Maksim Bahracoŭ, jaki faktyčna staŭ lidaram i hołasam Kaardynacyjnaj rady ŭnutry Biełarusi paśla aryštaŭ i emihracyi siabraŭ prezidyuma, u pačatku kastryčnika naviedaŭ Maskvu. Tam u Maksima było šmat cikavych sustreč. Pra padrabiaznaści, vyniki vizitu i dumki, jakija ŭźnikli ciaham naviedvańnia Rasii, spadar Bahracoŭ raskazaŭ «Našaj Nivie».
«Naša Niva»: Pa čyjoj inicyjatyvie adbyŭsia vizit u Maskvu? Chto byŭ jaho inicyjataram?
Maksim Bahracoŭ: Inicyjatyva sychodziła ad nas. Kali my pačali razmaŭlać ź ludźmi ŭ Rasii, to stała zrazumieła, jak pa-roznamu vyhladaje toje, što bačać jany ŭ ŚMI z tym, što adbyvajecca nasamreč.
Pra heta kazali navat mnohija žurnalisty, što pryjazdžali ŭ Biełaruś. My padumali, što treba pasprabavać i pahladzieć, adkul hetaja infarmacyja idzie i čamu.
Samy efiektyŭny sposab — heta parazmaŭlać z ekśpiertnaj supolnaściu, tym bolš, što jana ŭ Rasii dastatkova vialikaja. U asnoŭnym my razmaŭlali ź ludźmi, jakija zajmajucca ekanomikaj, jak unutranaj, hetak i Sajuznaj dziaržavaj, i inšymi krainami.
Heta ludzi, u jakich šyroki kruhahlad. My havaryli pra toje, jak padziei ŭ Biełarusi ŭpłyvajuć na roznyja biznesy, na ekanomiku Biełarusi. Jak bačycca kredyt, jaki Pucin vydaŭ Łukašenka. Pačynali z ekanomiki, a potym razmova zachodziła pra ŭsie balučyja pytańni.
Voś vy havorycie pa-biełarusku, a razmaŭlaju na ruskaj movie, my cudoŭna adzin adnaho razumiejem. I nijakaj nacyjanalistyčnaści ŭ hetym niama. Kali my vychodzim na marš, to taksama nie bačym tam nijakich nacyjanalistyčnych rečaŭ. Ale tam u mnohich usio jašče pracujuć stereatypy, što tut nacyjanalisty.
Mnohija bajacca, što hetyja pratesty antyrasijskija. Ja kažu, hladzicie, aryjentacyja biełaruskaha rynku na Rasiju siońnia vielmi vialikaja, Rasija inviestar №1 tut. Ja pryvodziŭ tam nastupny prykład:
Kali vy kuplajecie kampaniju, to potym adrazu admaŭlaješsia ad usich klijentaŭ, jakija ŭkładvajuć u kampaniju najbolš hrošaj. Navošta? Jakaja ŭ hetym łohika? Tym bolš, što my zaŭsiody budziem pobač. U nas jość takija aktyvy jak «ruskaja mova». Niama nijakaj łohiki być antyrasijskimi. Ź inšaha boku, u Biełarusi sfarmavałasia nacyja i razumieńnie niezaležnaści.
«NN»: To-bok vy pierakonvali tam ludziej, što nikudy ad Rasii my nie dzieniemsia?
MB: Dziŭnaja farmuloŭka, nichto ž nie zmoža pieranieści Biełaruś kudyści ŭ Paŭdniovuju Amieryku, chacia, moža, heta było b niakiepska, viedajecie, jaki tam vydatny klimat.
My havaryli pra toje, što Biełaruś siońnia — heta vielmi ŭnikalnaje miesca na postsavieckaj prastory, dzie ludzi vielmi dobra intehravanyja ŭ suśvietnuju ekanomiku, najpierš praź śfieru IT. Dla nas niemahčyma stać niejkimi ahresiŭnymi nacyjanalistami, a što nam tady rabić z amierykancami, indusami, niemcami, kitajcami? Heta poŭnaje hłupstva i my pra heta havaryli.
