«Asad paŭ. Nie bojciesia». Jak vyzvalajuć viaźniaŭ sumna viadomych turmaŭ Siryi
Na videazapisach ź Siryi bačna, jak paŭstancy vyzvalajuć źniavolenych z sumna viadomaj siryjskaj turmy Siednaja niepadalok ad Damaska. Na źniatych aktyvistami kadrach bačna ŭ tym liku maleńkaje dzicia, jakoha trymali razam z maci ŭ kamiery, piša VVS.
Zapisy byli apublikavanyja Asacyjacyjaj źniavolenych i źnikłych bieź viestak u turmie Siednaja (ADMSP), jakaja bazujecca ŭ Turcyi.
«Jon [Asad] paŭ. Nie bojciesia», — kaža hołas na videa, sprabujučy supakoić žančyn i zapeŭnić ich, što ciapier jany ŭ biaśpiecy.
Na videa, vieryfikavanym ahienctvam AFP, bačna, jak siryjcy sprabujuć daviedacca, ci byli ich svajaki siarod vyzvalenych z turmy, dzie padčas praŭleńnia Asada tysiačy prychilnikaŭ apazicyi byli padvierhnuty katavańniam abo pakarany śmierciu.
Pa miery taho, jak paŭstancy brali kantrol nad haradami Siryi, jany vyzvalali viaźniaŭ z turmaŭ na svaim šlachu.
Na praciahu ŭsioj hramadzianskaj vajny, raspačataj u 2011 hodzie, ułady trymali sotni tysiač ludziej u łahierach, dzie, pavodle źviestak pravaabarončych hrup, katavańni byli zvyčajnaj źjavaj.
U subotu hrupoŭka «Chajat Tachryr aš-Šam» (HTS) zajaviła, što vyzvaliła bolš za 3500 źniavolenych z vajennaj turmy Chomsa, kali zachapiła horad.
Kali jany ŭvajšli ŭ stalicu praź niekalki hadzin ranicaj u niadzielu, paŭstancy abviaścili pra «kaniec epochi tyranii ŭ turmie Siednaja», jakaja stała ŭvasableńniem samych zmročnych złoŭžyvańniaŭ epochi Asada.
U spravazdačy za 2022 hod ADMSP pisała, što Siednaja «faktyčna stała łahieram śmierci» paśla pačatku hramadzianskaj vajny.
Pavodle acenak aktyvistaŭ, bolš za 30 tysiač źniavolenych byli pakaranyja śmierciu abo pamierli ŭ vyniku katavańniaŭ, adsutnaści miedycynskaj dapamohi abo hoładu ŭ pieryjad z 2011 pa 2018 hod. Spasyłajučysia na śviedčańni niekalkich vyzvalenych źniavolenych, jašče 500 čałaviek byli pakaranyja ŭ pieryjad z 2018 pa 2021 hod.
U 2017 hodzie Amnesty International apisała turmu Siednaja jak «čałaviečuju bojniu» i zajaviła, što pakarańni byli sankcyjanavanyja na samym vysokim uzroŭni.
Tady siryjskija ŭłady nazyvali abvinavačańni biespadstaŭnymi i nastojvali, što ŭsie pakarańni pravodzilisia z vykanańniem naležnaj pravavoj pracedury.
Na videa, apublikavanym Reuters, bačna, jak paŭstancy stralajuć u zamok na varotach turmy Siednaja i vykarystoŭvajuć zbroju, kab adamknuć dźviery ŭ kamiery.
Na inšych kadrach, jakija, jak miarkujecca, byli źniaty ŭ Damasku, bačnyja vyzvalenyja źniavolenyja, jakija biahuć pa vulicy.
Adzin ź ich pytajecca ludziej na vulicy, što adbyłosia. «My zrynuli režym», — adkazvajuć jany, vyklikajučy zachopleny śmiech u byłoha źniavolenaha.
Z usich simvałaŭ represiŭnaj pryrody režymu Asada sietka turmaŭ, u jakich zakryvali tych, chto vykazvaŭ jakuju-niebudź formu inšadumstva, adkidaje samy doŭhi i ciomny cień.
U turmie Siednaja katavańni, seksualny hvałt i masavyja pakarańni stali losam tysiač ludziej. Mnohija tak i nie vyjšli sa źniavoleńnia, a ich siemji časta na praciahu mnohich hadoŭ nie viedali, žyvyja ich svajaki ci miortvyja.
Adzin z byłych źniavolenych Amar raspavioŭ Bi-bi-si ŭ niadzielu ab tym, što pieražyŭ za try hady ŭ turmie ŭ padletkavym uzroście.
«Ja viedaju toj bol, adzinotu i bieznadziejnaść, jakija ty adčuvaješ, tamu što śviet dazvoliŭ tabie pakutavać i ničoha nie zrabiŭ, — skazaŭ jon. — Jany prymušali majho stryječnaha brata, jakoha ja tak lubiŭ, katavać mianie, i prymušali mianie katavać jaho. Inakš nas abodvuch čakała pakarańnie».
Siryjski centr manitorynhu za vykanańniem pravoŭ čałavieka (SOHR), jaki bazujecca ŭ Brytanii, padličyŭ, što z 2011 hoda ŭ takich umovach utrymlivałasia bolš za 130 tysiač čałaviek. Ale historyja hetych žachlivych ustanoŭ sychodzić karaniami značna hłybiej.
Navat u susiednim Livanie strach źniknuć u siryjskaj viaźnicy byŭ paŭsiudnym na praciahu mnohich hadoŭ, kali Damask daminavaŭ u rehijonie.
Hłybokaja nianaviść da Asadaŭ — baćki i syna, — jakaja kipieła ŭ Siryi, šmat u čym była abumoŭlena hetym pastaŭlenym na patok miechanizmam katavańniaŭ i źnievažańniaŭ, zaklikanym zapałochać nasielnictva i prymusić jaho padparadkavacca.
Mienavita tamu paŭstanckija hrupoŭki ŭ svaim vokamhniennym praryvie pa Siryi ŭ kožnym zachoplenym imi horadzie abaviazkova zachodzili ŭ centralnuju turmu i vyzvalali tysiačy ludziej.
Vobraz hetych ludziej, jakija vychodziać na śviet ź ciemry, jakaja achutvała niekatorych ź ich na praciahu dziesiacihodździaŭ, stanie adnym z vyznačalnych vobrazaŭ padzieńnia siryjskaha režymu.
Kamientary