ŭ 1734 hodzie trecim ź dzieviaci dziaciej jehiera, jaki žyŭ kala Bodenskaha voziera. Niahledziačy na nievysokaje pachodžańnie, jon staŭ fiłosafam, jurystam i doktaram miedycyny. Meśmier byŭ čałaviekam usiebakova raźvitym, a da taho ž pryniatym u vyšejšych kołach dziakujučy ŭdałaj žanićbie. Bahaty cieść padaryŭ jamu asabniak u Vienie, dzie Franc Anton zładziŭ miedycynskuju łabaratoryju.
Pieršaja navukovaja praca Meśmiera tyčyłasia ŭpłyvaŭ płaniet i zor na lačeńnie. Tady jon i ŭžyŭ paniaćcie fluidu — «psichičnaha toku», jaki vyłučaje kožny čałaviek.
Uśled za Paracelsam Meśmier praktykavaŭ «žyviolny mahnietyzm» dla lačeńnia: abkładaŭ čałavieka mahnitami i davaŭ jamu vypić preparat žaleza, jaki nibyta vyciahvaŭ chvaroby.
Tak jon vylečyŭ niekalkich upłyvovych arystakrataŭ, a paśla jeździŭ u miedycynskija turne pa Jeŭropie.
Miedycynskaja supolnaść, adnak, vyśmiejvała i pieraśledavała Meśmiera, z-za čaho jon uciok ź Vieny ŭ Paryž, dzie lačyŭ arystakrataŭ cełymi hrupami. Jany siadzieli pad «namahničanym» drevam abo bakam z «namahničanaj» vadoj, učapiŭšysia za «namahničanyja» pravady, i pad huki šklanoha harmonika Meśmiera ŭpadali ŭ trans, bačyli minułaje i budučyniu, unutranyja orhany adzin adnaho, raspaznavali chvaroby, śmiajalisia i płakali. Taksama Meśmier zaradžaŭ vadu i pradavaŭ jaje ŭ butelkach.
Draŭlany čan z vadoj, jaki vykarystoŭvaŭ u svajoj pracy Meśmier. U jahonuju nakryŭku praź śpiecyjalnyja adtuliny ŭstaŭlalisia namahničanyja žaleznyja stryžni. Niekalki pacyjentaŭ Meśmiera, što raźmiaščalisia vakoł čana, dakranalisia da jaho i adzin da adnaho, stvarajučy łancuh, pa jakim nibyta «cyrkulavaŭ» fluid. A mahnietyzior, dakranajučysia da čana, nibyta pieradavaŭ praź jaho hajučuju enierhiju ŭsim pacyjentam adnačasova. Fota Wikimedia Commons.
Mahnietyzm i hipnoz tady nabyli reputacyju «šarłatanskaha» mietadu, jaki dziejničaje na raziavak i ipachondrykaŭ, ale vyklikaje skieptycyzm u vučonaj supolnaści. Tym nie mienš Meśmier zarabiŭ 344 tysiač liŭraŭ i staŭ samym bahatym i samym pahardžanym vučonym svajho času. U 1774-m kamisija Francuzskaj akademii abviaściła Meśmiera machlarom, zapisaŭšy, što «ŭjaŭleńnie biez mahnietyzmu pryvodzić da kanvulsij, a voś mahnietyzm biez ujaŭleńnia navat kanvulsij nie daje». Hipnatyzior byŭ vykryty, zhańbavany, aryštavany, trapiŭ u zabyćcio i cicha skanaŭ u božym domie, u mafusaiłavym pa tych časach vieku — u 81 hod. Adnak jahonuju spravu praciahnuli dziasiatki ludziej, pieravažna arystakrataŭ, jakija mieli volny čas i hrošy na dośledy.
Markiz Piuisehiur i pastuch Viktor
Pieršy detalna zadakumientavany akt hipnozu naležyć vučniu Meśmiera, Armanu de Šansene, markizu de Piuisehiuru. Jon adkinuŭ ujaŭleńni pra hipnoz jak pra akt mahnietyzmu i staŭ traktavać jaho jak akt uździejańnia na psichiku (animizm).