«NN»: Uvohule da hetaj pajezdki Rasija nie była dla vas takoj terra incognita, niaźviedanaj terytoryjaj?
MB: Nie, ja pracavaŭ z Rasijaj, Ukrainaj, adkryvaŭ tam ofisy kampanii. Ale jość roznyja kanteksty, ja stasavaŭsia tam ź biznes-mieniedžarami ŭzroŭniu top, i ŭ sensie mazhoŭ, i idej. Ja byŭ i ŭ Piciery, i ŭ haradach mienšych. Mnie zdajecca, što ŭ Rasii mnohija nie čakali taho, što adbudziecca ŭ Biełarusi.
«NN»: Usio ž, što heta za ludzi, z kim vy sustrakalisia ŭ Maskvie?
MB: Kankretna nikoha nazyvać nie chaču, va ŭsich jość svaja praca. Jany taksama rychtujuć ahlady peŭnyja, moža, niešta jašče. Treba stavicca z pavahaj da partnioraŭ. My chacieli najpierš parazmaŭlać z kalehami ab tym, jak pracavać u adnym infarmacyjnym poli. Roznyja pahadnieńni (Sajuznaja dziaržava, ADKB, JEAES) jany ž isnujuć i nikudy nie źniknuć.
«NN»: Ź niejkimi pradstaŭnikami ŭłady ci praŭładnymi ekśpiertami sustrečy mieli?
MB: Ci byli heta praŭładnyja ci nie, možna tolki hadać. Tam nie tak lohka razabracca, ale ja ŭpeŭnieny, što niechta praŭładny tam byŭ. U mianie składvałasia ŭražańnie, što šmat jakija ekśpiertnyja supolnaści ŭ Rasii isnujuć dla taho, kab infarmavać orhany ŭłady. Śpiekulantaŭ na kanapie tam taksama chapaje, ale, dumaju, tam byli ludzi, jakija pracujuć z samymi viarchami.
«NN»: Kali hladzieć na rasijskim telebačańni šou na biełaruskuju tematyku, to składvajecca ŭražańnie, što jany mocna adarvanyja ad biełaruskaj realnaści. U vas takoha ŭražańnia nie ŭźnikała?
MB: Ź niekatorymi spačatku takoje było. Naš ža hałoŭny pasył byŭ, nie čytajecie pra nas u druhasnych kanałach, hladzicie svaimi vačyma, źbirajcie abjektyŭnuju infarmacyju, sustrakajciesia z roznymi ludźmi, nie kuplajciesia na takuju łuchtu. Pra heta i išła razmova. Viedajecie, niejak Siarhiej Čały adkazaŭ na pytańnie: «Ja nie viedaju». Dyk voś nie treba być dziŭnymi ludźmi, jakija viedajuć pra ŭsio na śviecie, navat pra što ŭ nas hałovach. Hladzicie na mianie, naprykład, chiba va mnie jość niešta nacyjanalistyčnaje?
«NN»: Jaki vodhuk pačuli ad surazmoŭcaŭ?
MB: My nie čakali takoha intaresu da nas. Tam ža jość pohlad aficyjnaha Minska, jaki adsiul idzie, u jaho nichto nie vieryć, ale inšaha punkta hledžańnia tam niama. Tamu takija sustrečy vielmi karysnyja.
Stasavacca z hetaj supolnaściu tolki praz presu nie duža pracuje, bo presa zacikaŭlenaja ŭ kamientarach i intervju na złobu dnia. Da hłybinnaha analizu ŭ žurnalistaŭ nie zaŭsiody jość intares, jon moža nie ŭkładvacca ŭ farmat pieradačy i artykuła.
U Rasii lubiać zhadvać «Majdan». A što strašnaje my robim? Ludzi pierad tym, jak vyjści, vycierli abutak, potym vyjšli, pachadzili, pabiehali — vycierli abutak, sabrali za saboj usio śmiećcie, a taksama hilzy i reštki ad śviatłošumavych hranat, kab usio było čysta.
«NN»: Pytańnie, jakoje chvaluje mnohich: Rasija moža dapamahčy Biełarusi dasiahnuć pieramien?
