«Naša Niva» pacikaviłasia dumkami spadara Łakizy pra mahčymaje pryznańnie bieł-čyrvona-biełaha ściaha ekstremisckim, pra što niadaŭna havarali pradstaŭniki Hienieralnaj prakuratury.
Vadzim Łakiza. Fota «Minsk-naviny»
«Pravilnaja, dobraja kamisija, ja daŭ zhodu na svajo ŭklučeńnie ŭ jaje skład. Kožnaja kraina maje takija kamisii. Situacyja ž va ŭsim śviecie niaprostaja: i pandemija, i hieapalityčnaja situacyja składanaja.
Kamisija jašče nie źbirałasia, pytańnie ab bieł-čyrvona-biełym ściahu pierad nami nie staviłasia. Ja adsočvaju ŭsiu infarmacyju, i ŭ niedziaržaŭnych, i ŭ dziaržaŭnych ŚMI. I pakul nie viedaju, pra što tut možna turbavacca.
Kali ja vykažu mierkavańnie jak člen kamisii, to heta budzie subjektyŭna. Pasprabuju vykazacca jak kiraŭnik Instytuta historyi NAN. Apublikavana vielmi šmat materyjałaŭ na hetuju temu, ja abapirajusia tolki na navukovyja fakty, jany vykładalisia i raniej u adkazach na zvaroty hramadzian. Heta ŭsio fakty, ich nielha ni zamoŭčvać, ni pierabolšvać, ni źmianšać. Treba dakładna pakazvać hramadstvu ŭsio: ad momantu źjaŭleńnia ściaha da 1995 hoda.
Tak, bieł-čyrvona-bieły ściah vykarystoŭvaŭsia kałabaracyjanistami — heta pryznajuć usie. Hety ściah byŭ dziaržaŭnym u Respublicy Biełaruś — heta taksama važny fakt. Ściah nie vinavaty ŭ tym, chto jaho vykarystoŭvaŭ. A vykarystoŭvali kankretnyja ludzi.
Maja zadača — nie davać subjektyŭnych acenak, a sychodzić z histaryčnych faktaŭ. Nie treba rabić paśpiešlivych vysnoŭ. Zrazumieła, što žurnalisty šukajuć «smažanyja» fakty: voś hrupa hramadzian źviarnułasia ŭ Hienieralnuju prakuraturu, adrazu šum u internecie. Ale heta ni ab čym nie havoryć! Nijakich rašeńniaŭ nie pryniata.
Historyja pavinna vykarystoŭvacca ŭ nacyjanalnych intaresach dziaržavy, pracavać na abjadnańnie hramadstva. I ja zaŭsiody vystupaŭ i vystupaju za heta.
Chaču pracytavać adzin z adkazaŭ, padrychtavanych śpiecyjalistami Instytuta historyi: «U hady Vialikaj Ajčynnaj vajny mieła miesca vykarystańnie bieł-čyrvona-biełych ściahoŭ na publičnych mierapryjemstvach z prapahandysckimi metami. Adbyvałasia heta ź inicyjatyvy kałabaranckich arhanizacyj Astroŭskaha, Jermačenki, Hańko i inšych, jakija dziejničali na terytoryi hienieralnaj akruhi «Biełaruś» u 1941-1944 hadach.
Adnak nie vyjaŭlena dakumientaŭ ab aficyjnym dazvole hiermanskimi akupacyjnymi ŭładami ab vykarystańni bieł-čyrvona-biełych ściahoŭ kałabaranckimi arhanizacyjami. U samich statutach hetych arhanizacyj bieł-čyrvona-biełaja simvolika nie zhadvałasia.
Razam z tym, va ŭspaminach udzielnikaŭ Vialikaj Ajčynnaj vajny i archiŭnych krynicach možna znajści takija śviedčańni. Biełaruskimi nacyjanalistami, Biełaruskaj krajovaj abaronaj, Biełaruskaj hrynadziorskaj bryhadaj SS «Biełaruś» pad bieł-čyrvona-biełym ściaham pravodzili karnyja apieracyi suprać partyzan i mirnych žycharoŭ. Tak była źniščana vioska Babrovičy Cielachanskaha rajona.
Vykarystańnie bieł-čyrvona-biełaj simvoliki kałabarantami zafiksavana ŭ fota- i videachronicy taho času. Pa bolš dakładnuju infarmacyju rekamiendujem źviartacca ŭ Dziaržaŭny archiŭ kina- i fotadakumientaŭ u Dziaržynsku.
Pa prablemie ŭźniknieńnia i vykarystańnia bieł-čyrvona-biełaha ściaha ŭ encykłapiedyčnych vydańniach i histaryčnych daviednikach isnujuć roznyja punkty hledžańnia, što śviedčyć ab nieabchodnaści dalejšaha navukovaha daśledavańnia pytańnia».
