«Zrazumieŭ, što zatrymajuć i vykinuŭsia ź ciahnika». Dziesiaciarych biełarusaŭ buduć sudzić za «zdradu dziaržavie» — padrabiaznaści spravy «Rabočaha ruchu»
Niešarahovy navat pa našych časach pakazalny sudovy praces čakaje Biełaruś: dziesiaciarych aktyvistaŭ «Rabočaha ruchu» vinavaciać u zdradzie dziaržavie, zmovie, stvareńni ekstremisckaha farmiravańnia. Raskazvajem, chto jany i ŭ čym abvinavačvajuć hetych ludziej pracy, jakija sprabavali dabicca svabodnych vybaraŭ i vykanańnia zakonaŭ.
Paśla falsifikacyj na vybarach u 2020 hodzie i hvałtu siłavikoŭ ludzi pa ŭsioj Biełarusi pačali abjadnoŭvacca. Stvaralisia čaty, supołki, inicyjatyvy. Adnoj z takich inicyjatyŭ staŭ «Rabočy ruch» — abjadnańnie rabočych, jakija byli nie zhodnyja z tym, što adbyvajecca ŭ krainie. Ludzi byli hatovyja adkryta vykazvacca i adstojvać svaju pazicyju.
Kali stała zrazumieła, što bolšaść ludziej nie padtrymlivaje Łukašenku i jaho sistemu, dyktatura vyrašyła, što «nie da zakonaŭ». Za luby pratest stali karać niby heta ekstremizm, usie inicyjatyvy byli razhromlenyja, niedziaržaŭnyja arhanizacyi patokam pryznavalisia «ekstremisckimi farmiravańniami».
21 vieraśnia 2021 hoda pryznali ekstremisckaj arhanizacyjaj i «Rabočy ruch». Adrazu prajšła chvala zatrymańniaŭ: aktyvistaŭ chapali i ŭ Biełarusi, i ŭ Rasii. Niekatorych ludziej zatrymlivali jašče z 17 vieraśnia, da aficyjnaha pryznańnia ruchu «ekstremisckim». Pracavaŭ KDB.
Paśla taho, jak zatrymańni aktyvistaŭ prakamientavaŭ Łukašenka, stała zrazumieła, što pakarańnie budzie suvorym. 1 kastryčnika 2021 Łukašenka paraŭnaŭ inicyjatyvy «Ruchu» ź jačejkami IDIŁ, abvinavaciŭ u špijanažy.
Jon zajaviŭ: «Heta zvyčajnyja terarysty, jany ž ciapier pryznajucca i kažuć, dzie chacieli ŭčyniać terakty».
«Pravasudździe» ŭ Biełarusi pracuje tak, što, kali na spravu źviarnuŭ uvahu Łukašenka, značyć varta čakać maksimalna surjoznych artykułaŭ i vialikich terminaŭ. Tak i adbyłosia — špijanaž i teraryzm «ruchaŭcam» šyć nie stali, ale abvinavacili ŭ zdradzie dziaržavie.
Spačatku zatrymali 13 čałaviek, niekatorych — prosta za toje, što padtrymlivali adnosiny z pradstaŭnikami «Rabočaha ruchu». Dziesiaciarych — dzieviaciarych mužčyn i adnu žančynu — pakinuli za kratami. Spačatku ich utrymlivali ŭ SIZA KDB, paśla — u Homieli.
Praca pa «Rabočym ruchu» pačałasia zahadzia. Viadoma, što adnamu z zatrymanych ludzi, jakija pracavali na śpiecsłužby, navat pieradali niesapraŭdnyja dakumienty, jakija paśla byli apubličanyja — heta i stała dokazam datyčnaści rabočaha da «Rabočaha ruchu».
Zatrymanym vystavili šerah abvinavačańniaŭ. Usich dziesiaciarych vinavaciać u zdradzie dziaržavie (artykuł 356 KK) i stvareńni ekstremisckaha farmiravańnia i ŭdziele ŭ im (č.3 art. 361-1 KK). Pakarańnie vielmi suvoraje — pahražaje da 15 hadoŭ.
Amal usie zatrymanyja pracavali na vialikich biełaruskich pradpryjemstvach. Bolšaść — rabočyja.
Ale nie ŭsie.
43-hadovy Alaksandr Kapšul pracavaŭ na «Naftanie» juryskonsultam.
Dobraja pasada i dobryja hrošy, ale ž pryncypy akazalisia važniejšymi.
Kapšul pravioŭ na «Naftanie» 20 hadoŭ, ale ŭ 2020 hodzie byŭ zvolnieny za ŭdzieł u zabastoŭcy. Jon adkryta kazaŭ: u krainie pravavy defołt, ułada zachoplenaja, a pravaachoŭnyja orhany pieraŭtvarylisia ŭ karnyja.