MB: Nam asabliva dapamoha ničyja nie patrebnaja. Niejtralitet — heta toje, što treba. Ja patłumaču: voś ujavicie, kab hetaha kredytu ad Rasii nie było.
«NN»: Heta ŭ vašym usprymańni niejtralitet, va ŭsprymańni Łukašenki — heta zusim nie niejtralitet.
MB: Sapraŭdny niejtralitet, razumiejecie. Zrazumieła ŭsio, što heta iniercyja. Nikoha hety režym biezuładździa apošnich dvuch miesiacaŭ nie zadavalniaje. Jak moža jon zadavolić biznes, kaho zaŭhodna? Toje ž samaje z partniorami zamiežnymi.
Usie chočuć mieć spravu ź lehitymnaj uładaj, jakaja biare na siabie adkaznaść. Stomlenaść, dyskamfort ad situacyi, dumaju, adčuvajuć usie.
«NN»: Vy pavinny dobra pamiatać situacyju ŭ žniŭni, kali da zvankoŭ Pucinu zdavałasia, što Łukašenka moža chutka syści, a potym situacyja pamianiałasia.
MB: Znoŭku pytańnie niejtralitetu. Viadoma, dla ciapierašniaj ułady hetaja padtrymka vielmi važnaja, bo jana mała ad kaho sychodzić. Kali b hetaj padtrymki nie stała, to było b karysna, bo my b stali ruchacca chutčej u bok vyrašeńnia kryzisu ŭ hramadstvie. Usim nie padabajecca hvałt: i biełarusam, i ruskim, i ŭkraincam.
Biezzakońnie — heta kiepska. Kali čuvaki ŭ čornym źbirajuć usich, chto idzie ŭzdoŭž vulicy — heta kiepska. I nichto ŭ Rasii nie moža ličyć, što heta dobra. I adzinaje čaho chočacca ad susiednich, brackich narodaŭ — heta pryznańnie taho, što heta nienarmalna.
«NN»: Ale vy tak i nie adkazali na pytańnie: Rasija moža nam dapamahčy ci nie?
MB: Kali pierastanie dapamahać dyktataru… Vy tak zadajacie pytańnie, što ŭ im adrazu jość adkaz. Kali ja skažu «tak», to ŭsie pačnuć pisać: «Bahracoŭ skazaŭ, što Rasija moža dapamahčy Biełarusi» i dalej paniasiecca, «Ślivy» napišuć, što Bahracoŭ prasiŭ dapamohi ŭ Rasii.
«NN»: U Maskvie vy pradstaŭlali Kaardynacyjnuju radu?
MB: Tak, my havaryli, što pradstaŭniki Kaardynacyjnaj rady. My pra heta pahavaryli ź siabrami prezidyuma, chacia šyroka nie afišavali. Kaniečnie, uspaminali i inšuju pracu našu, bo Kaardynacyjnaja rada jašče mała kamu viadomaja.
«NN»: Jakija vam bačacca ŭ budučyni biełaruska-rasijskija adnosiny?
MB: Vielmi dobrymi. Pa-pieršaje, ekanamična vielmi praduktyŭna, bolš praduktyŭna, čym ciapier. Kali nie tranžyryć resursy, u nas jość intelektualnaja baza, hieahrafičnaja, to Biełaruś moža kožny hod nie chadzić z praciahnutaj rukoj i prasić kredytaŭ. Rasijski rynak pryvabny dla ŭsich: dla ES, dla Ukrainy, dla Biełarusi.
My znachodzimsia va ŭnikalnaj pazicyi, i nie vykarystoŭvać jaje było b hłupstva, nie karystacca tym, što my havorym pa-rusku — hłupstva, nie karystacca zaklučanymi pahadnieńniami dla dabra naroda — hłupstva. Kaniečnie, treba raźvivać, ale dla hetaha treba być stabilnym partnioram, i piśmienna vykarystoŭvać zaroblenyja hrošy.
«NN»: Isnuje mierkavańnie, što adnosiny z Rasijaj mohuć pajści na palapšeńnie tolki kali tam budzie demakratyčnaje kiraŭnictva. Vy tak nie ličycie?