4 maja 1784 hoda jon pravioŭ ekśpierymient z 23-hadovym pastuchom Viktoram Rase. Viktor kanaŭ ad zapaleńnia lohkich, i Arman Piuisehiur vyrašyŭ sprabavać hipnoz. Nieznarok jon uvioŭ chvoraha ŭ stan, jaki nazvaŭ «samnambuličnym». Pastuch zdranćvieŭ jak statuja. Ale Piuisehiur nie viedaŭ, jak vyvieści pacyjenta z hetaha stanu. Kałoŭ ihołkami, ablivaŭ vadoju, padnosiŭ našatyr — marna.
Urešcie kryknuŭ: «Ustań i idzi!» I Viktor padparadkavaŭsia, jak aŭtamat.
Nie prychodziačy ŭ prytomnaść, jon adkazvaŭ na pytańni markiza, pasłuhoŭvajučysia dobraj francuzskaj movaj. Źnikli jahonyja prostaja havorka, zaikańnie, skavanaść. Pierad markizam paŭstaŭ niazmušany, kulturny čałaviek z manierami i vymovaj arystakrata.
Takim čynam Piuisehiur zrabiŭ revalucyjnaje adkryćcio: pry hłybokaj stadyi hipnozu ŭźnikaje h. zv. «raport» (ad fr. rapporter — «viartać») — śpiecyfičny kantakt pamiž hipnatyzioram i zahipnatyzavanym, kali častka asoby hipnatyziora pieradajecca zahipnatyzavanamu. Piuisehiur adkryŭ, što ŭ čałavieka pad hipnozam uźnikaje ŭnutranaja i źniešniaja raźniavolenaść, biestryvožnaść i spakoj, razumovyja i fizičnyja mahčymaści ŭzrastajuć, źnikajuć hoład, stoma i bol.
Mahnietyčny sieans Piuisehiura. Jak i ŭ jahonaha nastaŭnika Meśmiera, pacyjenty siadziać pad «namahničanym» drevam, učapiŭšysia za «namahničanyja» pravady. Fota Hypnose.fr.
U krainie savietaŭ: miedycyna i estrada
Ad dośledaŭ Piuisehiura (pačatak XIX stahodździa) i da pačatku XX stahodździa hipnoz staŭ na Zachadzie ahulnapryznanym mietadam psichaterapii. Sto hadoŭ u hetaj halinie nie adbyvałasia ničoha ekstraardynarnaha, aprača šyrokaj praktyki. Pakiniem pa-za hetym tekstam dasiahnieńni vialikich praktykaŭ hipnozu Džejmsa Brejdena, Žana-Martena Šarko, Ipalita Biernhajma, Zihmunda Frojda i asabliva Miłtana Eryksana, jaki za adzin sieans moh vylečyć ad ciažkoj psichičnaj chvaroby. Vypraŭlajciesia ŭ hetaje cikavaje padarožža samastojna, a my piarojdziem adrazu da savieckaj škoły hipnozu.
U 1930-ja savieckija navukoŭcy ŭśled za zachodnimi pryjšli da vysnovy, što hipnaterapija moža lačyć nieŭrozy, fobii, zaležnaści, skurnyja i alerhičnyja zachvorvańni, hipiertaniju. Kali prymianieńnie aniestetykaŭ niemahčymaje, to hipnoz vykarystoŭvajecca padčas lačeńnia zuboŭ, fiksacyi pierałomaŭ, pry rodach i ciažkich ahonijach.
Ale asablivuju karjeru ŭ SSSR stalinskaha času zrabiŭ «estradny hipnoz». Z pačatku 1930-ch hipnatyziory vystupali pa ŭsioj krainie.
Satyryčnaja scena ŭ «Majstry i Marharycie» Michaiła Bułhakava pra «sieans mahii z vykryćciom», darečy, śpisanaja z vystupu słavutaha savieckaha hipnatyziora Ryhora Hutmana, jaki pierad vystupam musiŭ chvilin z 15 pryśviacić vykryćciu ŭłasnaha majsterstva.
Ryhor Hutman
Hutman naradziŭsia ŭ 1895 hodzie i ŭchitryŭsia pražyć u poŭnym niebiaśpiek XX stahodździ doŭhaje i davoli spakojnaje žyćcio. Skanaŭ jon u spakoi i dabrabycie ŭ 1979-m, na 85-m hodzie žyćcia. Jahonym majsterstvam zachaplaŭsia sam Stalin, čyju ŭdziačnuju telehramu Hutman vykarystoŭvaŭ jak achoŭnuju hramatu. Adzin z zapisaŭ vystupleńnia Hutmana ŭ 1934 hodzie dastupny i na Youtube.
Svaju dziejnaść syn bakinskaha klerka raspačaŭ u 1933-m. Hutman byŭ bliskučym akcioram, aprača biezdakornaj techniki hipnozu mieŭ adpaviednyja dykcyju, hołas, maniery, vyhlad. Ščaśliviejšy za svaich daŭniejšych kalehaŭ Paracelsa i Meśmiera, jon 60 hod svabodna vystupaŭ, «absłužyŭšy» 200 tysiač čałaviek, nikoli nie byŭ represavany, byŭ zamožny i mieŭ mnostva ramanaŭ i šlubaŭ z žančynami, maładziejšymi na 25—40 hadoŭ. A pamior na druhi dzień paśla svajho apošniaha vystupleńnia na hastrolach u horadzie Lipiecku.
Znakamity sieans masavaha hipnozu ŭ dziciačym multfilmie pra Maŭhli: piton Kaa całkam padparadkoŭvaje svajoj voli dziasiatki małpaŭ-banderłohaŭ. Fota Yandex.ru.
Niesavieckaja pavodle svajoj estetyki fihura, Hutman vychodziŭ na scenu ŭ smokinhu i tvaryŭ cudy. Prykoŭvaŭ ludziej da kresłaŭ, prakołvaŭ im ruki biez usialakaj reakcyi, pieratvaraŭ ich u niahnutkuju došku, pa jakoj skakali asistenty, nanosiŭ apioki z dapamohaj prostaha ałoŭka.
Darečy, zdareńnie, jakoje prypisvajuć viadomamu mistyfikataru Volfu Miesinhu, nasamreč jość zadakumientavanym epizodam z žyćcia Ryhora Hutmana. Adnojčy ŭ restaranie jon na prośbu siabroŭ raspłaciŭsia z aficyjantkaj papiarovymi survetkami. Dziaŭčyna ich pryniała, ale Hutman paśla dahnaŭ i ščodra ŭznaharodziŭ jaje. Svaju ž žonku Valancinu jon tak zahipnatyzavaŭ pierad radzilniaju, što taja i nie zaŭvažyła tych rodaŭ.
Metr pamior u 1979-m, a praź niekalki hadoŭ u SSSR estradny hipnoz zabaranili. Na dumku savieckich miedycynskich funkcyjanieraŭ, «estradny hipnoz nanosić škodu psichičnamu, maralnamu zdaroŭju savieckich ludziej… Padčas takich sieansaŭ nazirajecca źjava hipnanarkamanii, što pryvodzić da razbureńnia struktury asoby, panižaje jaje zdolnaść da situacyjnaha analizu, stymuluje spantannyja niematyvavanyja pavodziny».
Anatol Kašpiroŭski i jahonyja cieni
Ale zabarona hipnozu pratrymałasia litaralna paru hadoŭ. Pryjšła pierabudova, a ź joj — fienamienalnaja papularnaść Anatola Kašpiroŭskaha i Ałana Čumaka, ź imionami jakich prynamsi starejšaje i siaredniaje pakaleńnie na postsavieckaj prastory pieradusim i asacyjuje publičnyja masavyja sieansy hipnozu.
Anatol Kašpiroŭski. Jahonaja karonnaja fraza padčas telesieansaŭ «Daju ŭstanoŭku!» ŭvajšła navat u narodny falkłor.
Vychadziec z Ukrainy Anatol Kašpiroŭski 25 hadoŭ pracavaŭ doktaram u psichijatryčnaj balnicy ŭ Vińnicy, čatyry hady kiravaŭ Respublikanskim centram psichaterapii ŭ Kijevie, padpracoŭvaŭ spartyŭnym lekaram i zajmaŭsia ciažkaj atletykaj (staŭ majstram sportu). Unikalnaje spałučeńnie hetych jakaściaŭ — psichijatra, ciažkaatleta, spartyŭnaha lekara — u 1984-m uźniesła Kašpiroŭskaha na pasadu psichołaha zbornaj SSSR pa ciažkaj atletycy. Pavodle tahačasnych jahonych pacyjentaŭ, dapamahaŭ jon im vielmi dobra.