Juryst pačaŭ dapamahać aktyvistam niezaležnych prafsajuzaŭ, biaspłatna baraniŭ ich u sudach.
Kapšula zatrymali ŭ Rasii, dzie ŭ vieraśni 2021-ha jon byŭ pa pryvatnych spravach. Kali pačalisia zatrymańni, Kapšul płanavaŭ vyjechać za miažu, ale nie paśpieŭ.
Mužčyna pajechaŭ u Maskvu, kab adtul vyjechać u Varšavu.
Ale prosta pa darozie ŭ ciahniku «Varoniež-Maskva» ŭ Alaksandra pravieryli dakumienty supracoŭniki FSB. Jon zrazumieŭ, što pa pryjeździe ŭ rasijskuju stalicu jaho zatrymajuć. I na chadu vyskačyŭ ź ciahnika.
Kapšul złamaŭ nahu i vyvichnuŭ ruku. Ale zmoh dabracca da miažy z Ukrainaj.
Miažu Rasii z Ukrainaj Kapšul vyrašyŭ prajści lehalna. Na pamiežnym punkcie jaho zatrymali, paśla supracoŭniki FSB vyvieźli mužčynu ŭ Biełaruś i pieradali rabotnikam KDB.
Akramia zdrady dziaržavie i ŭdziełu ŭ ekstremisckim farmiravańni, Kapšula jašče vinavaciać pa č.2 art. 295 KK: niezakonnyja dziejańni z ahniastrelnaj zbrojaj. Akazałasia, padčas pieratrusaŭ u jaho niedzie na leciščy znajšli staryja patrony (zbroi nie było).
U Alaksandra zastałasia žonka i dvoje niepaŭnaletnich dziaciej. U mai 2022 hoda pamierła jaho maci — na pachavańnie mužčynu nie adpuścili.
Viadoma, što Alaksandr Kapšul trymajecca badziora, siabie i paplečnikaŭ pa ruchu nie abhavaryŭ.
Taksama jurystam na «Naftanie» pracavaŭ 44-hadovy Ihar Minc.
«Jon byŭ viadučym juryskonsultam pradpryjemstva. U stačku nie sychodziŭ, aktyŭnaści nie prajaŭlaŭ, u sazvonach aktyvistaŭ taksama nie ŭdzielničaŭ, — kaža Alaksandr Sakałoŭ, pradstaŭnik «Rabočaha ruchu». — Da kanca nie zrazumieła, za što jaho zatrymali. Mahčyma, prosta za siabroŭstva z Kapšulem. Ciapier Mincu staviać u vinu, što jon nibyta pieradavaŭ Kapšulu niejkuju infarmacyju».
44-hadovaja Hanna Abłab pracavała inžynieram na Biełaruskaj čyhuncy. U jaje troje dziaciej.
Abłab była viadučym inžynieram adździeła raspracoŭki hrafikaŭ ruchu ciahnikoŭ i arhanizacyi «voknaŭ» centra kiravańnia pieravozak Hałoŭnaha ŭpraŭleńnia Biełaruskaj čyhunki.
Viadoma, što KDB sačyła za Abłab. U vyniku jaje abvinavacili ŭ sprobie viarboŭki «supracoŭnicy adździeła spravavodstva, praź jaki prachodzić usia važnaja dakumientacyja».
Na «Hrodna Azocie» pracavali rabočymi Valancin Cieranievič, Siarhiej Šelest, Uładzimir Žuraŭka i Andrej Pahieryła.
47-hadovy Cieranievič byŭ pamočnikam majstra na «Chimvałaknie» (pradpryjemstva, jakoje ŭvachodzić u skład «Hrodna Azot»), paśla staŭ pradstaŭnikom strajkamu. Zatym — namieśnikam staršyni Biełaruskaha niezaležnaha prafsajuza «Hrodna Azota».
Siarhiej Šelest, Andrej Pahieryła i Uładzimir Žuraŭka pracavali ŭ cechu «Amijak-3» pradpryjemstva «Hrodna Azot». Šelest sychodziŭ u stačku, mieŭ mahčymaść vyjechać ź Biełarusi, ale zastaŭsia, bo pieražyvaŭ za blizkich. U vyniku jaho zatrymali.
Šelest z Pahieryłam vyviešvali bieła-čyrvona-bieły ściah na hrodzienskaj televiežy, paźniej ich za heta pakarali sutkami.
Usich traich rabočych jašče vinavaciać pa artykule «Paklop». Ale niama nijakaj infarmacyi, u čym toj «paklop» zaklučaŭsia.
Siarhiej Dziuba — čyhunačnik. Pracavaŭ na čyhuncy bolš za 20 hadoŭ, paśla zabojstva Ramana Bandarenki syjšoŭ u strajk. Praz heta jaho paźniej zvolnili.
U Dziuby troje dziaciej. Paśla zvalnieńnia jon pracavaŭ u taksi, zatym źbiraŭsia jechać u Polšču — znajšoŭ vakansiju u hruzapieravozkach. Ale jaho zatrymali. Na dziaržaŭnych telekanałach vyjšła niekalki siužetaŭ, pryśviečanych «Rabočamu ruchu». Dziuba, pa viersii ANT, pryciahvaŭ u ruch novych ludziej, źbiraŭ infarmacyju na miescach. Ananimny pamiežnik u kadry raskazvaŭ, što Dziuba nibyta raspytvaŭ pra situacyju na miažy, zvolnienych, uzajemaadnosiny biełaruskich pamiežnikaŭ z rasijskimi.
U siužecie kazałasia, što na čyhuncy rychtavałasia dyviersija, kab paralizavać aršanski i minski vuzieł.
Alaksandr Hašnikaŭ — rabočy z BMZ. Jon ślesar-ramontnik, na zavodzie pracavaŭ bolš za 10 hadoŭ. U lipieni 2021 adsiadzieŭ 15 sutak za kamientar, paśla čaho daviedaŭsia, što chutka zastaniecca biez pracy: na pracy hrazili, što ŭ kastryčniku nie praciahnuć kantrakt.
17 vieraśnia Alaksandr pajšoŭ u haraž i nie viarnuŭsia dadomu. Niekalki dzion pra jaho znachodžańnie nie było viadoma. Paśla vyśvietliłasia, što jon prachodzić pa spravie «Rabočaha ruchu».
Siarhiej Šamiećko pracavaŭ na «Atłancie».
«Ale jon nie maje nijakaha dačynieńnia da «Rabočaha ruchu». Vyśvietliłasia, što Siarhiej šmat radykalnych rečaŭ pisaŭ u čatach i Biełaruskaj čyhunki, i «Rabočaha ruchu» — pryčym pad svaim sapraŭdnym imiom i proźviščam. Voś jaho i prypisali da spravy», — kažuć u «Rabočym ruchu».
KDB — nie HUBAZiK, ale paśla zatrymańnia na ludziej cisnuli i maralna, i fizična.
«Roznyja sposaby byli: jeści nie davali, nie davali spać. Trymali ŭ choładzie, — raskazvajuć u «Rabočym ruchu». — Takim čynam chacieli prymusić dać pakazańni. U bolšaści vypadkaŭ — nie spracavała».
Ale ŭ čym zaklučajecca zdrada dziaržavie? U tym, što rabočyja abjadnalisia ŭ niezaležnuju arhanizacyju?
«Śledčyja i KDB miarkujuć, što ludzi pracavali na zamiežnyja śpiecsłužby i pieradavali im infarmacyju pra pradpryjemstvy, pra płany abychodu sankcyj, — tłumačyć «Našaj Nivie» Alaksandr Sakałoŭ, pradstaŭnik «Rabočaha ruchu». — Heta i paličyli «zdradaj».
Ale abvinavačvańni hałasłoŭnyja, niama faktaŭ, dakumientaŭ, inšych dokazaŭ.
Abvinavačańnie hruntujecca vyklučna na «pracy» Alaksieja Hruzinava, ahienta, jakoha ŭkaranili da nas, jaki byŭ na našych sazvonach. Jon vioŭ videazapisy tych sazvonaŭ. I ciapier abmierkavańni i razmovy vydajucca za kantakty z zamiežnymi śpiecsłužbami».
Pa słovach Sakałova, bolšaść zatrymanych viny nie pryznaje (niekatoryja — častkova).
«Ludzi razumiejuć, što adbyvajecca, rychtujucca da vialikich terminaŭ. Usie jany dobryja rabotniki, mnohija pracavali na dobrych pasadach i atrymlivali dobryja hrošy, ale pajšli na pryncyp.
Heta honar i hodnaść biełaruskich pradpryjemstvaŭ — a ź imi abyšlisia voś tak, — kaža Alaksandr Sakałoŭ. — Ułada Łukašenki baicca abjadnańnia ludziej i ŭ «Rabočym ruchu» jany ŭbačyli arhanizacyju, jakaja moža dziejničać.
I takim čynam vyrašyli adpomsić.
Sprava šytaja biełymi nitkami. Ale heta budzie pakazalny sud, usim daduć vialikija terminy, kab napałochać inšych, kab biełarusy bajalisia abjadnoŭvacca».
22 žniŭnia 2022 hoda, amal praz hod paśla zatrymańnia ludziej, KDB paviedamiŭ, što raśledavańnie pa spravie skončanaje. Uvosieni aktyvistaŭ buduć sudzić.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary