U dziciačy sadok — z čamadanam vybuchoŭki. Historyja pieršaha biełaruskaha terarysta
Jak i čamu ŭ 1996 hodzie były siłavik z Ratamki Alaksandr Ziulkoŭ rašyŭsia na dziki ŭčynak? Da čaho tut jaho siastra, nieraździelenaje kachańnie i miascovy ŭčastkovy milicyjanier?
1996 hod u Biełarusi byŭ haračym va ŭsich sensach. U krainie palityčny kryzis. Alaksandr Łukašenka va ŭładzie mienš za dva hady, ale ŭžo paśpieŭ praz refierendum źmianić dziaržaŭnuju simvoliku i nadać ruskaj movie status dziaržaŭnaj.
Jon kanfliktuje ź Viarchoŭnym savietam i Kanstytucyjnym sudom. Tyja supraćstajać imknieńniu Łukašenki zavałodać absalutnaj uładaj i vieści Biełaruś da intehracyi z Rasijaj.
U siaredzinie sakavika pačynajucca akcyi pratestu. Piku jany dasiahajuć u nastupnym miesiacy, kali Łukašenka i Jelcyn padpisvajuć damovu pra ŭtvareńnie «Supolnaści Rasii i Biełarusi».
2 krasavika na vulicy Minska vychodziać kala 30 tysiač čałaviek. 26 krasavika prachodzić tradycyjny «Čarnobylski šlach» — u im udzielničajuć užo 60 tysiač.
Adbyvajucca sutyknieńni ź siłavikami, pierakulvajucca milicejskija mašyny. Heta kančajecca pieršymi ŭ historyi niezaležnaj krainy masavymi zatrymańniami i kančatkovym adjezdam z krainy lidara apazicyi Zianona Paźniaka. Ale ŭ vyniku prajekt sajuznaj damovy skarektavali ŭ bok zachavańnia suvierenitetu Biełarusi.
Na fonie palityčnaj lichamanki, jakaja achoplivaje krainu, amal niezaŭvažanaj prachodzić asabistaja baraćba za spraviadlivaść maleńkaha čałavieka.
Ranica aŭtorka 11 červienia 1996 hoda. U Minsku staić rekordnaja śpioka, ad jakoj młosna i prytuplajecca ŭvaha. Tamu niadziŭna, što nichto nie źviartaje ŭvahu na dziŭnaha mužčynu z čamadanam, jaki pryjšoŭ u 511-y dziciačy sadok na vulicy Čarviakova.
Tak u zakładnikach 43-hadovaha Alaksandra Ziulkova apynulisia 17 dziaciej i dvoje darosłych. Mužčyna nie vystaŭlaŭ kaśmičnych patrabavańniaŭ kštałtu miljona dalaraŭ ci viertalota — jon prasiŭ pryvieźci ŭ sadok svaju miedycynskuju kartu, advakata i zdymačnuju hrupu papularnaj rasijskaj teleprahramy «Vzhlad».
Heta była kulminacyja asabistaj vajny Ziulkova, jakaja ciahnułasia cełych 10 hadoŭ.
Alaksandr Ziulkoŭ vyras u siamji vajskoŭca i maryŭ pajści pa šlachu baćki. Toj vychoŭvaŭ dziaciej u strohaści i ź dziacinstva davodziŭ synu, što samaje hałoŭnaje — heta trymać słova i adstojvać svoj honar.
Žyćcio chłopca raźvivałasia pa standartnym savieckim scenary: škoła, armija i słužba ŭ śpiecnazie, šlub i naradžeńnie syna Rusłana. Usio pierakreśliŭ fatalny vypadak.
U listapadzie 1986 hoda milicyja vyciahnuła Ziulkova prosta z łožka. Rodnyja znajšli jaho tolki praź niekalki dzion — Alaksandr apynuŭsia ŭ psichijatryčnaj balnicy. Usiaho ŭ «Navinkach» mužčyna pravioŭ try tydni i vyjšaŭ adtul z dyjahnazam «chraničny ałkahalizm i poŭny razład asoby».
Blizkija byli ŭ šoku — Ziulkoŭ piŭ tolki pa śviatach u kole siamji. A siastra Łarysa ličyła, što biada z bratam zdaryłasia praź jaje. Niekalki razoŭ jana admaŭlała adnamu kavaleru, naśmichajučysia ź jaho. Toj doŭha tryvaŭ, pakul kachańnie nie pieratvaryłasia ŭ nianaviść. Adpomścić jon vyrašyŭ, vykarystaŭšy słužbovaje stanovišča svajho brata, jaki byŭ učastkovym u Ratamcy. Tam jakraz i žyli Ziulkovy. Da ich i pryjšoŭ toj milicyjanier, ale achviaraj pomsty kavalera stała nie Łarysa, a jaje brat Alaksandr.
