Pra 300-hadovy babrujski dub-vołat — pomnik pryrody, zahavaryli pa ŭsioj Biełarusi paśla taho, jak stała viadoma, što jamu pahražaje pazbaŭleńnie achoŭnaha statusa. Ekołah Ihar Kutałoŭski ciapier sprabuje ŭratavać samy znakamity dub Babrujska, paviedamlaje 1387.by.
Avaryjnaść duba moža ŭźniknuć tolki padčas urahannaha vietru
U duba-vołata, jaki raście ŭ Babrujsku na vulicy Hohala kala kramy «Kieramin», jašče nie ŭsio zhublena — jahony stan zusim nie bieznadziejny, ličyć ekołah Ihar Kutałoŭski. Dreva mahčyma ŭratavać, i jano moža prastajać jašče sto ci navat bolš hadoŭ.
Pavodle dziejnych kryteryjaŭ acenki stanu abjektaŭ raślinnaha śvietu hetaje dreva znachodzicca ŭ davoli dobrym stanie. Suchaviaršynnaść adsutničaje, majecca dobry i zdarovy novy pryrost, — kaža spadar Ihar. — Avaryjnaść hetaha dreva moža ŭźniknuć praź jaho šyrokuju razhalistuju kronu tolki padčas urahannaha vietru, u suviazi ź blizkim znachodžańniem chodnika i prajeznaj častki».
Adnak pazbaŭlać unikalnaje dreva achoŭnaha statusa pomnika pryrody z pryčyny mahčymaj avaryjnaj situacyi ni ŭ jakim vypadku nielha — heta niezakonna, nieprafiesijna i biazhłuzda, ličyć ekśpiert, bo jakraz achoŭny status abaviazvaje prafiesijna abśledavać dreva i pryznačyć jamu indyvidualny i rehularny dohlad.
Ihar Kutałoŭski zapeŭnivaje: kab pieraduchilić uźniknieńnie avaryjnaj situacyi, dastatkova vykanać piśmiennuju sanitarnuju i amaładžalnuju abrezku. Heta ablehčyć kronu dreva, zrobić jaje bolš kampaktnaj, źmienšyć daŭžyniu halin, jakija navisajuć nad prajeznaj častkaj, i adpaviedna pieraduchilić ich abłomvańnie i padzieńnie.
Drevam patrebny naležny dohlad, u duba jaho nie było
Ekołah zaznačaje, što ŭsie žyvyja drevy, jak pomniki pryrody, tak i zvyčajnyja, patrabujuć piśmiennaha, indyvidualnaha i rehularnaha kompleksnaha dohladu i ŭtrymańnia.
«Tolki tak možna padtrymlivać ich zdarovy biaśpiečny stan, doŭhačasovuju žyćciazdolnaść i zachavanaść. Drevy — heta nie vałuny, — kaža spadar Ihar. — U duba takoha dohladu nie było».
Ihar Kutałoŭski raniej žyŭ u Babrujsku, jamu nieabyjakavy los horada, tamu jon ciapier sprabuje zrabić, što moža, kab uratavać dub. Ekołah źviartaŭsia pa hetym pytańni ŭ Babrujskuju inśpiekcyju pryrodnych resursaŭ i achovy navakolla, a taksama ŭ Akademiju navuk.
«U inśpiekcyi nie suprać zachavańnia duba, ale ŭsie bajacca, što moža ŭźniknuć avaryjnaja situacyja i pryjdziecca adkazvać. Ja im patłumačyŭ, što možna zrabić abrezku. Ale patrebny adkaz z Akademii navuk, što hetaja abrezka mahčymaja, i tamu možna abyścisia biez pazbaŭleńnia achoŭnaha statusa», — raspavioŭ spadar Ihar.
Pavodle ekśpierta, treba źmianšać kronu dreva, bo kali pakinuć tak, jak jość, haliny sapraŭdy mohuć łamacca.
