«Vyvieści z užytku». Łukašenkaŭcy vyrašyli rusifikavać i tranślitaracyju hieahrafičnych nazvaŭ
Vykarystańnie łacinki dla tranślitaracyi nacyjanalnych hieahrafičnych nazvaŭ na vuličnych pakazalnikach u apošnija miesiacy 2022-ha aktyŭna krytykavali praŭładnyja aktyvisty i błohiery, patrabujučy hetuju praktyku admianić. Ułady abmierkavali prablemu 8 śniežnia na pasiadžeńni Respublikanskaj rady pa histaryčnaj palitycy. Tady pra rašeńni ničoha nie paviedamlałasia — jak byccam ich nie było. U toj ža dzień čynoŭniki zapeŭnivali, što tranślitaracyja nikudy nie dzieniecca. Ale, padobna, heta niapraŭda. U internet trapiŭ dakumient, jaki śviedčyć, što ŭłady ŭsio ž vyrašyli admovicca ad łacinki, piša Zerkalo.io.
Dakumient apublikavali ŭ adnym z telehram-kanałaŭ, jon ujaŭlaje saboj dakładnuju zapisku ab vykanańni daručeńnia Łukašenki. Pa słovach krynicy, anałahičnyja dakumienty rassyłajucca ŭ roznyja dziaržaŭnyja ŭstanovy, u tym liku škoły, jakija pavinny dać spravazdaču ab vykanańni — heta značyć ab «vyklučeńni praktyki prymianieńnia łacinki».
Jak havorycca ŭ dakumiencie, paśla pasiadžeńnia Respublikanskaj rady pa histaryčnaj palitycy pry Administracyi prezidenta jaje kiraŭnik Ihar Sierhiejenka nakiravaŭ Alaksandru Łukašenku dakładnuju zapisku, dzie apisaŭ prablemu.
Voś što adznačyŭ Sierhiejenka:
— łacinka z dyjakrytyčnymi (nadradkovymi) znakami vykarystoŭvajecca pa zakonie ŭ adpaviednaści z pastanovaj Dziaržkamiteta pa ziamielnych resursach, hieadezii i kartahrafii Respubliki Biełaruś ad 23 listapada 2000 h. № 15 «Ab zaćviardžeńni Instrukcyi pa tranślitaracyi hieahrafičnych nazvaŭ Respubliki Biełaruś litarami łacinskaha ałfavita»;
— vuličnyja pakazalniki i tablički z nadpisami na łacincy źjavilisia ŭ asnoŭnym u Minsku ŭ 2014 hodzie pierad čempijanatam śvietu pa chakiei (pryvodziacca fota takich pakazalnikaŭ);
— «apošnim časam vykarystańnie takoha napisańnia vyklikaje krytyku z boku navukovaj supolnaści, patryjatyčna nastrojenych hramadzian, hramadskich aktyvistaŭ i błohieraŭ»;
— u zvarotach u dziaržorhany takija asoby kanstatujuć «naviazvańnie z dapamohaj łacinizacyi biełaruskaj movy zachodnich libieralnych kaštoŭnaściaŭ i kulturnych tradycyj», adznačajuć «składanaść usprymańnia» łacinki i biełarusami, i zamiežnikami, a taksama toje, što pakazalniki na łacincy «pierahružajuć haradskoje asiarodździe».
Jak piša dalej kiraŭnik Administracyi, na pasiadžeńni Rady pa histaryčnaj palitycy ŭsie ŭdzielniki, abmierkavaŭšy pytańnie, pahadzilisia, što łacinka na pakazalnikach «uskładniaje ŭsprymańnie infarmacyi i abciažarvaje aryjentavańnie».
«Pry hetym było adznačana, što ŭ jaje asnovu pakładzieny polski varyjant łacinskaj hrafiki, jaki z XVI stahodździa vykarystoŭvaŭsia ŭ metach pałanizacyi biełarusaŭ razam z naviazvańniem katalictva», — havorycca ŭ dakładnoj zapiscy na imia Łukašenki.
U vyniku, piša Sierhiejenka, Rada pryniała rašeńnie admovicca ad łacinki.
«Z ulikam nieabchodnaści ŭmacavańnia historyka-kulturnaj supolnaści biełaruskaha naroda, niedapuščeńnia prasoŭvańnia čužych piśmovych tradycyj i kulturnych kaštoŭnaściaŭ Respublikanskaj radaj pa histaryčnaj palitycy pryniata rašeńnie rekamiendavać miascovym orhanam ułady spynić prymianieńnie łacinki ŭ nazvach vulic i inšych tapahrafičnych abjektaŭ i pastupova vyvieści jaje z užytku, vykarystoŭvajučy tolki dziaržaŭnyja movy», — havorycca ŭ dakumiencie.
Dakładnaja zapiska Sierhiejenki datujecca 14 śniežnia. Miarkujučy pa apublikavanym dakumiencie, paśla atrymańnia hetaj zapiski, 16 śniežnia, Alaksandr Łukašenka padpisaŭ daručeńnie № 10/87, jakoje zahadvaje dziaržorhanam spynić prymianieńnie łacinki. I dziaržorhany pačali heta daručeńnie vykonvać.
Darečy, aktualnuju Instrukcyju pa tranślitaracyi hieahrafičnych nazvaŭ, zaćvierdžanuju toj samaj pastanovaj Dziaržkamiteta pa ziamielnych resursach, hieadezii i kartahrafii Respubliki Biełaruś ad 23 listapada 2000 h. № 15, ciapier praktyčna niemahčyma znajści ŭ adkrytym dostupie. Z sajta Dziaržkamiteta pa majomaści, jaki zajmajecca pytańniami kartahrafii, jana i zusim vydalenaja.
Kamientary
Nejki - Biełaruskaja mova (na vierš Pimiena Pančanki)