Strašny dyjahnaz pastaviŭ kropku na vajskovaj karjery budučaha terarysta. Jaho zvolnili sa śpiecnaza, a siabry i tavaryšy pa słužbie adviarnulisia. Ale samym pakutlivym dla Alaksandra Ziulkova stała adčuvańnie niespraviadlivaści vyraku.
Z časam zmahańnie za praŭdu stała sensam jaho isnavańnia. Jon pisaŭ listy čynoŭnikam i ŭ haziety, ale nijakaha plonu heta nie dało. Mužčyna addaliŭsia ad siamji, mała ŭvahi nadavaŭ vychavańniu syna i, pa słovach žonki Žanny, biŭ jaho. U vyniku ŭ 1990-m Ziulkovy raźvialisia.
Alaksandr nie moh znajści stałaj pracy. Jon byŭ to kiroŭcam, to pravadnikom na čyhuncy, ale paŭsiul jaho zvalniali praz dyjahnaz. U vyniku mužčyna dałučyŭsia da siamiejnaj spravy — try pakaleńni jahonaj siamji vyrablali viasielnyja ŭpryhožańni. Heta prynosiła nievialiki, ale stabilny dachod.
Paralelna Ziulkoŭ sprabavaŭ dabicca spraviadlivaści praz sud. Ale ŭsie pasiadžeńni akazvalisia biespaśpiachovyja. Niezadoŭha da trahiedyi mužčyna prajhraŭ apošni praces, paśla čaho zamknuŭsia kančatkova. Blizkija razumieli, što jon da čahości rychtujecca.
Za dzień da zachopu dziciačaha sadka byłyja sužency sustrakalisia apošni raz. Alaksandr Ziulkoŭ pryjšoŭ na pracu, kab paprasić Žannu zabrać jahonaha sabaku. Na ŭsie pytańni jon koratka adkazvaŭ: prosta tak treba.
Na nastupny dzień mužčyna ź vialikaj haspadarčaj sumkaj prajšoŭ mima byłoj žonki na čyhunačnaj stancyi i navat nie pavitaŭsia. Jana adčuła, što adbudziecca niešta strašnaje. Praź niekalki hadzin Žannu Ziulkovu buduć šukać mužčyny ŭ cyvilnym i prasić pajechać ź imi da 511-ha sadka.
Paśla abviaščeńnia pra zachop Alaksandr Ziulkoŭ sieŭ z čamadanam na stolik pasiarod hrupy na druhim paviersie. Dypłamat jon pakłaŭ pierad saboj, zasunuŭšy palec u piatlu z drotu, inšy kaniec jakoha byŭ prymacavany da vybuchoŭki. Usich dziaciej jon prymusiŭ sieści na padłohu, a vychavacielek adyści za ich śpiny.
Praz 15 chvilin sadok byŭ užo ačepleny siłavikami. Adrazu z terarystam pačalisia pieramovy. Adnak jany ni da čaho nie pryviali. Tamu siłaviki pajšli na chitraść. Ziulkoŭ patrabavaŭ kab da jaho pryjechali žurnalisty pieradačy «Vzhlad» z Maskvy. Jamu paabiacali, što zdymačnaja hrupa budzie, ale miascovaja. I pad vyhladam reparcioraŭ «Vzhlada» da Ziulkova adpravili milicyjanieraŭ, schłusiŭšy, što maskoŭskija žurnalisty ŭ adpačynku.
Zachopnika mocna razdražniaŭ dziciačy płač, tamu jon adpuściŭ niekalkich małych, jakija jenčyli asabliva hučna. Bačačy dyskamfort mužčyny, vychavacielki cichieńka prasili dziaciej płakać.
Siłaviki ź videakamierami zrazumieli, što pierad imi niedaśviedčany teraryst, tamu pastupova nabližalisia da Ziulkova. Atrymałasia navat hazaanalizataram pravieryć jahony čamadan — akazałasia, što mužčyna nie blefavaŭ. Čamadan byŭ całkam nabity traciłam.
Krychu supakoiŭšysia, zachopnik pačaŭ davać «intervju». Jon skardziŭsia, što praz ździeki ź siabie straciŭ usio.
