Abaviazkovym atrybutam vielikodnych śviatkavańniaŭ źjaŭlajecca chleb.
Chryscijanskija knižniki śćviardžajuć, što tradycyja sustrakać Vialikdzień śpiecyjalna pryhatavanym dla hetaha chlebam maje bolš rannija, jašče starazapavietnyja vytoki, jakija siahajuć u časy iudziejskaha rabstva ŭ Jehipcie. Štohod iudziei adznačali śviata pačatku viasny, jakoje nazyvałasia «piesach» abo «śviata apresnakaŭ», h. zn. «presnaha chleba macot».
Padańnie časoŭ Staroha Zapavieta śviedčyć pra toje, što, zychodziačy ź jehipieckaha pałonu, iudziei nie paśpieli jak śled zakvasić chleb, tamu prychapili z saboj presnaje (biez draždžej) ciesta. U pachodnych umovach jany zmahli pryhatavać tolki samyja prostyja lapioški. Z taho času, sustrakajučy Paschu, iudziei molacca Bohu ŭ znak pryznańnia i ŭdziačnasci i abaviazkova pryčaščajucca rytualnym chlebam.
Isus Chrystos, jak syn iudziejskaha naroda, nie parušyŭ hetaj tradycyi ŭ čas apošniaj Tajnaj Viačery, a tolki napoŭniŭ jaje novym źmiestam. Jon pierałamaŭ chleb‑apresnak (słavianie łamali chleb tolki na mohiłkach) i skazaŭ, što heta jaho cieła, jakoje jon prynosić u achviaru za čałaviečyja hrachi. Paśla hetaha ŭ chryscijanskaj carkvie byŭ uviedzieny chryscijanski abrad jeŭcharystyi — pryčaščeńnia, adnak zamiest «macy» stali vykarystoŭvać «pasku», artos (hreč. — chleb) i prasforu («prosvirku»). U katalickaj tradycyi apresnaki zachavalisia da našaha času, ich nazyvajuć «apłatki».
U biełarusaŭ chleb jak važny składnik prysutničaŭ praktyčna va ŭsich kalandarnych i siamiejna‑rodavych śviatkavańniach. Pry hetym simvolika chleba ŭ tradycyjnaj kultury biełarusaŭ była nadzvyčaj raspracavanaj, šmatznačnaj, sensava aryjentavanaj na ideałohiju śviata.
U adroźnieńnie ad staražytnaj iudziejskaj (padarožnaj) tradycyi — vypiakać nie kvasny chleb, biełarusy nie adyšli ad svajoj spradviečnaj tradycyi: ciesta vymiešvali asabliva staranna, dadajučy ŭ jaho davoli bahata jajek i masła.Kab droždžy dobra «vychadzilisia», a chleb byŭ nie acieslivy, a pyšny, lohki, ciesta niekalki razoŭ asadžvali, pry hetym ŭsie dziejanni ź ciestam treba było rabić u poŭnaj cišyni. Kali ciesta «paśpieła», jaho raskładvali pa śpiecyjalna pryhatavanych formach, a źvierchu ŭpryhožvali chryscijanskaj i dachryscijanskaj simvolikaj: apajasvali kasoj, rabili kryžyk, z abodvuch bakoŭ jakoha macavali dźvie litary z taho ž ciesta ? «Ch» i «V», simvalizujučyja hałoŭnuju ideju śviata — «Chrystos Vaskros».
Paschalny chleb aśviačali razam ź jajkami i viandlinaj, sollu i kołcam kaŭbasy, abo šmatkom palandvicy.Staŭleńnie da jaho było jak da samaj śviatoj rečy ŭ žycci siam'i, rodu. Pieršaje śviatočnaje stałavańnie pačynałasia ź jajka — im pačynaŭsia śviet. A dalej dzialili abradavy chleb užo jak simvaličny vynik pracoŭnaj dziejnasci čałavieka. Pasku, hetaksama jak i jajka, dzialili na stolki častak, kolki damačadcaŭ sabrałasia za śviatočnym stałom.
Pierad tym jak siesci za ranišni śviatočny stoł, haspadar braŭ aśviečanuju pasku i išoŭ da žytniovaha pola, kab pavaražyć, jakim budzie ŭradžaj hetaha hoda. Jon vybiraŭ pryhožuju ruń i staviŭ pasiaredzinie pasku. Kali žyta było vyšejšym, to heta ličyłasia dobrym znakam — uradžaj hetaha hoda budzie lepšym, čym minułahodni, i, naadvarot, kali vyšejšym byŭ chleb (simvał minułaha ŭradžaju), to mierkavali, što sioletni ŭradžaj budzie horšym.
Haspadynia vypiakała niekalki pasak, i kožnaja z ich mieła svajo pryznačeńnie. Adnu addavali śviataru, adnu — žyviole i pastuchu pry pieršym vyhanie skaciny ŭ pole, adnu pakidali dla zasievak (u kožnaje nasieńnie pierad siaŭboj kłali pa kavałačku).
