Heta — raspoviad ad pieršaj asoby pra kanflikt pradprymalnika i dziaržavy, jaki nabyŭ vialiki rozhałas u krainie. Pra akaličnaści pieršaj spravy Mikałaja Aŭtuchoviča piša Jury Lavonaŭ.
Pierad mnoj — dziesiać važkich tamoŭ z materyjałami padatkovych pravierak i haspadarčych sudoŭ pradpryjemstva «Nika‑Trans» i pradprymalnika Aŭtuchoviča. Šeść tamoŭ z materyjałami kryminalnaj spravy znachodziacca ŭ sudzie Kastryčnickaha rajona Hrodna. U hetych papkach — try z pałovaj hady baraćby Mikałaja Aŭtuchoviča za prava zajmacca biznesam.
Pieršy dakumient datavany 30 krasavika 2003 h., apošni — 10 studzienia 2007 h. Paśla taho jak 6 lipienia 2006 h. prahučaŭ prysud, Aŭtuchovič praciahvaŭ davodzić svaju pravatu — skarhami ŭ kasacyjnyja instancyi. Pieršaja padatkovaja pravierka datavana 1 lipienia 2003 hoda. Try hady žyćcia byli poŭnyja pravierak, ekśpiertyzaŭ, sudoŭ, haładovak i aryštaŭ. Potym jašče paŭtara hoda ŭ kałonii ŭzmocnienaha režymu.
A jak dzivilisia vysokija čynoŭniki, da jakich mnie ŭdavałasia danieści pierypietyi našaj spravy.
Ja mieŭ sustrečy ź ministram pa padatkach i zborach (MPZ) Hannaj Dziejka i staršynioj Vyšejšaha haspadarčaha suda (VHS) Viktaram Kamiankovym. Zdavałasia, ja byŭ zrazumiety, jany rabili paznaki ŭ natatnikach, pierapytvali, kali havorka išła pra ŭžo vielmi vidavočnyja parušeńni z boku ich padnačalenych. Dziejka navat abiacała razabracca na praciahu troch dzion. Ale adkazy na pytańni padmianialisia kazuistykaj.
Pieršy «najezd»
A pačałosia ŭsio z damovy pra płatnaje akazańnie pasłuh pa kiravańni transpartnymi srodkami. Jaje ŭkłali pradpryjemstva «Nika‑Trans» i pradprymalnik Aŭtuchovič 30 krasavika 2003 h. Damova praduhledžvała ŭzajemnuju vyhadu: pradpryjemstva atrymlivała stabilny prybytak ad štomiesiačnych płaciažoŭ za pasłuhi, a pradprymalnik pazbyvaŭsia lišniaj buchhałteryi, źviazanaj z utrymańniem saraka najomnych pracaŭnikoŭ.
Nie budu chavać, da takoha rašeńnia padšturchnuŭ dekret kiraŭnika dziaržavy, jaki pradpisvaŭ pradprymalnikam skaracić kolkaść najomnych pracaŭnikoŭ da troch čałaviek. Kopiju damovy addali ŭ padatkovuju inśpiekcyju — vyvučajcie.
I tut pačałosia: adna pravierka, druhaja — nijakich parušeńniaŭ. 28 žniŭnia ŭ Vaŭkavysk prybyła staličnaja bryhada padatkavikoŭ na čale z načalnikam adździeła MPZ A.T.Hałavarovym.
Jany mieli pradpisańnie ad namieśnika ministra V.B.Kamienka, na pravierku «Nika‑Trans» na pradmiet datrymańnia paradku pryjomu najaŭnych hrošaj. Ale ž kiravanaje mnoju pradpryjemstva zajmałasia mižnarodnymi hruzapieravozkami, zamoŭcami ŭ nas byli jeŭrapiejskija i rasijskija firmy, usie raźliki išli pa bieznajaŭnym. Hałavaroŭ pajaśniŭ: jany praviali rejdavuju pravierku dziejnaści taksi ŭ horadzie i vyjavili maich kiroŭcaŭ za rulom aŭtamabilaŭ Aŭtuchoviča, a «prava prymać najaŭnyja hrašovyja srodki kiroŭcami «Nika‑Trans» damovaj nie praduhledžana».
