Jurysty NAU sistematyzavali vypadki dyskryminacyi režymam Łukašenki biełaruskich hramadzian u zamiežžy
Narodnaje antykryzisnaje ŭpraŭleńnie i jahony lidar Pavieł Łatuška praviali pres-kanfierencyju ŭ varšaŭskim «Muziei volnaj Biełarusi», dzie raskazali ab vynikach zakrytaha kruhłaha stała «Sistemnaja dyskryminacyja režymam Łukašenki biełaruskich hramadzian, jakija žyvuć u zamiežžy, i šlachi jaje pieraadoleńnia». Vynikam sistematyzacyi dyskryminacyjnych vypadkaŭ staŭ adnajmienny dakład, jaki pradstaviŭ juryst NAU Michaił Kiryluk. U arhanizacyi pres-kanfierencyi ŭziali ŭdzieł Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego, pradstaŭnictva Abjadnanaha Pierachodnaha Kabinieta pa tranzicie ŭłady i Narodnaje antykryzisnaje ŭpraŭleńnie.
15 kirunkaŭ dyskryminacyi biełarusaŭ, jakija žyvuć u zamiežžy.
Prajavy dyskryminacyi, skiravanaj suprać biełaruskich hramadzianaŭ, jakija apynulisia za miažoj, i najpierš suprać tych, chto nie moža viarnucca ŭ Biełaruś pa palityčnych pryčynach, pieraličyŭ Michaił Kiryluk:
«Studentam, jakija vučacca ŭ zamiežnych VNU, admoŭlena ŭ adterminoŭcy vajskovaj słužby. Biełarusy ŭ zamiežžy nie mohuć uziać udzieł u vybarach, bo biełaruskija ŭłady admovilisia ad stvareńnia punktaŭ dla hałasavańnia ŭ inšych krainach. I źjeździć u Biełaruś dziela hetaha jany taksama nie mohuć, bo tam čakaje zatrymańnie i turma. Zabarona ździełak z majomaściu pa davieranaściach, aformlenych za miažoj, zabarona na vydaču biełaruskich pašpartoŭ u ambasadach —
usio heta robicca z adnoj metaj: zmusić ludziej viarnucca, kab mieć nad imi poŭnuju svabodu ŭžyvańnia represij».
Dyskryminacyjnyja vypadki, jakija jurysty sistematyzavali ŭ dakładzie, stali viadomyja im ź niezaležnych ŚMI, spravazdačaŭ pravaabaroncaŭ i niepasrednych zvarotaŭ hramadzianaŭ Biełarusi pa jurydyčnuju i pravavuju dapamohu. I hetyja vypadki majuć nie adzinkavy, a sistemny charaktar.
Biełaruskaje zakanadaŭstva dazvalaje adabrać u čałavieka ŭsio.
Siarod prajavaŭ dyskryminacyi samym žorstkim i niezakonnym mietadam cisku Michaił Kiryluk ličyć zavočnyja kryminalnyja spravy i hvałtoŭnaje adabrańnie majomaści:
«Zavočnyja kryminalnyja spravy suprać palityčnych uciekačoŭ užo nie redkaść. Ale ciapier u Biełarusi mahčymaja kanfiskacyja majomaści navat biez prysudu pa kryminalnych spravach: dastatkova źviarnucca ŭ ekanamičny sud z aficyjnaj zajavaj, što niejki čałaviek nanios materyjalnuju škodu dziaržavie. Da prykładu, niechta skazaŭ u intervju, što ekanamičnyja sankcyi suprać Biełarusi — heta dobra. I ŭsio, pry žadańni možna naličyć miljardnyja straty, jakija nibyta paniesła Biełaruś.
U Paŭła Łatuški aryštavany dom za toje, što jon byccam by rabiŭ zakliki da pahromaŭ i padpałaŭ u žniŭni 2020-ha, i heta pryviało da strataŭ z boku dziaržavy pamieram 2 miljony dołaraŭ. Tak lohka dajści da taho, što dom umoŭnaj Śviety Piatrovaj, jakaja źjechała ź Biełarusi, moža być kanfiskavany tolki tamu, što jon spadabaŭsia niejkamu čynoŭniku. Pradać jaho haspadynia nie moža, bo nie maje davieranaści, aformlenaj na radzimie, a raspačać suprać jaje kryminalnuju spravu — praściej prostaha».
