Mnohija baćki zaŭvažajuć, što ich dzieci stanoviacca bolš upeŭnienymi ŭ sabie i mienš schilnymi da pierapadaŭ nastroju, kali mienš karystajucca telefonami (naprykład, u łahierach, dzie telefony zabaronienyja). Hetyja nazirańni całkam paćviardžaje daśledavańnie, apublikavanaje Amierykanskaj psichałahičnaj asacyjacyjaj, piša NPR.
Aŭtarka pracy Chielen Taj, aśpirantka, jakaja vyvučaje psichałohiju va Univiersitecie Makhiła, i inšyja daśledčyki vyrašyli pravieryć, ci palepšaje ŭ maładych ludziej usprymańnie ŭłasnaha cieła, kali jany buduć pravodzić mienš času ŭ Instagram, TikTok i Snapchat. Daśledčyki nabrali niekalki socień dobraachvotnikaŭ ad 17 da 25 hadoŭ, u jakich byli simptomy tryvohi ci depresii (što mahło zrabić ich uraźlivymi dla ŭździejańnia sacyjalnych sietak).
Pałovu ŭdzielnikaŭ paprasili skaracić vykarystańnie sacsietak da 60 chvilin za dzień na praciahu troch tydniaŭ, a inšaja pałova praciahvała karystacca sacsietkami biez abmiežavańniaŭ — u siarednim kala troch hadzin u dzień.
U pačatku i ŭ kancy daśledavańnia ŭdzielnikaŭ prasili adkazać na pytańni, jakija ŭklučali takija śćviardžeńni, jak «Ja vielmi zadavoleny tym, jak ja vyhladaju» i «Ja zadavoleny svajoj vahoj». U hrupie, jakaja skaraciła vykarystańnie sacyjalnych sietak, ahulny bał za źniešni vyhlad palepšyŭsia z 2,95 da 3,15 pa 5-balnaj škale. Heta moža zdacca nievialikaj źmienaj, ale lubaja źmiena za taki karotki pieryjad, pa słovach aŭtaraŭ pracy, kidajecca ŭ vočy.
Płatformy sacyjalnych sietak uvieś čas raźvivajucca i pryciahvajuć maładych karystalnikaŭ.
«Ličbavy śviet nikudy nie dzieniecca, — kaža Taj. — Ale ŭźnikaje pytańnie: jak nam adaptavacca da hetaha novaha śvietu takim čynam, kab jon nie paharšaŭ naša žyćcio i nie kantralavaŭ nas?»
Voś niekalki idej, jakija varta pasprabavać:
1. Naładźcie stužku takim čynam, kab abmiežavać kantent, jaki vas prybivaje
Instagram i TikTok zapoŭnienyja idealizavanymi vyjavami cieł. Filtry dapamahajuć ludziam zdavacca bolš zhrabnymi, zaharełymi ci prybirajuć marščyny.
«Ałharytm padšturchoŭvaje vas da kantentu, aryjentavanaha na cieła, bo heta toje, što pradajecca», — kaža Leksi Kajt, suaŭtarka knihi «Bolš, čym cieła: vaša cieła — instrumient, a nie ŭpryhažeńnie». Pavodle jaje słoŭ, sacyjalnyja sietki mohuć raspaŭsiudžvać škodnyja kulturnyja pasłańni, asabliva dla dziaŭčat i žančyn, pra toje, što ich bolš za ŭsio ceniać za pryhažość i seksualnuju pryvabnaść.
Takim čynam, karystalnik pavinien stavić hetamu zasłonu. «Zadumvajciesia, jak kožnaja vyjava i ŭlikovy zapis prymušajuć vas pačuvacca», — kaža Leksi. Kali niejkija pasty ci historyi prymušajuć vas adčuvać siabie niekamfortna ci horšym za kahości, adklučycie huk ci adpišyciesia. «Ja sama mienavita tak rablu, — kaža Kajt. — Vy i tolki vy sami vyrašajecie, chto pavinien, a chto nie pavinien być u vašaj stužcy».
2. Uviadzicie «razhruzačnyja dni»
Mastačka i režysiorka Cifani Šlejn kaža, što, kali chacia b adzin dzień na tydzień vy adklučyciesia ad sacyjalnych sietak, heta źmienić vaša žyćcio. Kožnuju piatnicu ŭviečary jana vyklučaje svaje pryłady i biare 24-hadzinny pierapynak, jaki nazyvaje «moj sacsietačny Šabat». Jana i jaje siamja pryniali dla siabie takoje rašeńnie 13 hadoŭ tamu, kali jaje dzieci byli maleńkija.
«Hety «razhruzačny dzień» sapraŭdy dapamahaje pierazahruzicca», — kaža Cifani.
Jana aŭtarka knihi «24/6: admova ad ekranaŭ adzin dzień u tydzień, kab atrymać bolš času dla tvorčaści i adnosin», a ciapier pracuje nad filmam pra myśleńnie padletka.
U padletkaŭ na vychadnych časta raźvivajecca tak zvany «sindrom stračanych mahčymaściaŭ», bo ŭ sacyjalnych sietkach kožny vyhladaje zaniatym, ščaślivym, papularnym, «a ja siadžu doma, i ŭ mianie ničoha cikavaha nie adbyvajecca». Dyk voś, viečar piatnicy dobry momant, kab zabyć pra sacsietki da niadzieli.
3. Adklučycie apaviaščeńni i pastaŭcie prahramy-abmiežavańni na vykarystańnie sacsietak
Kali vy chočacie abmiežavać sacyjalnyja sietki da hadziny ŭ dzień, pačnicie z adsočvańnia času ŭ kožnym dadatku. U iPhone jość trekier ekrannaha času, jaki dazvalaje daviedacca, kolki času vy marnujecie na prahramy i sajty, a taksama jak časta bieracie ŭ ruki telefon.
Akramia taho, vy možacie adklučyć apaviaščeńni z sacyjalnych sietak, kab jany nie adlustroŭvalisia na hałoŭnym ekranie.
4. Vykarystoŭvajcie čas, jaki vy marnavali na sacsietki, kab rabić bolš nasyčanym realnaje žyćcio
Banalščyna, ale ž praŭda — i siabroŭstva, i adnosiny, i muzyka, i lekcyi ŭ anłajnie heta nie toje samaje, što ŭžyvuju. Płanujcie sustrečy ŭ realnym žyćci, vychodźcie na imprezy, jeździcie, chadzicie, biehajcie, płavajcie, słuchajcie.
Sport, kulturnaje žyćcio, carkva, kaviarni, hości — usio heta daje bolšuju radaść, čym hartańnie stužki.
5. U sacsietkach šukajcie nie tych, chto «papularny», a tych, z kim u vas blizkija intaresy i kaštoŭnaści
Śmieła adpisvajciesia ad tych, čytańnie kaho vyklikaje ŭ vas dyskamfort.