Hałavaroŭ vielmi śpiašaŭsia. Užo na nastupny dzień paśla pačatku pravierki jon skłaŭ pramiežkavy akt. I ŭ kancy dakumienta paznačalisia całkam realnyja ekanamičnyja sankcyi. Śpiašaŭsia tak, što my paśla naličyli nie mienš za dziesiać parušeńniaŭ ministerskaha Pałažeńnia pra paradak praviadzieńnia pravierak. Pryčyny paśpiešlivaści skora patłumačylisia. 4 vieraśnia namieśnik ministra Kamienka nakiroŭvaje ŭ Mintrans chadajnictva pra pazbaŭleńnie licenzii pradprymalnika Aŭtuchoviča, za «šmatlikija parušeńni padatkovaha zakanadaŭstva».
I tut adbyŭsia kanfuz: Vyśviatlajecca, što ŭsie pravierki ŭ Aŭtuchoviča dahetul skančalisia niaźmiennym «parušeńniaŭ nie vyjaŭlena». Rasparadžeńnie pra prypynieńnie licenzii admianiaje prakuratura.
Sud Harnoŭskaha
A ŭ pradprymalnika ŭžo poŭnym chodam idzie novaja pravierka. Pracujuć pradstaŭniki abłasnoj padatkovaj inśpiekcyi. Jany nie śpiašajucca, na składańnie pramiežkavaha aktu syšoŭ tydzień. Vysnova — «parušeńnie paradku raźlikaŭ pamiž subjektami haspadarańnia» i ekanamičnyja sankcyi! I, niahledziačy na rezalucyju Nacbanku ab tym, što «parušeńniaŭ zakanadaŭstva ŭ častcy praviadzieńnia raźlikaŭ nie ŭhledžvajecca», uzbudžajucca dźvie sudovyja spravy — u VHS i ŭ Hrodzienskim abłasnym haspadarčym sudzie.
Sudździa VHS Harnoŭski A.A. za try pasiadžeńni razhladaje spravu i vynosić rašeńnie na karyść padatkovych orhanaŭ. Ja nie raz naziraŭ za reakcyjaj śpiecyjalistaŭ u halinie prava, jakija čytajuć hetu papieru. Jany raz‑poraz ź niedavieram pahladali na tytulny list ź dziaržaŭnym hierbam i nazvaj suda.
Sutnaść rašeńnia možna vykazać tak: spačatku sud kanstatavaŭ nikčemnaść damovy miž «Nika‑Trans» i pradprymalnikam Aŭtuchovičam, a zatym paćvierdziŭ parušeńnie paradku raźlikaŭ, hruntujučysia na pałažeńniach taje «nikčemnaje» damovy. I heta rašeńnie lažyć siońnia ŭ padmurku chistkaj ściany chłuśni, uźviedzienaj vakoł imia Aŭtuchoviča.
Kanfuz
Padčas pasiedžańnia kasacyjnaj instancyi Hrodzienskaha abłsuda, jakaja razhladała skarhu Aŭtuchoviča, sudździa spytaŭ u pradstaŭnikoŭ padatkovaj — a što za raźliki vy majecie na ŭvazie, pakazvajučy na parušeńnie ich paradku? A tym i skazać niama čaho… I admianili ich rašeńnie. Tady spravu pieradali ŭ Vyšejšy haspadarčy sud, i namieśnik staršyni VHS Jahoraŭ A.P. apratestavaŭ pastanovu kasacyjnaj instancyi i prysud zastaŭsia ŭ sile.
Ale tut vyjaviŭsia novy kanfuz. Vyvučajučy rašeńni VHS adnosna pradpryjemstva i pradprymalnika, my adkryli, što ŭ hetych dvuch rašeńniach procilehła aceńvajecca funkcyja pieravozčyka ŭ damovie pieravozki pasažyraŭ.