Asobna juryst adznačaje vypadki, kali cisk z boku dziaržavy na tych, chto źjechaŭ, akazvajecca praz rodnych i blizkich. Mužoŭ, žonak, dziaciej i baćkoŭ vyklikajuć u siłavyja struktury i zmušajuć zapisvać videazvaroty z prośbami viarnucca, šantažujučy ŭciekačoŭ ciažkim maralnym stanam ichnich svajakoŭ.
Prablemy za miažoju supravadžajuć biełarusaŭ «ad naradžeńnia da śmierci».
Takoje mierkavańnie vykazała jurystka «WKB Lawyers» Hanna Macijeŭskaja, majučy na ŭvazie ciažkaści ź lehalizacyjaj niemaŭlat, jakija naradzilisia ŭ zamiežžy, i ŭsie biurakratyčnyja pytańni, jakija składana vyrašyć, prykładam, pa skančeńni terminu dziejańnia pašparta.
Biełarusam u takoj situacyi patrebny admysłovy status, ličyć polski juryst i miecenat Tomaš Viliński. Pakolki niemahčyma ŭpłyvać na zakanatvorčaść i niepravavoje vykarystańnie zakanadaŭstva ŭnutry Biełarusi, adziny šlach — heta stvareńnie adpaviednych umovaŭ dla biełaruskich hramadzianaŭ u inšych krainach.
Viliński miarkuje, što biełarusam, jakija vymušana žyvuć u zamiežžy, varta nadać status achviaraŭ režymu Łukašenki, i kab hety status byŭ šyrejšy za status palituciekača ci asoby, jakaja atrymała «mižnarodnuju achovu», jak heta praktykujecca ŭ Polščy. Taki status biełarusy zamiežža zmohuć atrymać paśla trybunału nad režymam Łukašenki, ličyć polski juryst.
Pavodle słoŭ kiraŭnika NAU Paŭła Łatuški, Polšča i Litva pryniali na siabie samy vialiki ciažar ciapierašniaj situacyi. I ŭrady hetych dziaržaŭ zasłuhoŭvajuć vialikaj padziaki za toje, što jany prymajuć biełarusaŭ. Ale hetyja krainy zaznajuć i vialikuju kolkaść prablemaŭ, źviazanych z vymušanaj emihracyjaj vialikaj kolkaści ludziej.
Prablemy biełarusaŭ u emihracyi — nie tolki biełaruskija.
Pavieł Łatuška pierakanany, što siońnia nadzvyčaj važna davodzić suśvietnaj hramadskaści toje, što nie biełarusy vinavatyja ŭ tym, što adčuvajuć cisk z boku biełaruskich uładaŭ i stvarajuć prablemy dla tych krain, dzie jany vymušana apynulisia. U hetym vinavaty režym Łukašenki.
«My chočam pakazać sistemnaść takoj źjavy, jak dyskryminacyja biełaruskich hramadzianaŭ pa-za miežami krainy. Dakład jurystaŭ NAU jość pieršaj sprobaj sistematyzacyi takich vypadkaŭ. Paśla dapracoŭki z ulikam vykazanych zaŭvah i prapanovaŭ jon budzie raspaŭsiudžany pa ministerstvach zamiežnych spravaŭ i parłamientach tych krainaŭ, dzie siońnia žyvuć biełaruskija hramadzianie.
Bo prablema represij, jakija ŭžo pierajšli miežy Biełarusi, stanovicca prablemaj dla krain zamiežža. Nivodnaja dziaržava nie choča, kab u joj pražyvała vialikaja kolkaść ludziej, jakija znachodziacca pa-za pravavoj situacyjaj. Heta supolnaja prablema: my, jak biełarusy, chočam abaranić siabie ad cisku režyma, a zamiežnym krainam važna, kab my pačuvalisia tam narmalnymi hramadzianami», — ličyć Pavieł Łatuška.
Ciapierašniaja emihracyjnaja chvala — samaja maštabnaja za apošnija sto hadoŭ, padkreślivaje kiraŭnik NAU. Paśla Pieršaj suśvietnaj vajny ź Biełarusi na Zachad vyjechała 122 tysiačy čałaviek, paśla Druhoj suśvietnaj — kala 50 tysiač, paśla raspadu Savieckaha Sajuza — jašče kala 50 tysiač. A paśla vybaraŭ-2020 — nie mienš za 200 tysiač, pryčym niekatoryja krynicy kažuć i pra paŭmiljona tych, chto pakinuŭ Biełaruś. Usich hetych ludziej Łukašenka zaličyŭ u palityčnyja vorahi.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary