Fota: tanya.hatsurayavorsk / Facebook
Ucioki
Kali pačałasia vajna, ja była ŭ šoku, jak i ŭsie, i tydzień prosta kidałasia i dumała, što možna zrabić.
Ja ŭdzielničała ŭ akcyi 27 lutaha, jakaja była kala Hienštaba, mianie taksama zatrymali tam. Ja nie pamiataju dakładna datu [kali vyrašyła źjechać] — Makron pahavaryŭ z Pucinym i skazaŭ, što najhoršaje napieradzie. A na toj momant užo adbyvaŭsia hety kašmar, bambili i Kijeŭ, i ŭžo było šmat achviar.
I kali jon skazaŭ, što najhoršaje napieradzie — u hety momant ja zrazumieła, što mnie vielmi važna być z majoj siamjoj. Ja pryniała takoje rašeńnie, što ja budu imknucca ŭźjadnacca z majoj siamjoj, i ŭžo va Ukrainie rabić što mahčyma dla paražeńnia Pucina.
Maršrut [jakim uciakała] ja nie mahu apisać, ale mahu skazać, što ja tydzień jechała va Ukrainu.
I samy ciažki momant byŭ na miažy Ukrainy. Ja abrezała ŭsio, masty spaliła, i tut mianie nie puskajuć u krainu, bo ja hramadzianka krainy-ahresara. Heta pramym tekstam na miažy mnie skazali, što ŭ ich jość pastanova ab abmiežavańni ŭjezdu hramadzian Biełarusi, pakolki my źjaŭlajemsia hramadzianami krainy-ahresara, i što kožny čałaviek razhladajecca indyvidualna.
U mianie ŭziali moj pašpart, vid na pastajannaje žycharstva — jon byŭ aformleny jašče ŭ 2018 hodzie. Jany zabrali ŭ mianie hetyja dakumienty i razhladali ŭ indyvidualnym paradku, mahu ja ŭjechać ci nie, pry hetym u mianie muž i dzicia — ukraincy, i jany čakali mianie na miažy.
Praz try hadziny mnie skazali, što jany mnie nie dazvalajuć ujechać u krainu. Mianie adviali na polski bok i skazali, kab ja viartałasia ŭ Polšču. Ja, naturalna, admoviłasia iści ŭ Polšču. Heta ŭžo byŭ viečar, 10 hadzin. Ja skazała, što ja budu tut žyć, načavać, nikudy nie pajdu, pakul mianie nie ŭpuściać.
Heta taki jašče momant byŭ niervovy, tamu što ŭžo pačałasia kamiendanckaja hadzina. I muž ź dziciem taksama mianie čakajuć, i jany taksama nie viedajuć, što im rabić, bo jany daloka ad domu. Ja pačała ŭžo ŭładkoŭvacca tam na načleh na vulicy, prosta na vychadzie na polski bok, usie ludzi prachodziać mima, a ja nadzieła šapačku, druhuju kurtačku — usio, što možna, kab mnie ciaplej było.
Ilustracyja: «Miedyjazona»
Paralelna moj muž telefanavaŭ usiudy, kudy tolki možna, sprabavaŭ rastłumačyć situacyju, i ŭžo biez usialakaj nadziei, tamu što vajna i ŭsim pofih. A heta byli pieršyja tydni vajny, heta viečar 12 sakavika. Uvohule, my tak i nie zrazumieli, što spracavała. Ci chtości patelefanavaŭ, ci jany sami pryniali takoje rašeńnie, ale niedzie praz paŭhadziny jany znoŭ vyjšli da mianie. Skazali, pojdziem, my vas prapuścim, pastavili štamp i ŭpuścili mianie va Ukrainu.
Ukraina
U nas jość kvatera, jakuju muž zdymaje ŭ Kijevie. Ciapier my žyviom u Drahobyčy, ale ja kožny tydzień pryjazdžaju ŭ Lvoŭ i znachodžusia ŭ maich siabroŭ-biełarusaŭ. My jak by razam, ale ja jedu to ŭ Kijeŭ, to jašče kudyści. Dzie my dalej budziem žyć, my nie razumiejem, tamu što ŭ Lvovie ciapier my chacieli b źniać žyllo, ale jano ci vielmi darahoje, ci jaho niama, bo vielmi šmat biežancaŭ.