Adno pryznaje pieravozčykam «Nika‑Trans», a inšaje — Aŭtuchoviča. I abodva padtrymlivajuć vysnovu padatkovaj słužby pra parušeńnie paradku raźlikaŭ. Supiarečnaść vyrašyŭ Prezidyum VHS, admianiŭšy ŭsie sudovyja rašeńni adnosna Aŭtuchoviča i pieradaŭšy spravy pa Aŭtuchoviču znoŭ u sud pieršaj instancyi.
Vinavaty «u vypadku litaralnaha tłumačeńnia»
U śniežni 2004 h. na pradpryjemstva pryjechała čarhovaja pravierka pad kiraŭnictvam inśpiektara MPZ Łukaševiča H.H. I zrabiła vysnovu ŭžo nie pra parušeńnie paradku raźlikaŭ, a pra ŭchileńnie ad vypłaty padatkaŭ. U lutym uzbudžajecca kryminalnaja sprava, padazravanym pryznajusia ja, dyrektar «Nika‑Trans». Padatkaviki błakujuć rachunki, pačynajecca vopis majomaści. Pradpryjemstva spyniajecca.
I raptam udača: śledčy Upraŭleńnia departamientu finrasśledavańniaŭ KDK Olichvier N.I., straciŭšy nadzieju razabracca ŭ prablemach, naviernutych padatkavikami pa našych spravach, pryznačaje mižviedamasnuju ekśpiertyzu. Pakul ekśpiertnaja kamisija raskačvałasia, źjaviłasia choć niejkaja mahčymaść pracavać.
U vieraśni 2005 h. piać z šaści ekśpiertaŭ (za vyklučeńniem pradstaŭnika MPZ) nie pryznali ŭ dziejańniach «Nika‑trans» i Aŭtuchoviča parušeńniaŭ ekanamičnaha zakanadaŭstva. Adnak ekśpiert ź Minekanomiki salidaryzavaŭsia z MPZ i zrabiŭ u zaklučeńni zapis ab tym, što «U vypadku litaralnaha tłumačeńnia punkta 6 Dekretu… (Aŭtuchovičam — zaŭv. aŭt.) byli parušanyja patrabavańni punkta 6 Dekretu Prezidenta RB ad 27 studzienia 2003 h. №4». Heta i pasłužyła farmalnaj nahodaj dla aryštu Aŭtuchoviča ŭ kastryčniku 2005 h. Łohika prostaja — navošta Aŭtuchovič parušyŭ patrabavańni Dekretu? Pravilna: kab nie płacić padatki. Voś i atrymaj abvinavačvańnie va ŭchileńni ad vypłaty padatkaŭ.
Z kaho brać padatki?
Kanfuz razrastaŭsia prosta na vačach, bo jašče ŭ studzieni było pryniataje rašeńnie spahnać tyja, niby niaspłačanyja, padatki z «Nika‑Trans». A tut Dziaržkantrol vyrašyŭ hetyja ž padatki patrabavać z Aŭtuchoviča, abapirajučysia na zaklučeńnie ekśpiertnaj kamisii, jakaja pryznała pieravozčykam u dadzienaj situacyi pradprymalnika. Nie viedaju, jak jany miž saboj damaŭlalisia, ale 1 śniežnia 2005 h. MPZ admianiaje rašeńnie, bo «u akcie ad 22.12.04 h. (vyniki pravierki Łukaševiča — Red.) nie całkam vyśvietlenyja ŭsie istotnyja fakty i akaličnaści»…
Sudu «i tak usio zrazumieła»
U lutym 2006 h. u Kastryčnickim sudzie Hrodna pačaŭsia sud. Na łavie padsudnych dva čałavieki — Aŭtuchovič pa abvinavačvańni va ŭchileńni ad vypłaty padatkaŭ i ja pa abvinavačvańni ŭ złoŭžyvańni słužbovymi paŭnamoctvami z karyślivych pamknieńniaŭ. Sudździa Račynski N.P. dobrasumlenna słuchaŭ śviedak abvinavačvańnia — biez małoha paŭsotni duš.