Padrychtoŭčym palihonam stała dla Kašpiroŭskaha i členstva va Usiesajuznym tavarystvie «Viedy» ŭ 1970-ch. Lektary hetaha tavarystva tady vandravali pa sielskich kłubach i damach kultury ŭsioj savieckaj krainy. Usiaho Kašpiroŭski ŭ toj čas achapiŭ svaimi sieansami kala 100 tysiač čałaviek. Tamu jahony budučy pośpiech byŭ dobra papiarednie padrychtavany.
A ŭsienarodnaja viadomaść pryjšła tady, kali ŭ sakaviku 1988-ha byŭ arhanizavany pieršy telemost Maskva — Kijeŭ, padčas jakoha Kašpiroŭski abiazbolvaŭ u chodzie chirurhičnaj apieracyi svaju padnačalenuju Luboŭ Hraboŭskuju, miedsiastru Vińnickaj psichijatryčnaj balnicy. Pośpiech — prynamsi, tak, jak pakazała telebačańnie — byŭ fienamienalny, i mienavita paśla hetaha na niekalki hadoŭ uzyšła zorka Kašpiroŭskaha jak usienarodnaha kumira.
Padčas znakamitaha telemosta Kijeŭ — Maskva, kali Anatol Kašpiroŭski rabiŭ abiazbolvańnie televizijnym hipnozam. Z hetaha momantu pačałasia jaho ŭsienarodnaja słava. A što heta było: sapraŭdy majsterstva, mistyfikacyja, zmova z chirurhami ci niešta inšaje, adnaznačnaha adkazu niama dahetul. Navat u prafiesijnych chirurhaŭ roznyja viersii, jakija časta značna roźniacca pamiž saboj. U adnym, adnak, jany zhodnyja: dziejańnie hipnozu kali i moža mieć tut značeńnie, to abmiežavanaje. Fota Ria.ru.
Praŭda, paŭtor ekśpierymientu ŭ lipieni 1989-ha, kali telemost złučyŭ Kijeŭ i Tbilisi, byŭ značna mienš udałym. Z troch hadzin apieracyi hledačam zmahli pakazać tolki 20 chvilin, admysłova zmantavanych Kašpiroŭskim. Sam hipnatyzior śćviardžaŭ, što ŭsio tak atrymałasia pa vinie teleapieratara, jaki nibyta byŭ mocna pjany, ale śpiecyjalisty-chirurhi ŭvohule skieptyčna staviacca da mahčymaściaŭ padobnaha abiazbolvańnia, nie admaŭlajučy jaho ŭ pryncypie tady, kali havorka idzie pra lohkija vypadki. Kamientujučy pieršuju apieracyju, jakaja zrabiła taki furor, maskoŭski chirurh Alaksandr Ałachvierdzian dapuskaje, što heta prosta była «drobnaja apieracyja, na padskurnaj klatčatcy. Tearetyčna, kali indyviduum hipnabielny, tady tak, [heta mahčyma]. Ale bolevyja impulsy ŭsio adno jość, i mahčymaści navat samaha prafiesijnaha hipnozu abmiežavanyja».
Ale da času tbiliskaj niaŭdačy televizijnaja karjera Kašpiroŭskaha išła ŭžo poŭnym chodam.
U 1989-m zorny ŭ toj čas viadučy Uładzisłaŭ Liśćieŭ zaprasiŭ hipnatyziora na svaju taksama ŭ toj čas zvyšpapularnuju prahramu «Vzhlad». Padčas jaje zrabili probny telemost z udziełam 12-ci pacyjentaŭ. Ludzi trymali ŭ rukach šklanku z kipniem i nie apiakalisia, nie adčuvali bolu ad prakołvańnia ruk i h. d. Prytym jany nie byli ŭ stanie transu, uśviedamlali i bačyli, što ź imi adbyvajecca. Paśla taho redaktar «Vzhlada» Vadzim Biełazioraŭ arhanizavaŭ jašče šeść pieradač z udziełam Kašpiroŭskaha, i papularnaść ich była takaja, što padčas tranślacyj puścieli vulicy.
Paśla, adnak, hipnatyzior i televizijščyki pasvarylisia, nie padzialiŭšy hrošy.
Kašpiroŭski sa «Vzhlada» syšoŭ, a Biełazioraŭ, žadajučy pa maksimumie skarystać uźniatuju chvalu pośpiechu, naniaŭ zamiest jaho «ekstrasensa» Ałana Čumaka, jaki vystupaŭ u pustym pamiaškańni, biez aŭdytoryi i pacyjentaŭ, machaŭ rukami i na adlehłaści «zaradžaŭ» vadu i kremy. Heta to było ŭžo čystaje šarłatanstva, ale na zakładzienych Kašpiroŭskim draždžach papularnaść i Čumaka była niemałaja.
