Biełarusy, jakija stali zorkami ŭ Rasii: što ź imi stała za čas poŭnamaštabnaj vajny?
Kali Rasija ŭvarvałasia va Ukrainu, hetyja viadomyja biełarusy pracavali ŭ krainie-ahresarcy. My pahladzieli, jak skłalisia ich losy.
Maks Korž
Znakamity biełaruski śpiavak adkryta asudziŭ poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie va Ukrainu. 24 lutaha 2022-ha jon apublikavaŭ post z takimi słovami: «Miljony ludziej, jakija vyraśli ŭ adnych i tych ža dvarach, na adnych i tych ža kaštoŭnaściach, jakija razumiejuć adno adnaho i na 100% hatovyja susiedničać mirna, znoŭ padzialajucca vajnoj. Asudžaju ŭvarvańnie i bambavańnie susiedniaj dziaržavy. Heta vajna, jakaja źmienić žyćcio kožnaha nazaŭždy, niavažna, dzie ty žyvieš».
Minułym letam Korž vypuściŭ antyvajennuju pieśniu «Svoj dom», paśla čaho tur biełarusa pa Rasii byŭ admienieny. Pieršy za šmat hadoŭ kancert śpievaka prajšoŭ tolki niadaŭna ŭ Ryzie. Na im Korž zaklikaŭ publiku skandavać «Nie vajnie», prasiŭ nie zabyvać, što «biełarusy — narmalnyja ludzi», i skončyŭ šou antyvajennaj pieśniaj «Prav tot, kto zaŝiŝajet svoj dom».
Dźmitryj Kałdun
U 2007-m hety śpiavak pajechaŭ na Jeŭrabačańnie i zaniaŭ tam šostaje miesca ź pieśniaj Work Your Magic — najlepšy vynik dla biełarusaŭ na hetym konkursie, za jakim ciapier my nazirajem tolki jak staronnija hledačy.
Peŭny čas u artysta byli prablemy z karjeraj, tak jak kanfliktavali dva jaho pradziusary: Viktar Drobyš, ź jakim Kałdun pieramoh na «Fabrycy zorak», i Filip Kirkoraŭ — jaho pradziusar na Jeŭrabačańni. Ale paźniej Dźmitryj adnaviŭ aktyŭnuju karjeru. Apošnija hady Kałdun udzielničaŭ u rasijskich telešou i vypuskaŭ albomy. Pra jahonuju pazicyju va ŭkraina-rasijskich stasunkach śviedčyć toj fakt, što ŭ 2018 hodzie vykanaŭca vystupiŭ u Daniecku na vybarach kiraŭnika samaabvieščanaj «DNR».
Što tyčycca biełaruskaj palityki, to 3 lipienia 2020-ha Kałdun vystupiŭ na adkryćci multymiedyjnaha fantana ŭ parku Janki Kupały ŭ prysutnaści Łukašenki. Padziej u krainie i rehijonie biełarus publična nie kamientavaŭ i nie kamientuje, ale ž heta nie pieraškodziła jamu trapić u «čornyja śpisy» — ciapier Kałdun nie vystupaje ŭ Biełarusi. Prykmietnych publičnych vykazvańniaŭ pra vajnu jon taksama nie rabiŭ.
Adnak Dźmitryj praciahvaje vystupać u Rasii, jon viadzie tam mierapryjemstvy i ŭdzielničaje ŭ rasijskich telešou. U kancy lipienia Kałdun byŭ na borcie kruiznaha łajniera Astoria Grande, jaki ŭ Hruzii sustreli akcyjami pratestu. Biełarus akazaŭsia adnym z tych artystaŭ, chto zabaŭlaŭ pasažyraŭ padčas kruizu.
Dźmitryj Šepieleŭ
Televiadučy ź Biełarusi niadaŭna atrymaŭ novuju pracu. Ciapier jon pracuje na telekanale «Rasija» ŭ pieradačy dla ŭsioj siamji. Nazva prajekta — «U kole siabroŭ», i pryśviečany jon, miarkujučy z paviedamleńnia Šepieleva, žyviołam.
