Kolkaść rabotnikaŭ skaračajecca. Jak masavaja emihracyja budzie ŭpłyvać na ekanomiku ŭ Biełarusi — źmieny adčujuć usie
Pa roznych danych za apošnija try hady ź Biełarusi źjechała nie mienš za 250 tysiač čałaviek. Kraina vysokimi tempami hublaje pracazdolnaje nasielnictva. «Naša Niva» spytała ŭ ekanamista, jak heta adbivajecca na ekanomicy Biełarusi ciapier i čaho čakać u budučyni.
Źjazdžajuć u asnoŭnym ludzi pracazdolnaha ŭzrostu
Chvala mihracyi, jakuju my nazirajem pačynajučy z kanca 2020 hoda, źjaŭlajecca samaj vialikaj u historyi Biełarusi. Naturalna, što taki adtok nasielnictva nie moža nie ŭpłyvać na Biełaruś u cełym i na jaje ekanomiku ŭ pryvatnaści.
Akademičny dyrektar BEROC Leŭ Lvoŭski kaža, što dla karektnaj acenki ŭpłyvu mihracyi hetyja 250 tysiač lepš adličvać nie ad ahulnaj kolkaści nasielnictva Biełarusi, a ad 4,21 młn (ličba pracazdolnaha nasielnictva stanam na 2022 hod).
«Ale i hetyja 250 tysiač taksama treba razhladać u sumie ź inšymi pakazčykami. Bo ŭ nas ludzi nie tolki źjazdžajuć z krainy, ale i starejuć.
Ciapier ličba emihracyi nałažyłasia jašče i na fienomien taho, što na piensiju vychodziać ludzi šmatlikaha pakaleńnia, a na rynak pracy — naadvarot niešmatlikaha pakaleńnia ludziej, narodžanych u 1990-ja. Z ulikam hetaha čyńnika, ličba ŭ 250 tysiač pačynaje być davoli značnaj, asabliva, kali suadnosić jaje z kolkaściu pracazdolnaha nasielnictva, bo źjazdžajuć u asnoŭnym ludzi pracazdolnaha ŭzrostu», — tłumačyć ekanamist.
Pieršymi na sabie heta adčuvaje biznes. Da takich vysnoŭ Lvoŭski prychodzić, hruntujučysia na roznych pakazčykach, u tym liku apytańniach pradstaŭnikoŭ biełaruskaha biznesu.
«BEROC raz u kvartał pravodzić sacyjałahičnyja daśledavańni. Dyk voś pa vynikach apošnich apytańniaŭ pradprymalniki nazvali niedachop kadraŭ hałoŭnym barjeram dla raźvićcia svajho biznesu».
Taksama ekśpiert źviartaje ŭvahu na niedachop lekaraŭ, pra jaki ŭ tym liku kaža i sam Łukašenka.
«I hetaja ŭvaha z boku Łukašenki idzie navat z ulikam taho, što jon abapirajecca na aficyjnyja ličby, jakija źjaŭlajucca zavyšanymi. Realna situacyja ź miedpiersanałam, asabliva ŭ małych haradach i sielskaj miascovaści, vyhladaje jašče horšaj», — kaža Lvoŭski.
Zarobak raście, ale vyraście i termin raźmierkavańnia
Ekanamist adznačaje, što niedachop kadraŭ nazirajecca i ŭ inšych halinach. Ale asabliva zaŭvažny jon tam, dzie prapanujuć nievialikuju zarpłatu.
«Łukašenka źviarnuŭ uvahu na prablemu ź niedachopam kadraŭ, ale zmahacca ź joj vyrašyŭ, jak umieje — savieckimi mietadami. Hetaja ideja pavieličeńnia terminaŭ adpracoŭki ŭziałasia nie na pustym miescy», — ličyć ekśpiert.
Samu ideju pavieličeńnia terminaŭ abaviazkovaj adpracoŭki i ŭviadzieńnia jaje dla płatnikaŭ ekanamist nazyvaje niepapularnaj nie tolki siarod apanientaŭ Łukašenki, ale i siarod niejtralna nastrojenych hramadzian i navat jaho prychilnikaŭ.
«Pryjści da takich zachadaŭ ułady mahli mienavita praź niedachop ruk. Takim čynam dziaržava sprabuje załatać svaje dziry, nakiravać ludziej na pracu ŭ dziaržaŭnyja orhany i ŭstanovy.
Ale dla biznesu taki padychod budzie stvarać jašče bolšy niedachop pracoŭnych resursaŭ. Dadatkovaja častka abituryjentaŭ vyrašyć źjechać z krainy, a inšuju častku dziaržava zabiare na praciahłyja abaviazkovyja adpracoŭki. U vyniku kadraŭ biznesu budzie nie chapać jašče bolš».
Siarod inšych faktaraŭ ekśpiert nazyvaje źmieny na rynku pracy, jakija možna zaŭvažyć užo ciapier. Praź niedachop kadraŭ u Biełarusi nazirajecca rost realnaj zarabotnaj płaty. Jana, adznačaje Lvoŭski, na 15% vyšejšaja, čym letaś. I adbyvajecca heta na fonie taho, što ekanomika nie dasiahnuła pakazčykaŭ 2021 hoda.
«Heta adno z nastupstvaŭ niedachopu ludziej, bo realnaje biespracoŭje źnižajecca, zarobki rastuć, a ahulnaja kolkaść zaniatych u ekanomicy pry hetym usio adno skaračajecca».
