«Spadziajusia na abvinavaŭčy prysud». U Šviejcaryi pačynajecca sud nad eks-bajcom «eskadrona śmierci» Haraŭskim

U šviejcarskim Sankt-Halenie 19 vieraśnia pačynajecca histaryčny dla Biełarusi praces. Tut sud pačnie razhladać spravu eks-bajca śpiecyjalnaha atrada chutkaha reahavańnia (SACHR) Juryja Haraŭskaha, jaki, pavodle jaho ŭłasnych słoŭ, datyčny da źniknieńnia i zabojstva biełaruskich apazicyjnych palitykaŭ — Juryja Zacharanki i Viktara Hančara, a taksama biznesoŭca Anatola Krasoŭskaha.

Rasśledavańnie, zaciahnutaje na 24 hady

7 maja 1999 hoda nie viarnuŭsia dadomu eks-ministr unutranych spraŭ Biełarusi Juryj Zacharanka. 16 vieraśnia taho ž hoda źnikli były kiraŭnik Centrvybarkama Biełarusi Viktar Hančar i jaho siabar, biznesoviec Anatol Krasoŭski. Aficyjnaje rasśledavańnie pačałosia 17 vieraśnia 1999 hoda. Za 24 hady, jakija prajšli z taho momantu, jano nieadnarazova prypyniałasia i adnaŭlałasia, ale ŭ vyniku tak i nie pryviało ni da jakoha vyniku: cieły źnikłych znojdzienyja nie byli, datyčnyja da ich źniknieńnia — taksama.

Pry hetym jašče ŭ pačatku 2000-ch niezaležnyja biełaruskija ŚMI apublikavali niekalki važnych dakumientaŭ i śviedčańniaŭ, jakija pakazvali na mahčymaje dačynieńnie da złačynstva kamandzira SACHR Dźmitryja Paŭličenki i jaho bajcoŭ, Juryja Sivakova, jaki na toj momant zajmaŭ pasadu ministra ŭnutranych spraŭ, i byłoha kiraŭnika Rady biaśpieki Viktara Šejmana.

Hetuju viersiju ahučyŭ eks-načalnik minskaha SIZA №1 Aleh Ałkajeŭ. Pra heta ž raspaviali byłyja śledčyja biełaruskaj prakuratury Aleh Słučak i Dźmitryj Pietruškievič.

Praz 20 hadoŭ paśla tych padziej zahavaryŭ i Juryj Haraŭski, adzin ź mierkavanych udzielnikaŭ źniknieńnia i zabojstva. U 1999 hodzie, pavodle jaho ŭłasnych słoŭ, mužčyna słužyŭ u śpiecyjalnym atradzie chutkaha reahavańnia MUS. Uvosień 2018-ha Haraŭski vyjechaŭ ź Biełarusi ŭ Šviejcaryju. Paźniej jon raspavioŭ pra svoj udzieł u źniknieńni Zacharanki, Hančara i Krasoŭskaha.

Jak vyhladała sprava ŭ dačynieńni da Haraŭskaha

«Juryj Haraŭski znachodzicca ŭ Alpach. Kali my praviali nievialikaje rasśledavańnie i ŭstalavali, što jon žyvie ŭ Sankt-Halenie, u jaho zjaviłasia ŭnikalnaja mahčymaść padać pazoŭ u sud», — raskazaŭ u śniežni 2019 hoda jurydyčny kansultant pravaabarončaj arhanizacyi Trial International Bienua Miejstra.

Trial International — heta suśvietnaja niaŭradavaja arhanizacyja, svajoj misijaj jana zabiaśpiečvaje baraćbu ź biespakaranaściu za złačynstvy i padtrymku achviar u ich imknieńni da spraviadlivaści.

Pravaabaroncy sabrali dadatkovyja materyjały, a zatym źviazalisia z rodnymi źnikłych palitykaŭ. U vyniku ŭ prakuraturu kantona Sankt-Halen, dzie na toj momant žyŭ Juryj Haraŭski, było padadziena adrazu try pazovy — ad Aleny Zacharanki, dački źnikłaha eks-kiraŭnika MUS Biełarusi, Valeryi Krasoŭskaj, dački źnikłaha biznesoŭca, a taksama ad Trial International i jaje partnioraŭ Suśvietnaj fiederacyi pravoŭ čałavieka (FIDH) i pravaabarončaha centra «Viasna».

Jak rasśledavali spravu i praviarali zajavy eks-siłavika

Rasśledavańnie spravy ab mahčymym dačynieńni Juryja Haraŭskaha da źniknieńnia apazicyjnych biełaruskich palitykaŭ zaniało blizu hoda, adznačaje pradstaŭnik prakuratury Sankt-Halena Lea-Filip Miencel. Asnoŭnaja składanaść zaklučałasia ŭ tym, kab pravieryć słovy padazravanaha: inšych dokazaŭ, akramia jaho pryznańniaŭ, u prakurora nie było.

Jak vynikaje z tekstu abvinavaŭčaha zaklučeńnia, kali Juryja Haraŭskaha apytvali ŭ ramkach pracesu pradastaŭleńnia prytułku, mihracyjnaja słužba jamu nie pavieryła. Prakuror ža pryjšoŭ da vysnovy, što zajavy mužčyny mohuć być dakładnymi. «Heta sapraŭdy byŭ vyklik dla nas», — adznačyŭ Miencel. Pavodle jaho słoŭ, prakuror praviaraŭ praŭdzivaść pakazańniaŭ jak padčas dopytu, tak i paśla, kali paraŭnoŭvalisia raniej zroblenyja Haraŭskim zajavy, apublikavanyja ŭ srodkach masavaj infarmacyi. «Akramia hetaha, byli apytanyja śviedki», — kaža Lea-Filip Miencel.

