Nakolki dobra vy pamiatajecie historyju rańniaha Vialikaha Kniastva Litoŭskaha?
Šmat z taho, što adbyvacca ŭ Biełarusi siońnia, maje hrunt u hłybokaj staražytnaści hetaha kraju. Sabrali pytańni z padručnika za 6 kłas, kab pravieryć, ci dobra vy pamiatajecie časy stanaŭleńnia najvialikšaj jeŭrapiejskaj dziaržavy svajho času.
Startujem
Dzie na dumku biełaruskich historykaŭ karanavaŭsia Mindoŭh?
Tak, Mindoŭh pryniaŭ katalictva i ŭ 1253 h. karanavaŭsia ŭ Navahrudku. Karaleŭskuju karonu prysłaŭ Mindoŭhu sam Papa Rymski. Karanacyja Mindoŭha moža ličycca aficyjnaj dataj utvareńnia Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Nie, biełaruskija historyki ličać, što Mindoŭh pryniaŭ katalictva i ŭ 1253 h. karanavaŭsia ŭ Navahrudku. Karaleŭskuju karonu prysłaŭ Mindoŭhu sam Papa Rymski. Karanacyja Mindoŭha moža ličycca aficyjnaj dataj utvareńnia Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Nie, Vilnia ŭ chronikach źjaŭlajecca značna paźniej. Biełaruskija historyki ličać, što Mindoŭh pryniaŭ katalictva i ŭ 1253 h. karanavaŭsia ŭ Navahrudku. Karaleŭskuju karonu prysłaŭ Mindoŭhu sam Papa Rymski. Karanacyja Mindoŭha moža ličycca aficyjnaj dataj utvareńnia Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Nie, biełaruskija historyki ličać, što Mindoŭh pryniaŭ katalictva i ŭ 1253 h. karanavaŭsia ŭ Navahrudku. Karaleŭskuju karonu prysłaŭ Mindoŭhu sam Papa Rymski. Karanacyja Mindoŭha moža ličycca aficyjnaj dataj utvareńnia Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
U 1381 hodzie Kiejstut pazbaviŭ svajho plamieńnika Jahajłu ŭłady. Jak Jahajła adpłaciŭ jamu za heta?
Nie. Letam 1382 h. stalica dziaržavy znoŭ apynułasia ŭ rukach Jahajły. Kiejstuta padmanam zachapili i źniavolili ŭ Kreŭskim zamku. Razam ź im byŭ zachopleny i jaho syn Vitaŭt — kniaź haradzienski, bieraściejski i kamianiecki. Pa zahadzie Jahajły Kiejstut byŭ zadušany. Vitaŭtu ž udałosia ŭciačy.
Nie, heta niešta z "Hulni tronaŭ". Letam 1382 h. stalica dziaržavy znoŭ apynułasia ŭ rukach Jahajły. Kiejstuta padmanam zachapili i źniavolili ŭ Kreŭskim zamku. Razam ź im byŭ zachopleny i jaho syn Vitaŭt — kniaź haradzienski, bieraściejski i kamianiecki. Pa zahadzie Jahajły Kiejstut byŭ zadušany. Vitaŭtu ž udałosia ŭciačy.
Pravilna! Letam 1382 h. stalica dziaržavy znoŭ apynułasia ŭ rukach Jahajły. Kiejstuta padmanam zachapili i źniavolili ŭ Kreŭskim zamku. Razam ź im byŭ zachopleny i jaho syn Vitaŭt — kniaź haradzienski, bieraściejski i kamianiecki. Pa zahadzie Jahajły Kiejstut byŭ zadušany. Vitaŭtu ž udałosia ŭciačy.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jak Jahajła staŭ karalom jašče i Polščy?
Nie. U Polščy pamior karol, nie pakinuŭšy paśla siabie synoŭ. Dźvie jaho dački byli zaručany ź niamieckimi pryncami. Adzin ź ich pavinien byŭ stać polskim karalom. Dla Polščy heta aznačała b katastrofu. Niemcy i biez taho vałodali značnaj častkaj polskich ziamiel. Pahoršylisia i adnosiny Polščy z Teŭtonskim ordenam. Tamu polskija fieadały stali šukać inšaha muža dla budučaj karalevy. Vybar spyniŭsia na Jahajłu.