Toj fakt, što ŭłady z adnaho boku prydumlajuć, jak spynić adtok kadraŭ, a ź inšaha praciahvajuć vyciskać z krainy niazhodnych, ekanamist tłumačyć tym, što raźvićcio ekanomiki nie źjaŭlajecca pryjarytetnym kirunkam dla režymu Łukašenki.
«Tut treba pravilna razumieć pryjarytety hetaj ułady. Pieradusim na pieršym miescy idzie ŭtrymańnie ŭłady. Na druhim miescy — utrymańnie ekanomiki ad kryzisu ŭ karotkaterminovaj pierśpiektyvie. Im treba pratrymacca niekalki miesiacaŭ, hod, a što budzie praz 10 hadoŭ — u ich heta ŭžo samyja apošnija dumki».
Pracoŭnyja mihranty vypraviać situacyju? A što ź piensijami?
Lvoŭski ž kaža, što situacyja, jakaja składajecca ciapier, budzie nieści nie tolki karotkaterminovyja, ale i doŭhaterminovyja nastupstvy.
Siarod hłabalnych nastupstvaŭ jon nazyvaje prablemy, źviazanyja ź piensijnym zabieśpiačeńniem. Bo masavaja mihracyja ŭ pary z demahrafičnaj jamaj buduć pavialičvać nahruzku na tych, chto pracuje.
«Ciapier na adnaho čałavieka pracazdolnaha ŭzrostu ŭ nas prychodzicca kala 0,4 piensijaniera. Da 2050-2055 hoda hetaja ličba navat biez uliku mihracyi pavialičycca ŭ paŭtara razy da 0,6 — 0,65 piensijaniera na adnaho pracujučaha biełarusa».
Lvoŭski nazyvaje heta surjoznaj prablemaj, ale adznačaje, što Łukašenku i inšych ludziej, jakija ciapier znachodziacca va ŭładzie, hetyja pytańni nie turbujuć.
«Pytańni, što adbudziecca nie ciapier i nie praz hod, turbujuć kiraŭnictva ŭ samuju apošniuju čarhu. Bo vyklučna ź bijałahičnych pryčyn nichto ź biahučaha składu ŭradu nie budzie va ŭładzie praz 20-30 hadoŭ. Tamu heta nie ich prablemy.
U inšych krainach jość partyi, jakija dbajuć pra svaju budučyniu, bo čałaviek pamre, a partyja zastaniecca. U nas padobny faktar nie hraje nijakaj roli», — kaža ekśpiert.
Taksama Lvoŭski ličyć, što ŭ Biełarusi nie atrymajecca vyratavać situacyju za košt mihrantaŭ. I tut, na jaho dumku, prablema nie tolki ŭ ekanamičnym stanoviščy.
«Pryjechać u Biełaruś, pracaŭładkavacca, zastacca tut žyć i atrymać hramadzianstva składana z punkta hledžańnia zakanadaŭstva. U nas u pryncypie nichto asabliva surjozna nie zajmaŭsia tym, kab zrabić Biełaruś spryjalnaj dla emihracyi. Emihrantam praściej atrymać hramadzianstva ŭ ZŠA abo ŭ Hiermanii, čym u Biełarusi. Aproč hetaha, u Biełarusi vielmi niehatyŭny rejtynh, jak u krainy», — adznačaje ekanamist.
Biełarusy kuplajuć za miažoj usio bolš nieruchomaści
Voś niekatoryja faktary, jakija pakazvajuć na toje, što mihracyja z krainy praciahvajecca, a mnohija biełarusy, što vyjechali raniej, nie płanujuć viartacca ŭ na Radzimu:
— Za vosiem miesiacaŭ biahučaha hoda kolkaść biełaruskich hramadzian, što žyvuć u Litvie, pabolšała na 12 tysiač čałaviek. Kali na pačatak hoda ich było 48 tysiač, to stanam na 1 vieraśnia — užo 60 tysiač.
— Raście kolkaść nieruchomaści, jakuju nabyvajuć hramadzianie Biełarusi. Kali za 2021 hod biełarusy nabyli ŭ Litvie 72 kvatery, 12 damoŭ i 38 ziamielnych učastkaŭ, to praz hod hetyja ličby vyraśli bolš čym u dva razy. Tak, za 2022-hi biełarusy kupili 185 kvater, 29 damoŭ i 89 ziamielnych učastkaŭ u Litvie.
— Dakładnych ličbaŭ, kolki ludziej pierajechała ź Biełarusi ŭ Polšču, niama. Stanam na 30 červienia, tam pražyvała bolš za 90 tysiač biełarusaŭ z DNŽ. Pa acenkach Centra biełaruskaj salidarnaści, na roznych padstavach u Polščy moža znachodzicca bolš za 300 tysiač hramadzian Biełarusi.
— U Polščy dva hady zapar nazirajecca amal dvuchkratnaje pavieličeńnie kupli kvater hramadzianami Biełarusi. U 2022 hodzie biełarusy kupili nie mienš za 1,3 tysiačy kvater u Polščy. U 2021 hodzie było — 729 kvater.
Pavodle apytańnia «Biełaruskaja emihracyja ŭ Polščy», 45% biełarusaŭ, jakija źjechali ŭ tuju krainu, płanujuć tam zastacca, jašče 28% nie vyznačylisia z płanami. 22% respandentaŭ hatovyja viarnucca ŭ Biełaruś, kali dazvolić situacyja.
Za 2022 hod 2985 hramadzian Biełarusi atrymali polskaje hramadzianstva. Heta taksama rekordnaja ličba.
Stała viadoma pra aryšt minskaha chirurha z 17-hadovym stažam. Joj pahražaje ahromnisty termin za palityku5
Kamientary