U 1989—1993 hadach Kašpiroŭski z Čumakom mała taho što zajmalisia tele- i radyjosieansami, dyk jašče i pračesvali ŭsiu krainu z hastrolami, dajučy ad 3-ch da 10-ci sieansaŭ štodzień. U haradach da ich stajali čerhi pa 2 km daŭžynioj. Ale hetkaja «masavaja psichaterapija» nie mahła nie davać pabočnych vynikaŭ. Sotni i tysiačy psichična niaŭstojlivych ludziej paśla sieansaŭ Kašpiroŭskaha i Čumaka skardzilisia, što ciapier niechta nibyta kiruje ich dumkami i ruchami.
Ałan Čumak padčas telesieansa. Fota Sputnik.ru
Urešcie, na heta musili reahavać i ŭłady. U 1993 hodzie vyjšaŭ śpiecyjalny ŭkaz prezidenta Rasii Barysa Jelcyna ab zabaronie masavych sieansaŭ hipnozu. Padobnyja akty pryniali i ŭ inšych krainach SND. Paśla hetaha papularnaść Kašpiroŭskaha pačała chutka padać. Ale da taho času jon, pavodle ŭłasnaha pryznańnia, staŭ «pieršym novym ruskim i dołaravym multymiljanieram». Heta dazvoliła jamu ŭ pačatku 1990-ch nabyć dom u Kalifornii i źjechać žyć u Amieryku.
Tady ž jon ukłaŭ hrošy ŭ akcyi amierykanskich śmiećciepierapracoŭčych zavodaŭ, jakija, pa słovach žurnalista Alaksandra Niaŭzorava, kormiać Kašpiroŭskaha i da siońnia. Śmiećcie akazałasia nie mienš prybytkovym za hipnoz.
Ale asabistaje žyćcio ciapier 80-hadovaha hipnatyziora ciažka nazvać paśpiachovym: syn Siarhiej taksama žyvie ŭ Amierycy, nosić čužoje proźvišča i redka kantaktuje z baćkam, a dačka Alena skončyła žyćcio samahubstvam u Kanadzie.
U čym sakret pośpiechu?
Čamu papularnaść hipnatyzioraŭ i ekstrasensaŭ u časy raspadu SSSR była takoj vializnaj? Hałoŭnaja pryčyna — sacyjalnaja. Čas tady byŭ pierałomny. U kamunistyčnaj partyi vypadała z ruk ułada, a va ŭsioj krainie nastali vyklučna ciažkija časy. U kramach brakavała samaha nieabchodnaha, u balnicach było sastarełaje abstalavańnie, nie chapała navat pieraviazačnaha materyjału i jodu. Viadomyja vypadki, kali špitali pazyčali adzin u adnaho pa miechu sucharoŭ, kab karmić pacyjentaŭ. Ludzi bajalisia chvareć, mahli spadziavacca tolki na siabie abo na cud. A hipnatyziory cudy jakraz i prapanoŭvali.
Jość viersii, što i sami ŭłady, aścierahajučysia narodnych buntaŭ, spryjali sieansam Kašpiroŭskaha i Čumaka, kab ludzi mahli «vypuskać paru».
Jak śćviardžaje historyk śpiecsłužbaŭ Valeryj Malavany, usie hipnatyziory, parapsichołahi i ekstrasensy niepasredna supracoŭničali z savieckimi śpiecsłužbami. Heta za hod da śmierci, u 2016-m, paćviardžaŭ i Ałan Čumak. Jon pryznaŭsia, što kuratary raspracoŭvali dla jaho maršruty, vyznačali ceny vystupleńniaŭ, ich temy, a taksama zabirali lvinuju dolu dachodaŭ.
Isnuje niamała skieptykaŭ, jakija nazyvajuć sieansy Kašpiroŭskaha nijakaj nie terapijaj, a tolki masavym psichozam. Charakterna, što sam jon šmatrazova admaŭlaŭsia paddacca prafiesijnym daśledavańniam svajho daru. Ale praŭda, vidać, usio ž niedzie pasiaredzinie. Talenavitym psichaterapieŭtam Kašpiroŭski nasamreč byŭ, a voś usiomahutnym cudatvorcam, viadoma, nie.
Prablema była pieradusim u tym, što svaje niesumniennyja zdolnaści jon, honiačysia za słavaj i hrašyma, sprafanavaŭ i dyskredytavaŭ.
Sam Kašpiroŭski nazyvaje svoj mietad prahramavańniem unutranych reziervaŭ čałaviečaha arhanizma na samavylačeńnie, a pracu z aŭdytoryjaj — praktyčnaj fiłasofijaj. I aficyjnaja miedycyna nie piarečyć niekatorym śćvierdžańniam Kašpiroŭskaha, pryznajučy efiektyŭnaść hipnozu pry lačeńni atłuścieńnia, nieŭrozaŭ usich formaŭ, depresij, fobij, psichasamatyčnych zachvorvańniaŭ, zaležnaści ad kureńnia i ałkaholu. Pad upłyvam hipnozu sapraŭdy možna pravodzić nievialikija apieracyi biez narkozu ź minimalnaj strataj kryvi, a taksama stamatałahičnaje lačeńnie dla tych, u kaho alerhija na abiazbolvalniki. Ale surjoznyja chvaroby hetym nie vylečyš, tym bolš raz i nazaŭsiody. I jon zvyčajna moža być tolki dapamožnym, ale nie asnoŭnym mietadam lačeńnia. Pra što tyja, chto ŭ časy pierabudovy zarablaŭ na hetym miljony, naturalna, ludziam nie kazali.
Malunak Zoi Čarkaskaj-Nnadzi pra zaradžeńnie vady Ałanam Čumakom.
Siem faktaŭ pra hipnoz
Ciapier praktykujuć niekalki mietodyk hipnozu: słoŭny, pozirkavy, mietad levitacyi (pasy), dyrektyŭny, eryksanaŭski hipnoz i transbehlajtunh — transavaje padarožža ŭ padśviadomaść.
Hipnoz naličvaje try stadyi: lohkuju, siaredniuju (hipnataksija) i hłybokuju (samnambulizm, ad łac. somnus — son, ambulare — špacyravać, litaralna «sonachadžeńnie»). Charakternymi prykmietami samnambulizmu źjaŭlajucca amniezija (časovaja strata pamiaci) i halucynacyi z zapluščanymi vačyma. U samnambulizm upadaje tolki štopiaty-štosiomy pacyjent.
Kvalifikavany hipnatyzior rana ci pozna zmoža ŭvieści ŭ hipnoz amal luboha, chto choča ŭ jaho ŭvajści. Adnak hipnozu možna supraćstajać, nie vykonvajučy instrukcyj hipnatyziora, śpiavajučy, tancujučy. Zahipnatyzavać čałavieka suprać jaho voli składana: u abjekta jość dastatkova času, kab raspaznać hipnatyziora-machlara i syści.
Hipnoz nie prynosić nijakaj karyści ŭ rasśledavańni kryminalnych spraŭ. Sproby atrymać pakazańni pad hipnozam pravalilisia, bo navat u hłybokaj stadyi pacyjent zdolny vydumlać, chłusić ci dahadžać hipnatyzioru.
Hipnoz vykryvaje ŭ čałavieku tolki toje, što ŭ im užo jość. Niemahčyma prymusić zahipnatyzavanaha pajści suprać jaho maralnych pryncypaŭ ci intaresaŭ. Hipnoz nie pieratvaraje nas u inšuju asobu. Jon tolki dapamahaje skinuć ź siabie psichałahičnyja kajdany, maksimalna rassłabicca i dasiahnuć transu.
Hipnoz uździejničaje nie tolki na dumki i pačućci, ale i na fizijałahičnyja funkcyi — u čałavieka, jakomu ŭnušyli, što jon vypiŭ litr vady, časova źmianiajecca skład kryvi i mačy; u taho, chto źjeŭ kavałak ujaŭnaha torta, pavialičvajecca kancentracyja cukru ŭ kryvi.
Hipnoz biaśpiečny dla zdaroŭja. Hipnatyčny stan — naturalny stan harmonii, spakoju i rassłablenaści. Na praciahu dnia čałaviek nieadnarazova ŭpadaje ŭ stan karotkačasovaha transu, nie zaŭvažajučy taho.