Tak, sapraŭdy! U Polščy pamior karol, nie pakinuŭšy paśla siabie synoŭ. Dźvie jaho dački byli zaručany ź niamieckimi pryncami. Adzin ź ich pavinien byŭ stać polskim karalom. Dla Polščy heta aznačała b katastrofu. Niemcy i biez taho vałodali značnaj častkaj polskich ziamiel. Pahoršylisia i adnosiny Polščy z Teŭtonskim ordenam. Tamu polskija fieadały stali šukać inšaha muža dla budučaj karalevy. Vybar spyniŭsia na Jahajłu.
Nie. U Polščy pamior karol, nie pakinuŭšy paśla siabie synoŭ. Dźvie jaho dački byli zaručany ź niamieckimi pryncami. Adzin ź ich pavinien byŭ stać polskim karalom. Dla Polščy heta aznačała b katastrofu. Niemcy i biez taho vałodali značnaj častkaj polskich ziamiel. Pahoršylisia i adnosiny Polščy z Teŭtonskim ordenam. Tamu polskija fieadały stali šukać inšaha muža dla budučaj karalevy. Vybar spyniŭsia na Jahajłu.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Šlub Jahajły ź Jadvihaj zrabiŭ jaho polskim karalom. Što jon NIE pavinien byŭ zrabić uzamien?
Nie. Uzamien Jahajła abiacaŭ dałučyć VKŁ da Polščy i chryścić jazyčnickuju Litvu ŭ katalictva. Taksama jon pavinien byŭ pieravieźci skarb VKŁ ź Vilni ŭ Krakaŭ, dapamahčy Polščy viarnuć stračanyja ziemli, vypuścić usich polskich pałonnych. A jašče vypłačvać značnuju sumu hrošaj niamieckamu pryncu, ź jakim była zaručana Jadviha, za sarvany šlub.
Nie. Uzamien Jahajła abiacaŭ dałučyć VKŁ da Polščy i chryścić jazyčnickuju Litvu ŭ katalictva. Taksama jon pavinien byŭ pieravieźci skarb VKŁ ź Vilni ŭ Krakaŭ, dapamahčy Polščy viarnuć stračanyja ziemli, vypuścić usich polskich pałonnych. A jašče vypłačvać značnuju sumu hrošaj niamieckamu pryncu, ź jakim była zaručana Jadviha, za sarvany šlub.
Nie. Uzamien Jahajła abiacaŭ dałučyć VKŁ da Polščy i chryścić jazyčnickuju Litvu ŭ katalictva. Taksama jon pavinien byŭ pieravieźci skarb VKŁ ź Vilni ŭ Krakaŭ, dapamahčy Polščy viarnuć stračanyja ziemli, vypuścić usich polskich pałonnych. A jašče vypłačvać značnuju sumu hrošaj niamieckamu pryncu, ź jakim była zaručana Jadviha, za sarvany šlub.
Sapraŭdy, takoj umovy nie było. Jahajła ŭzamien abiacaŭ dałučyć VKŁ da Polščy i chryścić jazyčnickuju Litvu ŭ katalictva. Taksama jon pavinien byŭ pieravieźci skarb VKŁ ź Vilni ŭ Krakaŭ, dapamahčy Polščy viarnuć stračanyja ziemli, vypuścić usich polskich pałonnych. A jašče vypłačvać značnuju sumu hrošaj niamieckamu pryncu, ź jakim była zaručana Jadviha, za sarvany šlub.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jak i čamu Vitaŭt ledź nie staŭ karaloŭ Litvy i Rusi?
Sapraŭdy! Češskija husity viali baraćbu z hiermanskim impierataram Žyhimontam I Luksiemburham. Kab damahčysia padtrymki mahutnaha Vitaŭta, jany prapanavali jamu stać karalom Čechii. Kab nie dapuścić zhody Vitaŭta, jon prapanavaŭ jamu karonu Litvy i Rusi. Pieralakanyja palaki pierachapili karonu.