U pieršy dzień poŭnamaštabnaj vajny Dźmitryj zrabiŭ antyvajenny post u instahramie: «Mnie asabliva strašna ad taho, što ja ciapier advioz dzicia ŭ škołu, a maje siabry ŭ Kijevie i inšych haradach Ukrainy viaduć dziaciej u bambaschoviščy. Heta nie ŭkładajecca ŭ hałavie». Cikavaść viadučaha da situacyi va Ukrainie lohka rastłumačyć, bo mienavita tam padčas pracy na telekanałach u Kijevie jon zdabyŭ papularnaść. Adnak hety post jon paźniej vydaliŭ. Byli čutki pra adjezd Šepieleva z Rasii, ale sam biełarus ich abvierh.
Choć post i vydaleny, u rasijskich pravajennych kołach pamiatajuć pra pohlady Šepieleva, a tamu raskrytykavali pryznačeńnie novaha viadučaha. Pieršaja namieśnica staršyni kamiteta Dziarždumy pa kultury Alena Drapieka acharaktaryzavała heta tak: «Ja b nazvała heta dvudušnaściu kiraŭnictva kanała, jakoje zaprasiła Šepieleva ŭdzielničać u prahramie. Kali televiadučy sapraŭdy vystupaŭ suprać SVA, to jon traplaje pad sistemu našaha zakanadaŭstva. Pravierkaj hetaha pavinny zajmacca pravaachoŭnyja orhany».
Rusłan Alachno
Hety biełarus adkryta vystupaje na baku rasijskich ahresaraŭ i, bolš za toje, sam naviedvaje akupavanyja ŭkrainskija terytoryi. U 2022-m jon vystupaŭ u Šachciorsku, zachoplenym Chiersonie, byŭ u Mielitopali — i heta tolki nievialikaja častka vizitaŭ u toj rehijon. Nie ŭsie razumiejuć śpievaka: u adnym ź intervju jon kazaŭ, što ad stasunkaŭ ź im admovilisia staryja siabry. Vystupaŭ jon i na pravajennaj «Krymskaj viaśnie — 2022» u «Łužnikach».
Uvohule, Alachno nie źbiraje vialikich załaŭ u stalicach, ciapier jaho votčyna — mienš prestyžnyja harady. Jon vystupaŭ na fiestyvali «Sałdacki kanviert — 2022» u Staŭrapali, pryjechaŭ na Dzień horada ŭ Tułu, adznačyŭsia na kancercie ŭ honar Dnia jadnańnia Biełarusi i Rasii, a taksama dajechaŭ z kancertami da Elektrastali, Krasnaznamienska, Bałašychi i Ivanciejeŭki.
Akramia taho, Alachno ŭžo niekalki siezonaŭ vystupaje nastaŭnikam u telešou na kanale «Biełaruś 1». Havorka idzie pra pieradaču «Ch-faktar»: paśla taho, jak biełaruskija telepradziusary admovilisia ad adnajmiennaj franšyzy, prajekt vychodzić pad nazvaj «Faktor.baj». Heta muzyčnaje šou talentaŭ, i, akramia Alachno, tam jašče vykładajuć repier Siaroha, pop-zorka Volha Buzava i muzyčny krytyk Siarhiej Sasiedaŭ.
Vania Usovič
Stendap-komik nie zastaŭsia ŭbaku ad padziej druhoj pałovy 2020-ha ŭ Biełarusi. Jon zaklikaŭ biełarusaŭ hałasavać za Śviatłanu Cichanoŭskuju i vykazvaŭsia suprać Alaksandra Łukašenki ŭ intervju Juryju Dudziu: «Adzin čuvak va ŭładzie ŭžo 600 hadoŭ. Mnie bolš za ŭsio niezrazumieła toje, što adzinaje, za što jon topić, nazyvajučy siabie krutym, — što ŭ krainie niama vajny». Taksama Vania raspaviadaŭ, što ŭ žniŭni 2020-ha jahony brat pravioŭ čatyry dni na Akreścina i byŭ źbity.
