«Hreckaha fiłosafa Sakrata spraviadliva pakarali śmierciu», – hetak miarkuje daśledčyk z univiersitetu Kiembrydž. Prafiesar Poł Kartledž, daśledčyk staražytnych Hrecyi, adprečyŭ dumku, što sud nad Sakratam byŭ adnoj z najvialikšych niespraviadlivaściaŭ, jakaja viedała antyčnaja historyja, i śćvierdziŭ, što sud pavodle zakonaŭ tych časoŭ mieŭ racyju.
Šmat stahodździaŭ sud na Sakratam prymaŭsia, jak złamysnaje lichadziejstva, padčas katoraha paspalityja afincy pa-prostu nakinuli fiłosafu złačynstvy. Sakrat byŭ niezasłužana abvinavačany ŭ apahanvańni honaru bahoŭ i razbeščvańni maładych rozumaŭ, a paśla prysudžany da śmierci i musiŭ vypić śmiarotnuju atrutu. Ale novaje daśledvańnie, jakoje było apublikavanaje ŭ brytanskaj haziecie «Telehraf», ćvierdzić, što afinski sud adbyŭsia spraviadliva i ŭzvažana, bo Sakrat sapraŭdy parušyŭ afinskija zakony.
«Usie viedajuć, što hreki vynajšli demakratyju, ale heta nie taja demakratyja, jakuju my viedajem siońnia», - kaža Kartledž. Na jaho dumku, mienavita roźnica pamiž sučasnaj demakratyčnaj dumkaj i tahačasnymi kancepcyjami narodaŭładździa pryviała da pierakručanaha razumieńnia histaryčnych źjavaŭ: «Złačynstvy, u jakich abvinavacili Sakrata, siońnia zdajucca nam vartymi śmiechu, ale ŭ staražytnych Afinach panavali admysłovyja zakony, nakiravanyja suprać bluźnieraŭ. Hetyja zakony mieli hramadskaje vymiareńnie i byli zroblenyja, kab słužyć dla ahulnaha dabra», - kaža brytanski prafiesar.
Doŭha ličyłasia, što toj sud byŭ sklikany, kab admysłova pakarać volnadumnaha fiłosafa. Šmat chto z historykaŭ ličyć, što taja krytyka, jakija Sakrat uzvodziŭ na sučasnaje jamu hramadstva i jaho padvaliny, padściabnuła ŭpłyvovych palitykaŭ polisa pryciahnuć dovady suprać Sakrata što nazyvajecca «za vušy». Ale Poł Kartledž miarkuje, što šmat ludziej bačyli pramuju suviaź pamiž ćvialeńniem bahoŭ abraźlivymi słovami i katastrofami, što nałučyli Afiny - i hetyja pierakanańni byli ŭźviedzienyja ŭ stupień zakonu. Sakrat prymaŭsia jak hałoŭny vinavaty nie tolki afinskim natoŭpam, ale i afinskim zakonam. «Pakarańnie śmierciu bluźniera ŭ vačach afinian musiła ačyścić horad i zabiaśpiečyć pradaŭžeńnie chaŭrusu z bahami», - kaža kiembrydžski prafiesar.
Biełaruskaja błohierka pakazała, jaki žach moža adbyvacca z vusnami, kali chočaš ich pavialičyć — a potym pamienšyć7
Kamientary