Nie! Češskija husity viali baraćbu z hiermanskim impierataram Žyhimontam I Luksiemburham. Kab damahčysia padtrymki mahutnaha Vitaŭta, jany prapanavali jamu stać karalom Čechii. Kab nie dapuścić zhody Vitaŭta, jon prapanavaŭ jamu karonu Litvy i Rusi. Pieralakanyja palaki pierachapili karonu.
Nie zusim! Češskija husity viali baraćbu z hiermanskim impierataram Žyhimontam I Luksiemburham. Kab damahčysia padtrymki mahutnaha Vitaŭta, jany prapanavali jamu stać karalom Čechii. Kab nie dapuścić zhody Vitaŭta, jon prapanavaŭ jamu karonu Litvy i Rusi. Pieralakanyja palaki pierachapili karonu.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Paśla razhromnaj pieramohi nad Ordenam u Hrunvaldskaj bitvie Vitaŭt advioŭ svaje vojski ad stalicy Malbarka. Ale navošta?
Nie. Vitaŭt nie chacieŭ poŭnaha źniščeńnia ordena. Jon raźličvaŭ vykarystoŭvać kryžakoŭ dla strymlivańnia palakaŭ. Vitaŭt razu­mieŭ, što biez hetaha Polšča znoŭ za­choča zajavić pretenzii na jaho ŭładan­ni. Dalejšaja abłoha Malbarka sta­ła marnaj.
Nie! Vitaŭt nie chacieŭ poŭnaha źniščeńnia ordena. Jon raźličvaŭ vykarystoŭvać kryžakoŭ dla strymlivańnia palakaŭ. Vitaŭt razu­mieŭ, što biez hetaha Polšča znoŭ za­choča zajavić pretenzii na jaho ŭładan­ni. Dalejšaja abłoha Malbarka sta­ła marnaj.
Sapraŭdy, Vitaŭt hetaha nie chacieŭ. Jon raźličvaŭ vykarystoŭvać kryžakoŭ dla strymlivańnia palakaŭ. Vitaŭt razu­mieŭ, što biez hetaha Polšča znoŭ za­choča zajavić pretenzii na jaho ŭładan­ni. Dalejšaja abłoha Malbarka sta­ła marnaj.
Nie! Vitaŭt nie chacieŭ poŭnaha źniščeńnia ordena. Jon raźličvaŭ vykarystoŭvać kryžakoŭ dla strymlivańnia palakaŭ. Vitaŭt razu­mieŭ, što biez hetaha Polšča znoŭ za­ choča zajavić pretenzii na jaho ŭładan­ni. Dalejšaja abłoha Malbarka sta­ła marnaj.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Z-za čaho ŭ 1430-ch hadach u VKŁ razharełasia hramadzianskaja vajna?
Heta tak! Śvidryhajła źjaŭlaŭsia praciŭnikam unii z Polščaj. U 1431 h. Polšča aficyjna abjaviła jamu vajnu. Litoŭskija fieadały, jakich nie zadavalniała pa­lityka kniazia, zmovilisia jaho zabić. Śvidryhajła bieh u ruskija ziemli, jakija padtrymlivali jaho. Lidar zmoŭščykaŭ Žyhimont Kiejstutavič byŭ abvieščany ŭ Vilni vialikim kniaziem litoŭ­skim.
Nie! Śvidryhajła źjaŭlaŭsia praciŭnikam unii z Polščaj. U 1431 h. Polšča aficyjna abjaviła jamu vajnu. Litoŭskija fieadały, jakich nie zadavalniała pa­lityka kniazia, zmovilisia jaho zabić. Śvidryhajła bieh u ruskija ziemli, jakija padtrymlivali jaho. Lidar zmoŭščykaŭ Žyhimont Kiejstutavič byŭ abvieščany ŭ Vilni vialikim kniaziem litoŭ­skim.
Nie! Śvidryhajła źjaŭlaŭsia praciŭnikam unii z Polščaj. U 1431 h. Polšča aficyjna abjaviła jamu vajnu. Litoŭskija fieadały, jakich nie zadavalniała pa­lityka kniazia, zmovilisia jaho zabić. Śvidryhajła bieh u ruskija ziemli, jakija padtrymlivali jaho. Lidar zmoŭščykaŭ Žyhimont Kiejstutavič byŭ abvieščany ŭ Vilni vialikim kniaziem litoŭ­skim.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Chto zrabiŭ Chadžy Hireja pieršym krymskim chanam?