«Staryja drevy praź piśmiennuju abrezku možna amałodžvać. Kali my ciapier uzimku heta zrobim, to ŭviesnu budzie zrazumieła, ci ŭsio dobra, — kaža spadar Ihar. — Kali ŭsio zrabić, jak treba, to dub prastaić jašče sto hod i navat bolš. A kali my ničoha nie budziem rabić, sapraŭdy ryzykujem zastacca biez hetaha dreva. Ale lamantavać tut nie treba, a prosta pracavać z dubam. U inśpiekcyi pryznali, što da hetaha času ź im narmalna nichto ničoha nie rabiŭ. Tak, zrabili ściažki na stvale, ale heta ni pra što (KUP «DEP h. Babrujska» ŭ 2015 hodzie ściahnuła dreva stalnym abručom, kab zamacavać raskolinu ŭ stvale i pieraduchilić ad kančatkovaha razłomu)».
Moža spatrebicca hramadskaje apiakunstva nad dubam
18 listapada Ihar Kutałoŭski naviedaŭ adździeł Akademii navuk, jaki zajmajecca pryrodnymi terytoryjami, što asabliva achoŭvajucca. Mienavita hety adździeł pravodziŭ invientaryzacyju pryrodnych pomnikaŭ u Mahiloŭskaj vobłaści i vyjaviŭ, što dub u Babrujsku ŭ avaryjnym stanie. Razmova sa śpiecyjalistami z Akademii navuk atrymałasia pazityŭnaj, zaznačaje spadar Ihar.
«Pryjšli da taho, što miascovaja ŭłada pavinna źviarnucca ŭ Akademiju navuk pa pytańni raspracoŭki płana kiravańnia. Heta płan kompleksnych mierapryjemstvaŭ, jaki ŭklučaje śpiecyjalnuju abrezku, lačeńnie, dohlad, dalejšaje ŭtrymańnie», — raspavioŭ ekśpiert.
Status pomnika pryrody miascovaha značeńnia nadajuć ci zdymajuć miascovyja ŭłady. Tamu spadar Ihar źbirajecca dalej padtrymlivać suviaź z babrujskim vykankamam praź miascovuju inśpiekcyju achovy pryrody ŭ pytańni losu duba-vołata. Ekołah padrychtuje prapanovy pa abrezcy duba. Uviesnu, pavodle ekśpierta, płan kiravańnia z prapisanymi pracedurami hramadskich słuchańniaŭ musić być zaćvierdžany na ŭzroŭni horada i vobłaści.
Babrujski dub-vołat: daviedka
Babrujski vykankam u 2003 hodzie abviaściŭ dub na vulicy Hohala kala kramy «Kieramin» bataničnym pomnikam pryrody miascovaha značeńnia. Dyjamietr stvała dreva składaje 1,4 m. Vyšynia duba — 28 mietraŭ. Krona maje 17,1 m z poŭnačy na poŭdzień i 24,2 m — z uschodu na zachad. Dub-vołat raście ŭ Babrujsku z časoŭ Rečy Paspalitaj, jamu bolš za 300 hadoŭ.
Pomniki pryrody — heta asobnyja ŭnikalnyja pryrodnyja abjekty ci pryrodnyja kompleksy, jakija majuć histaryčnaje, navukovaje, ekołaha-aśvietnickaje značeńnie, źjaŭlajucca nieadjemnaj častkaj i važnym kampanientam pryrodnaha łandšafta, zabiaśpiečvajuć zachavańnie hienafonda bijałahičnaj raznastajnaści asobnaj miascovaści, krainy ci Ziamli ŭvohule.
U Biełarusi nadavać raślinam status pomnikaŭ pryrody pačali ŭ 1960-ch hadach. Siońnia, pavodle Ministerstva pryrody Biełarusi, u našaj krainie naličvajecca 330 bataničnych pomnikaŭ pryrody. Ź ich 90 majuć respublikanskaje značeńnie, 230 — miascovaje.
Dub-vołat u Babrujsku źbirajucca pazbavić statusu pomnika pryrody
Braty-bliźniaty pryjšli pracavać u milicyju. Adzin ź ich pierapłyŭ raku i ŭciok ź Biełarusi, kab nie zajmacca palityčnymi spravami. Pahutaryli ź im1
Kamientary