I nivodny nie paćviardžaŭ pradjaŭlenyja abvinavačvańni.
A kali śpis śviedak pačaŭ padychodzić da kanca, dziaržabvinavaŭca Ščarbak Je.M. zapatrabavaŭ pryznačyć ekanamičnuju ekśpiertyzu i daručyć jaje Hrodzienskamu KDK. Sudździa pahadziŭsia, choć nieabchodnaści ŭ joj nu zusim nie było.
I voś, paśla vystupu ekśpierta, jakaja nudna pieraličvała doŭhija kałonki sumaŭ, dziaržabvinavaŭca zajaŭlaje, što ŭładaj jamu dadzienaj, jon vystaŭlaje novaje abvinavačvańnie. Aŭtuchoviču — u ažyćciaŭleńni niezakonnaj pradprymalnickaj dziejnaści, a mnie — u złoŭžyvańni słužbovymi paŭnamoctvami, ale ŭžo nie z karyślivych pamknieńniaŭ, a «žadajučy akazać dapamohu …(Aŭtuchoviču — Red.) i atrymać ad Aŭtuchoviča M.M. uzajemnuju pasłuhu ŭ vyhladzie sistematyčnaha pastupleńnia na raźlikovy rachunak pradpryjemstva ŭ jakaści jaho prybytku vyznačanych sum hrašovych srodkaŭ…».
Advakaty ŭ šoku — novaje abvinavačvańnie, uvieś praces pa novaj? A sudździa spakojna zajaŭlaje: «Navošta? Mnie i tak usio zrazumieła!» I pryznačaje sprečki bakoŭ, zatym apošniaje słova i prysud.
Usio pajšło z małatka
Kaniec pracesu adznačyŭsia masavymi vizitami sudovych vykanaŭcaŭ i padatkovych inśpiektaraŭ. Pieršyja kiravalisia rašeńniem Kastryčnickaha suda Hrodna, druhija — rašeńniami VHS. Vidavočcy śćviardžajuć, što dziejničali pa pryncypie: chto što znajšoŭ, toje i ŭrvaŭ. U vopisach čaściakom fihuravała adna i taja ž majomaść.
Na siońnia ŭsia majomaść «Nika‑Trans» i pradprymalnika Aŭtuchoviča pradadzienaja sudovymi vykanaŭcami z aŭkcyjonu, adabrali navat moj asabisty haraž. Pavodle sudovych pastanoŭ, Aŭtuchovič i Lavonaŭ vinavatyja dziaržavie kala miljona dalaraŭ pa kursie na siaredzinu 2006‑ha.
Supiarečnaść zastałasia
A kanfuz zastaŭsia.
Na siońniašni dzień dziejničajuć dva sudovych rašeńni — Harnoŭskaha i Račynskaha, što adny i tyja ž akaličnaści aceńvajuć procilehła.31 sakavika 2008 h. ja i Aŭtuchovič nakiravali zvarot na imia Hienprakurora z ukazańniem na supiarečnaści ŭ sudovych rašeńniach. Prynamsi, adno ź ich pavinna być admieniena pa vyklučna jurydyčnych padstavach. U adkaz pryjšła adpiska, maŭlaŭ, Harnoŭski byccam by i nie kaža, što mienavita pradpryjemstva źjaŭlajecca pieravozčykam, a Račynski heta pytańnie nibyta naohuł nie razhladaŭ, i dla vysnoŭ suda heta akaličnaść byccam by značeńnia nie maje. Ale sama prakuratura tak i nie skazała, chto vystupiŭ u dadzienaj situacyi pieravozčykam pasažyraŭ. I ja ich razumieju — niebiaśpiečna!