Nie! Chadžy Hirej naradziŭsia ŭ VKŁ, vierahod­na, u Lidzie. U 1428 h. pry padtrymcy Vitaŭta jon zachapiŭ Krymski ŭłus. Byŭ vyhnany, z sabranym u VKŁ vojskam nieadnarazova padparadkoŭvaŭ Krym, znoŭ viartaŭsia ŭ Lidu. U 1440 h. pa prośbie tatarskaj znaci Kazimir Jahajłavič adpuściŭ Chadžy Hireja ŭ Krym. Tam ad imia vialikaha kniazia Kazimira maršałak Radzivił Ościk zaćvierdziŭ jaho na chanskim prastole.
Sapraŭdy! Chadžy Hirej naradziŭsia ŭ VKŁ, vierahod­na, u Lidzie. U 1428 h. pry padtrymcy Vitaŭta jon zachapiŭ Krymski ŭłus. Byŭ vyhnany, z sabranym u VKŁ vojskam niead­narazova padparadkoŭvaŭ Krym, znoŭ viartaŭsia ŭ Lidu. U 1440 h. pa prośbie tatarskaj znaci Kazimir Jahajłavič adpuściŭ Chadžy Hireja ŭ Krym. Tam ad imia vialikaha kniazia Kazimira maršałak Radzivił Ościk zaćvierdziŭ jaho na chanskim prastole.
Nie, tady jašče nie paŭ Kanstancinopal! Chadžy Hirej, jaki naradziŭsia ŭ VKŁ, vierahod­na, u Lidzie, u 1428 h. pry padtrymcy Vitaŭta jon zachapiŭ Krymski ŭłus. Byŭ vyhnany, z sabranym u VKŁ vojskam niead­narazova padparadkoŭvaŭ Krym, znoŭ viartaŭsia ŭ Lidu. U 1440 h. pa prośbie tatarskaj znaci Kazimir Jahajłavič adpuściŭ Chadžy Hireja ŭ Krym. Tam ad imia vialikaha kniazia Kazimira maršałak Radzivił Ościk zaćvierdziŭ jaho na chanskim prastole.
Nie! Chadžy Hirej, jaki naradziŭsia ŭ VKŁ, vierahod­na, u Lidzie, u 1428 h. pry padtrymcy Vitaŭta jon zachapiŭ Krymski ŭłus. Byŭ vyhnany, z sabranym u VKŁ vojskam nieadnarazova padparadkoŭvaŭ Krym, znoŭ viartaŭsia ŭ Lidu. U 1440 h. pa prośbie tatarskaj znaci Kazimir Jahajłavič adpuściŭ Chadžy Hireja ŭ Krym. Tam ad imia vialikaha kniazia Kazimira maršałak Radzivił Ościk zaćvierdziŭ jaho na chanskim prastole.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jaki biełaruski horad adtrymaŭ Mahdeburhskaje prava ŭ chutkim časie paśla Vilni?
Nie! Heta było Bieraście, jakoje atrymała mahdeburhskaje prava ŭ 1390 hodzie, praz try hady paśla stalicy. Harodnia atrymała jaho praz hod — u 1391 hodzie.
Nie! Heta było Bieraście, jakoje atrymała mahdeburhskaje prava ŭ 1390 hodzie, praz try hady paśla stalicy. Miensk atrymaŭ jaho tolki ŭ 1499 hodzie.
Tak, heta było Bieraście! Jano atrymała mahdeburhskaje prava ŭ 1390 hodzie, praz try hady paśla stalicy.
Nie! Heta było Bieraście, jakoje atrymała mahdeburhskaje prava ŭ 1390 hodzie, praz try hady paśla stalicy. Połack atrymaŭ jaho tolki ŭ 1498 hodzie.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jaki architekturny styl panavaŭ u kancy XIV—ChV st. u kultavaj architektury VKŁ?