MB: U ZŠA pry ŭsich handlovych vojnach adny z samych blizkich ekanamičnych adnosin z Kitajem. Kali pačynać źmiešvać biznes i ekanomiku zanadta šmat z palitykaj, to heta niapravilna. Tak, z Paŭnočnaj Karejaj šmat hrošaj, mabyć, nie zarobiš, z krainami, dzie hienacyd — taksama. Kazać ź Biełarusi, što my budziem z vami mieć spravy tolki pry demakratyčnaj uładzie, — krychu dziŭna. Sprava biełaruskaha naroda rašać svoj los, a rasijskaha — svoj.
«NN»: Vy, kaniečnie, hładka kažacie, ale kali kiraŭnik susiedniaj dziaržavy prapanuje ŭstupić u skład Rasii «šaściu hubierniami», to šmat što burycca.
MB: Zdajecca, jon sam tak nie kaža. Heta kažuć tavaryšy, pry słovach jakich mnohija padskokvajuć i dumajuć, niaŭžo tak padumaŭ SAM. Nam važna kancentravacca na tym, što my možam kantralavać — heta naša kraina, naš narod, naša svaboda. U našych siłach budavać kvitniejučuju krainu, nie šukajučy vorahaŭ, a tolki siabroŭ. Kali b u 1994 hodzie praviali refierendum, to była b i adna hubiernia, i šeść, ale ciapier situacyja zusim inšaja. Usie skažuć pra blizkija adnosiny, ale niezaležnaść. Mnie zdajecca, kali b ciapier pravieści apytańnie, to niamnohija byli b za miažu z Rasijaj, ale b jašče skazali — davajcie zrobim biaźviz ź ES.
«NN»: Ź jakimi adčuvańniami viarnulisia: aptymizm ci piesimizm pieravažajuć?
MB: U mianie zaŭsiody aptymizm. Tolki pa časie składana skazać, kali ŭsio materyjalizujecca. Prablem, jakija niemahčyma rašyć, niama. Treba zachavać usio, što my robim, u ramkach mirnaha pratestu — u hetym naša siła, heta toje, čym hanarymsia my i ŭvieś śviet. My nie robim, kab adzin kłan va ŭładzie źmianiŭ inšy, a robim, kab ułada była prazrystaj, kab jana mahła adkazać pierad narodam.
«NN»: Vy piersanalna bačycie Biełaruś častkaj JEAES i ADKB?
MB: Tak, kaniečnie. Hetaje pytańnie treba zadać ludziam ź ES, ZŠA, mnie zdajecca nichto ź ich nie hladzić pa-inšamu, nie bačyć pieradziełu. Važna pry hetym, kab byŭ palityčny niejtralitet.
U ramkach ADKB niekalki razoŭ uzdymałasia pytańnie, ci možna siudy ŭvieści rasijski AMAP. Nie treba pra heta havaryć navat: nie, nielha, niepatrebna. Ale ja heta kažu jak zvyčajny čałaviek, a nie pradstaŭnik Kaardynacyjnaj rady.
«NN»: Isnuje strach, što ŭ vypadku pieramien siudy pryjdzie rasijski biznes i ŭsio skupić.
MB: Časta ludzi majuć na ŭvazie nie prosta skupiać, a roznyja dziŭnyja varyjanty. Kali ŭ ZŠA vy voźmiecie luby štat i skažacie ludziam, što da vas pryjduć rasijanie z hrošami, to vam adkažuć: «Cudoŭna, my vielmi rady». My myślim časta štampami 60-ch, i nieviadoma dla čaho. Kali my budziem dazvalać niejkim kampanijam vieści siabie nieprystojna, to heta našy prablemy, a pavinny być absalutna prazrystyja praviły hulni dla ŭsich, bieź dziŭnych schiem.
Hladzi taksama: «Tok» z Bahracovym
Jon viarnuŭsia z ZŠA, ubačyŭšy hvałt paśla vybaraŭ. Intervju novaha lidara Kaardynacyjnaj rady Maksima Bahracova pra budučyniu Biełarusi