Kali ž pačałosia poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie va Ukrainu, ad Usoviča ŭžo nie dačakalisia takich publičnych vykazvańniaŭ — bolš za toje, jon praciahnuŭ davać kancerty ŭ Rasii. Tak jon žyvie i ciapier: hetaj vosieńniu ŭ Vani Usoviča vystupy ŭ rasijskich haradach ad Maskvy da Kałomny.
U suśvietnyja tury jon taksama jeździć — na sajcie komika jość prodaž kvitkoŭ na vystupy ŭ Sieule, Patai, Barsiełonie, Paryžy i inšych haradach pa ŭsioj płaniecie.
Ryta Dakota
Adna z najbolš nieabyjakavych artystak u našym śpisie. U 2020-m Dakota padtrymała biełaruskich pratestoŭcaŭ, nie pramaŭčała jana i ŭ lutym 2022-ha: «Usio, što adbyvajecca siońnia — jo****ie dno, nivodny razumny čałaviek na śviecie nie padtrymaje vajny. U vajnie niama pieramožcaŭ, u vajnie prajhrajuć usie. My braty, nie davajcie palityčnym hulniam źmianić heta». Hety post u jaje ciapier vydaleny.
Vyhladaje, što vajna istotna nie paŭpłyvała na žyćcio biełaruski: jak i raniej, jana praciahnuła publikavać u sacsietkach materyjały z vystupaŭ, momanty z asabistaha žyćcia i dabračynnyja kiejsy, dzie jana dapamahaje ludziam abo prosić zadanacić na ich. U vieraśni biełaruska zapłanavała čatyry kancerty ŭ Rasii.
Niadaŭna Ryta vyjšła zamuž za Fiodara Biełahaja i adśviatkavała padzieju ažno ŭ troch krainach: u Rasii, u Hruzii i na Bali. Pad kamientarami da adnaho z adpaviednych pastoŭ u Ryty pytalisia, čamu na mierapryjemstvie nie prysutničaje jaje mama, — nakolki viadoma, u žniŭni 2022 hoda žančynu zatrymali i abvinavacili va ŭdziele ŭ pratestach. Dakota adkazała, što jaje maci pryniała rašeńnie admovicca ad publičnaści.
Natalla Padolskaja
41-hadovaja ŭradženka Mahilova žyvie ŭ Rasii daŭno i paśpieła abzavieścisia tam siamjoj: jana zamužam za śpievakom Uładzimiram Praśniakovym-małodšym i vychoŭvaje dvuch synoŭ.
Padolskaja stała viadomaj u siaredzinie nulavych, kali ŭziała ŭdzieł u «Fabrycy zorak — 5» i pradstaviła Rasiju na Jeŭrabačańni-2005. Jana dahetul vystupaje, zapisvaje pieśni i zdymajecca ŭ klipach, ale na jaje staroncy ŭ Instagram nie znajści źviestak pra biełaruskija kancerty.
Što tyčycca vajny va Ukrainie, u Padolskaj ź joj składanyja adnosiny. U dzień pačatku poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia jana pakinuła ŭ instahramie post takoha źmiestu: «Mnie chočacca, kab usio było jak raniej! Kali ŭ 2005 hodzie było Jeŭrabačańnie ŭ Kijevie i kvitnieli kaštany».
Niahledziačy na hetaje žadańnie «jak raniej», u nastupnym miesiacy Natalla vystupiła na kancercie «Krymskaja viasna — 2022», jaki pravodziŭsia ŭ «Łužnikach». Zrazumieła, što paśla takich kancertaŭ patreby pakidać Rasiju ź mierkavańniaŭ sumleńnia ŭ jaje nie było.