Nie, hety styl byŭ charakterny dla papiaredniaj epochi. U kancy XIV—ChV st. panavaŭ hatyčny styl. Biełaruskaja hotyka naležyć da paŭnočnajeŭrapiejskaha varyjanta hetaha stylu. Joj ułaściva bolšaja strymanaść i surovaść. Šyrej vykarystoŭvałasia cehła, a nie kamień. Hałoŭnaj asablivaściu hatyčnych chramaŭ Biełarusi byli trochvuholnyja śpičastyja fasady.
Hety styl u čystym vyhladzie ŭžo sychodziŭ. U kancy XIV—ChV st. panavaŭ hatyčny styl. Biełaruskaja hotyka naležyć da paŭnočnajeŭrapiejskaha varyjanta hetaha stylu. Joj ułaściva bolšaja strymanaść i surovaść. Šyrej vykarystoŭvałasia cehła, a nie kamień. Hałoŭnaj asablivaściu hatyčnych chramaŭ Biełarusi byli trochvuholnyja śpičastyja fasady.
Tak! Biełaruskaja hotyka naležyć da paŭnočnajeŭrapiejskaha varyjanta hetaha stylu. Joj ułaściva bolšaja strymanaść i surovaść. Šyrej vykarystoŭvałasia cehła, a nie kamień. Hałoŭnaj asablivaściu hatyčnych chramaŭ Biełarusi byli trochvuholnyja śpičastyja fasady.
Takoha stylu nie isnuje. U kancy XIV—ChV st. panavaŭ hatyčny styl. Biełaruskaja hotyka naležyć da paŭnočnajeŭrapiejskaha varyjanta hetaha stylu. Joj ułaściva bolšaja strymanaść i surovaść. Šyrej vykarystoŭvałasia cehła, a nie kamień. Hałoŭnaj asablivaściu hatyčnych chramaŭ Biełarusi byli trochvuholnyja śpičastyja fasady.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
2! Prahulščyk
Historyja vas, vidavočna, nie cikaviła, asabliva taja, što tyčyłasia niejkich litoŭskich kniazioŭ i karaloŭ polskich. Mahčyma, vy mocnyja ŭ inšym. Tym nie mienš tyja padziei dahetul upłyvajuć na našu rečaisnaść i tamu ich varta viedać lepš.
Pa novaj
3! Troječnik
Na niejkich urokach vy dakładna byli, ale školnaja adukacyja nie pakinuła ŭ vas cełasnych viedaŭ pra minuŭščynu. Mahčyma, što ŭ paŭsiadzionnym žyćci vam całkam dastatkova hetych viedaŭ, ale dla lepšaha razumieńnia Biełarusi varta było b zakryć "biełyja plamy".
Pa novaj
3! Troječnik
Na niejkich urokach vy dakładna byli, ale školnaja adukacyja nie pakinuła ŭ vas cełasnych viedaŭ pra minuŭščynu. Mahčyma, što ŭ paŭsiadzionnym žyćci vam całkam dastatkova hetych viedaŭ, ale dla lepšaha razumieńnia Biełarusi varta było b zakryć "biełyja plamy".
Pa novaj
4! Charašyst
Vy prykładali dastatkova vysiłkaŭ, kab daviedacca pra dalokuju minuŭščynu, ale niekatoryja rečy padzabylisia i hetyja viedy pra staražytnaść varta było b aśviažyć.
Pa novaj
5! Vydatnik
Vašy viedy pa historyi dosyć poŭnyja i vy ŭpeŭniena aryjentujeciesia ŭ datach, padziejach i asobach. Zmrok, jakim pakrytaja hłybokaja staražytnaść, nie zdolny vas napužać.
Pa novaj
5+ Alimpijadnik
U rańniaj historyi VKŁ dla vas sakretaŭ niama, vašy viedy siahajuć daloka za miežy školnaj prahramy. Vami hanaracca vašy nastaŭniki i baćki, a adnakłaśniki praz zajdraść nazyvajuć vaš ulubiony pradmiet "niepatrebnym" — ale vy dakładna viedajecie, što jany nie majuć racyi.
Pa novaj