Vykładčyki EHU źniali film pra Skarynu, jaki pakazvaje pieršadrukara ŭ inšym śviatle
Dakumientalny film «Sad Skaryny» stvaryli vykładčyki EHU — mastactvaznaŭca Siarhiej Chareŭski i dakumientalist Alaksandr Matafonaŭ. U chutkim časie jon moža źjavicca na jutubie.
Zdymki išli čatyry miesiacy. Zadumka raskazać pra Skarynu ŭ filmie ŭźnikła paŭtary hady tamu, tady, kali było jašče mahčyma pryciahnuć da pracy ekśpiertaŭ z Połacka — rodnaha horada Skaryny, ale ž praz represii ŭ Biełarusi damoŭlenaści z połackimi navukoŭcami daviałosia skasavać.
Film zdymali ŭ čatyroch krainach — hutaryli z navukoŭcami ź Litvy, Polščy, Čechii i Italii. Siarhiej Chareŭski raskazvaje, što film zadumvaŭsia jak papularyzatarski:
«Heta mahčymaść pahladzieć na asobu Skaryny pad inšym vuhłom i acanić jaho jak čałavieka, vyjści za miežy anachraničnaha školnaha ŭsprymańnia Skaryny».
Chareŭski tłumačyć: pa-pieršaje, usie časta zabyvajuć, što Skaryna — heta pieradusim doktar, pryčym taki, što lačyŭ niekalki manarchaŭ. Vyhladaje, što biełarus uvohule byŭ adnym z najlepšych lekaraŭ svajoj epochi jak minimum va Uschodniaj Jeŭropie, ale my niejak upuskajem jaho zasłuhi ŭ halinie miedycyny. Heta sychodzić i z uvahi prafiesijnych daśledčykaŭ.
Pa-druhoje, Skaryna taksama stvaryŭ Karaleŭski sad dla impieratara Śviaščennaj Rymskaj impieryi, i hetaja častka žyćcia pieršadrukara mała daśledavanaja. Jość u hetym svaja tajamnica, kaža navukoviec: «Skaryna ŭziaŭsia za sad ŭžo pa skančeńni svajoj drukarskaj pracy. Čamu jon zaniaŭsia hetym, ci mieŭ jon niejki papiaredni dośvied? Kožny, chto zajmaŭsia amatarskim sadoŭnictvam, viedaje, što heta niaprosta.
A Skaryna śmieła ŭziaŭsia za impieratarskuju zamovu, dy i daručyli heta mienavita jamu — značyć, musiać być jašče niejkija pracy. Treba ž i viedać, jak vyrastuć ekzatyčnyja raśliny, bo dziakujučy Skarynu ŭ Prazie źjavilisia cytrusavyja, inžyr, finikavyja palmy».
Praca składajecca z troch častak: «Skaryna-knižnik», «Skaryna-lekar» i «Sad Skaryny». Film prymierkavany da 500-hodździa adnaho ź vilenskich vydańniaŭ drukara — «Małoj padarožnaj knižki», i hety tvor moža pabačyć u stužcy, jak i zały ŭniviersiteta ŭ italjanskaj Padui, jakija jašče pamiatajuć biełarusa.
«Sad Skaryny», tłumačyć Siarhiej Chareŭski, zaklikaje jašče raz pieraasensavać žyćcio i dziejnaść našaha pieršadrukara: «Biełarusam jość čym hanarycca, bo na viaršyni našaha kulturnaha panteona staić myślar, čałaviek kultury i navuki, a nie revalucyjanier, vajar ci palityk. Ich zasłuhi mohuć dla kahości być sumnieŭnymi, a voś dasiahnieńni ŭ halinie knižnictva ci sadoŭnictva naležać usim. Heta spadčyna ŭsich krainaŭ, da jakich naležaŭ Skaryna, jak i jaho knihi. Heta padstava dla absalutna spraviadlivaha honaru, i naturalna, što Skaryna nie zmoh by realizavać svaje prajekty biez pamočnikaŭ, fundataraŭ i palityčnaj padtrymki».
U chutkim časie stvaralniki «Sada Skaryny» abiacajuć raźmiaścić film na YouTube.
Siarhiej dzielicca, što zastałosia jašče šmat materyjału, jaki nie ŭvajšoŭ u pracu, u tym liku źviazanaha z asabistym žyćciom biełarusa: «Svaje knihi jon vydavaŭ u časy vajny z Maskvoj, padčas jakoj dvojčy byŭ spaleny rodny horad Skaryny. U jaho i vybaru nie było, viartacca ci nie, bo Połacka, ź jakoha jon źjechaŭ, užo nie isnavała. Pra tuju vajnu my ŭžo mała što pamiatajem, ale ŭsio heta, kryki i pažary, minuła, a knihi i skarynaŭski sad zastalisia. Možam ekstrapalavać heta na siońniašni dzień i zrabić peŭnyja vysnovy».
Kamientary