Aleh ŁSP
U 2020-m repier Aleh ŁSP Saŭčanka padtrymaŭ biełaruskich pratestoŭcaŭ, nie maŭčaŭ jon i ŭ pačatku vajny. Uviesnu 2022-ha muzyka vykłaŭ klip na krasamoŭnuju pieśniu «Urahany», u pačatku jakoha pakinuŭ taki nadpis: «Ja nie viedaju nivodnaha čałavieka, jaki śviadoma ŭchvalaje bambardziroŭki i rakietnyja abstreły, zabojstvy ludziej i razbureńnie haradoŭ. Upeŭnieny, jany isnujuć — ale padzialić ich punkt hledžańnia ŭ mianie nikoli nie atrymajecca. Ja b vielmi chacieŭ paŭpłyvać na hety kašmar — spynić, a lepš — paviarnuć nazad, kab technika i bojeprypasy viarnulisia na składy, razburanyja harady paŭstali z popiełu, a ludzi — z mahił». Taksama chłopiec nakiravaŭ srodki ŭ fond padtrymki ŭkrainskich uciekačoŭ.
U krasaviku 2022 hoda hrupa ŁSP pieraniesła tur pa Rasii, a letam 2022-ha ŭ hutarcy z «Našaj Nivaj» Aleh śćviardžaŭ, što nie choča pakul pryjazdžać ani ŭ Biełaruś, ani ŭ Rasiju. Ale ŭžo ŭ listapadzie 2022-ha stała viadoma, što muzyki ŭsio ž taki dajuć kancerty ŭ Rasii.
Z tych časoŭ, praŭda, pra inšyja kancerty Aleha ŭ Rasii nie było čuvać. U 2023-m jon vybiraŭ dla vystupaŭ inšyja krainy — Kazachstan i Kyrhyzstan, i nie publikavaŭ fota z rasijskaj hieałakacyjaj. Biełarus praciahvaje vypuskać novuju muzyku: naprykład, u žniŭni jon prezientavaŭ sumiesny z žonkaj Uładaj Saŭčankaj trek «Limanad».
Cima Biełaruskich
Jašče da vajny, u 2021-m, Cima atrymaŭ u Minsku dva hady «chatniaj chimii» za znojdzienyja ŭ jaho narkotyki. Jakraz u toj čas, kali jon adbyvaŭ termin, i pačałasia vajna va Ukrainie. Małady repier vyrašyŭ nie kamientavać hetaj padziei publična.
24 sakavika 2023-ha Cimafiej Marozaŭ (sapraŭdnaje imia vykanaŭcy) pradstaviŭ trek «Adpuści» — pieršuju svaju pieśniu paśla «chimii». Paśla hetaha Biełaruskich viarnuŭsia na scenu i daŭ kancerty ŭ Maskvie i Sankt-Pieciarburhu.
Uład Bumaha
Zvyšpapularny biełaruski błohier całkam praihnaravaŭ i pratesty 2020-ha hoda na radzimie, i represii ŭ dačynieńni da biełarusaŭ, i ŭvarvańnie Rasii va Ukrainu. Bolš za toje, pavodle danych rasśledavalnikaŭ, viasnoj 2023-ha hoda Uład Bumaha vioŭ biznes praz ašukanski kryptavalutny prajekt A4.Finance, zarehistravany ŭ Rasii, to-bok jon płacić padatki ŭ krainie-ahresarcy.
U červieni 2023-ha Bumahu zaŭvažyli na Pieciarburhskim mižnarodnym ekanamičnym forumie ŭ kampanii repiera Cimaci i śpievaka Filipa Kirkorava, jakija padtrymali rasijskuju ahresiju va Ukrainie. Razam z Uładam jany vykanali pieśniu «Ćviet nastrojenija sinij» kala stenda rasijskaj sacsietki «UKantakcie».
Taksama błohier adkryŭ sietku piceryj u Rasii.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Źjaviłasia kuča praŭdaŭ». Maks Korž zapisaŭ manałoh — voś pra što jon
Maks Korž i Łedzi Haha. U Biełarusi značna pašyryli «čorny śpis» muzykaŭ
Kamientary
Etomu karliku-nosu, s blevotnym hołoskom samoje tam i miesto! Sriedi životnych i rastienij!