Ja ź pieršych dzion dapamahaju, my ŭžo zarehistravali arhanizacyju, zakančvajecca naša kampanija pa zbory srodkaŭ na VAC. Hetyja VAC-sistemy — nasamreč vielmi-vielmi zapatrabavanaje abstalavańnie, i jano vielmi dapamahaje lekaram lačyć składanyja rany. Ja budu vielmi zadavolenaja, kali my zdolejem. Nie — kali my heta zrobim. Heta kałabaracyja troch arhanizacyj — heta dyjaspara biełarusaŭ u Italii «Supołka», «Biełaruski fond miedycynskaj salidarnaści» i «Źviano».
Chaciełasia b zapłanavanych 20 aparataŭ kupić. Da ich jość raschodniki na paŭhoda pracy. My paličyli, što prykładna 500 pacyjentaŭ možna absłužyć. Heta, nasamreč, niemaleńkaja dapamoha.
U mianie, možna skazać, dźvie linii. Adna linija — voś takaja reakcyja na patreby. Ja advoziła niejkija leki ŭ teraabaronu jak kurjer. Uźnikaje zapatrabavańnie — ja jaho zakryvaju. Toje ž samaje z VAC-sistemami. Jość patreba ŭ balnic, my hetuju prablemu sumiesna vyrašajem. Heta takaja reaktyŭnaja dziejnaść. Ale ja, biezumoŭna, zacikaŭlenaja ŭ tym, kab prydumać kanceptualny typ dapamohi Ukrainie.
Ja chaču, kab biełarusy stvaryli va Ukrainie centr psichałahičnaj reabilitacyi paciarpiełych ad vajny. Najpierš vajennych, jakija ŭdzielničali ŭ bajavych dziejańniach. Ale taksama i mirnaha nasielnictva. Kali my stvarajem taki centr, my stvarajem infrastrukturu, my stvarajem navučany piersanał, jaki moža tam pracavać, i my razumiejem, što patreba ŭ takoj reabilitacyi jość, budzie iści vajna, ci jana skončycca.
Pa-pieršaje, my zakryvajem patrebu. Pa-druhoje, heta taki bačny ŭkład dla ŭkraincaŭ ad biełarusaŭ. Niahledziačy na toje, što z boku Biełarusi napadajuć na Ukrainu, biełarusy ŭ hety čas užo robiać niešta, kab padzialić adkaznaść za toje, što adbyvajecca, i źnizić straty. Ja ŭpeŭnienaja, što ludzi, jakija buduć karystacca pasłuhami takoha centra, dla ich taksama nie pavinna zastavacca pytańniaŭ u tym, što biełarusy — heta ludzi, jakija padtrymlivajuć Ukrainu, a nie naadvarot.
Ja ŭžo jeździła pa Zakarpaćci, hladzieła abjekty roznyja. U mianie jość sponsar na pieršy ŭkład u hety centr. Ja razmaŭlała šmat z ukrainskimi vajskoŭcami. Zrazumieła, što heta ŭsio pa-dyletancku, ale razam ź psichołahami my jašče budziem kantaktavać i vypracoŭvać kancepcyju. Razmaŭlała ź lekarami, jakich vielmi zacikaviła takaja mahčymaść vachtavym sposabam da nas pryjazdžać.
Zrazumieła, što da biełarusaŭ ciapier pavyšanaja ŭvaha z boku śpiecsłužbaŭ na błokpastach i hetak dalej. Jość tut adkrytyja prajavy dyskryminacyi, kali va ŭstanovach u Lvovie praviarajuć pašparty i nie puskajuć hramadzian Biełarusi i Rasii. Takija pierabory, biezumoŭna, niepryjemnyja. Ale prosta takoha, što tabie treba chavacca, jak habrejam, i adkrytaj ahresii, kab ja chavała, što ja biełaruska — ja takoha nie adčuvała.
My sustrakajem šmat i ŭkrainskich aktyvistaŭ, i daradcaŭ [kiraŭnika Lvova Andreja] Sadovaha, jakija zacikaŭlenyja ŭ tym, kab niešta rabić ź biełarusami. Jany nie padzialajuć tezy, što biełarusy — heta vorahi z krainy-ahresara, jakija pavinny kajacca i ŭvohule niešta pavinny. Naadvarot, jany zacikaŭlenyja ŭ niejkim kanstruktyŭnym uzajemadziejańni ź biełarusami tut, i ŭ pryncypie dumajuć pra budučyniu.
Mahčymaść realizacyi ja tut adčuvaju značna vyšejšuju. Niahledziačy na składanaści, tut ja mahu šmat rabić publična i aktyŭna. U Biełarusi ja mahła rabić mała i niepublična.