Pavodle Kryminalnaha kodeksa Šviejcaryi Juryju Haraŭskamu pahražaje ad hoda da 20 hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Prakuror zapytaŭ dla jaho try hady pazbaŭleńnia voli. Pry hetym u źniavoleńni eks-sachraviec pavinien adbyć usiaho hod, astatnija — na voli z vyprabavalnym terminam u čatyry hady.

Haraŭski raspavioŭ pra zabojstvy, ale sudziać jaho tolki ŭ ramkach vykradańnia. Čamu?

U svaim pieršym intervju Juryj Haraŭski padrabiazna raspavioŭ, jak byli vykradzienyja i zabityja Juryj Zacharanka, Viktar Hančar i Anatol Krasoŭski. Ale sudzić eks-siłavika buduć tolki za ŭdzieł u hvałtoŭnych dziejańniach.

Pryčyna ŭ tym, što šviejcarskaja prakuratura maje prava rasśledavać tolki zabojstvy, učynienyja na terytoryi Šviejcaryi, za vyklučeńniem hienacydu abo złačynstvaŭ suprać čałaviectva, — takija złačynstvy mohuć razhladacca ŭ ramkach univiersalnaj jurysdykcyi. Hvałtoŭnyja złačynstvy taksama padpadajuć pad jaje dziejańnie, pakolki Šviejcaryja ŭ 2016 hodzie ratyfikavała adpaviednuju Kanviencyju AAN. U vyniku šviejcarskaja sudovaja sistema moža razhladać spravy ab hvałtoŭnych źniknieńniach ludziej niezaležna ad miesca ździajśnieńnia złačynstvaŭ.

Vyznačać, ci dakładnyja pryznańni eks-bajca SACHRa, budzie nie tolki sudździa, ale i dva prysiažnyja zasiadacieli. U vypadku, kali sud pryznaje słovy byłoha siłavika praŭdaj, heta stanie abvinavaŭčym prysudam nie tolki dla jaho, ale i dla biełaruskaha ŭrada, ličyć Miejstra.

U vypadku abvinavaŭčaha prysudu my spadziajemsia, što sud pryznaje adkaznaść urada, uklučajučy samoha Łukašenku, za ŭčynienyja złačynstvy. Taksama heta moža inicyjavać dalejšyja pracesy ŭ ramkach univiersalnaj jurysdykcyi ŭ inšych krainach. Tak što heta sapraŭdy moža stać znakavym momantam dla złačynstvaŭ, učynienych u Biełarusi», — adznačaje kansultant Trial International.

 Padobnym čynam u hetaj spravie zaniaty i pradstaŭnik prakuratury Sankt-Halena Lea-Filip Miencel. «Artykuł ab hvałtoŭnym źniščeńni ludziej prama pakazvaje na toje, što struktura, jakaja vykradaje ludziej, dziejničaje ad imia dziaržavy abo jak minimum ź jaho adabreńnia. A značyć, i ad imia režymu. Pa sutnaści, jon uklučany ŭ skład hetaha złačynstva», — kaža Miencel.

«Heta praces budučyni. Spadziajusia, i ŭ Haahskim sudzie taksama»

Alena Zacharanka, dačka źnikłaha eks-ministra ŭnutranych spraŭ, nie vieryć u toje, što hety praces niejkim čynam źmienić abo paŭpłyvaje na ciapierašniuju palityčnuju sistemu ŭ Biełarusi. «Ale heta praces budučyni, jaki kali-niebudź budzie praviedzieny ŭ inšych sudach. Spadziajusia, i ŭ Haahskim sudzie taksama», — kaža Alena. U 2000 hodzie jana razam ź siastroj i synam žyła ŭ Hiermanii. Na praciahu 24 hadoŭ siamja tak i nie daviedałasia, što stała z baćkam i nie dačakałasia spraviadlivaha suda nad tymi, chto maje dačynieńnie da jaho źniknieńnia.

U pracesie Alena Zacharanka budzie ŭdzielničać jak iścica, jakaja budzie vystupać z pramovaj, zahadzia jana jaje nie padrychtavała. Pavodle jaje słoŭ, pra tyja padziei joj lišni raz baluča navat dumać. Žančyna spadziajecca na abvinavaŭčy prysud dla Juryja Haraŭskaha.

«Kali hetaha nie adbudziecca, ja budu zasmučanaja. Nie tak važny dla jaho termin, ale važna zafiksavać, chto staić za hetaj hučnaj spravaj, chto niasie adkaznaść za teraryzm u majoj krainie. Toje, što adbyvajecca siońnia ŭ Biełarusi, — heta vynik taho, što ludzi stolki hadoŭ maŭčali, nie chacieli viedać, zapluščvali vočy.

Toje, što adbyłosia ŭ 1999 hodzie, zabrała žyćcio ŭ našaj siamji, našu budučyniu. Ja prosta viedaju, što heta nieabchodna zrabić, zafiksavać toje, što adbyłosia ŭ tym liku ŭ asabistym paradku — i dla budučyni majoj krainy, i dla stvareńnia pravavoj dziaržavy. Heta sprava majho taty. Dumaju, jon by vielmi hanaryŭsia tym, što jon syšoŭ z žyćcia nie prosta tak», — padzialiłasia Alena Zacharanka.

• 11
• 0
• 0
• 0
• 1
• 1
• 0
• 0