Adciahnutaj uvahaj Ziulkova skarystalisia vychavacielka Łarysa Sakałova. Jana pačała vyvodzić dziaciej u tualet i pieradavać ich śpiecnazaŭcam u akno. Mnohija z małych tak i nie zrazumieli, u jakoj niebiaśpiecy jany byli.
U vyniku pierad zachopnikam zastalisia tolki dvoje małych, łahapied i atletyčnaha vyhladu mužčyny, jakija stanavilisia ŭsio mienš padobnyja da žurnalistaŭ. Ich pierastała cikavić drama Ziulkova, jany raspytvali pra vybuchoŭku ŭ čamadanie.
Raptam teraryst usio zrazumieŭ i zapatrabavaŭ, kab da jaho viarnuli ŭsich dziaciej.
Paśla Ziulkoŭ vyciahnuŭ z čamadana drot. Adbyŭsia chłapok, z dypłamata pavaliŭ dym, ale niejkim cudam vybuchoŭka nie spracavała. Apošniaje, što paśpieŭ skazać Alaksandr Ziulkoŭ: «Jasna, ja zastajusia tut».
Siłaviki pačali dziejničać. Prahučali dva streły, paśla čaho adzin z amapaŭcaŭ vyrvaŭ z ruk śmiarotna paranienaha Ziulkova čamadan i vykinuŭ u akno. Jon pryziamliŭsia za 40 mietraŭ ad ačapleńnia. Vybuch tak i nie adbyŭsia — akazałasia, što teraryst pieramudryŭ z detanataram.
Praź piać hadzin Alaksandr Ziulkoŭ pamre ŭ balnicy, dapamoha jaho byłoj žonki tak i nie spatrebicca. Kali jaje pryviazuć da dziciačaha sadka, usio ŭžo budzie skončana. U vyniku budzie vykananaje tolki adno z patrabavańniaŭ pieršaha biełaruskaha terarysta — pra jaho raskažuć u prahramie «Vzhlad».
U siužecie zachopnik budzie pakazany achviaraj abstavinaŭ i sientymientalnym čałaviekam, a viadoŭca Alaksandr Lubimaŭ dvojčy skaža, što biełarusam i biełaruskamu KDB pašancavała.
Cyničnaja fraza rasijskaha žurnalista źviazanaja z čačenskaj vajnoj i z tym, što ŭ adzin dzień z zachopam dziciačaha sadka ŭ Minsku, u maskoŭskim mietro zdaryŭsia vybuch. Pryłada była ŭ niekalki razoŭ słabiejšaj za tuju, što była ŭ čamadanie Ziulkova, ale zabiła čatyroch i paraniła 16 čałaviek.
Ale vierniemsia ŭ Minsk. Paśla paśpiachovaj śpiecapieracyi jaje ŭdzielniki atrymali ŭznaharody. Ź dziećmi pracavali psichołahi, taksama małych z baćkami zvazili na mora. A ŭ dziciačym sadku praviali kapitalny ramont.
Dom, dzie kaliści žyŭ Alaksandr Ziulkoŭ u vyniku pradali. Jaho byłaja žonka nie ŭziała adtul nivodnaj rečy — kab ničoha nie nahadvała joj pra muža-terarysta. A ŭsie ich ahulnyja zdymki jana źniščyła, nie paškadavała navat viasielnyja.
Ličyłasia, što nad mužčynami ŭ siamji Ziulkovych visić niejki praklon. Try pakaleńni nie pamirali svajoj śmierciu. Dzieda rasstralali ŭ 1939-m, dziadźku zabili ŭ ciahniku, baćka źnik pry niavyśvietlenych abstavinach. A jak pamior Alaksandr Ziulkoŭ — vy tolki što pračytali.
Jaho adziny syn Rusłan žyvy i pa siońnia, adnak los mužčyny ciažka nazvać ščaślivym. Jon pracavaŭ to barmenam, to rabočym, to hruzčykam i mieŭ niekalki kryminałak.
Na praciahu 27 hadoŭ paśla zachopu sadka pra jaho zhadvali chiba što na kruhłyja daty. Ale peŭnymi lehiendami heta zdareńnie paśpieła ŭsio ž abraści. U pryvatnaści, niekalki hadoŭ tamu dziaržaŭnaja presa napisała, što ŭvieś chod śpiecapieracyi nibyta kantralavaŭ asabista Alaksandr Łukašenka.
Siońnia dzieciam, jakich niekali zachapiŭ Alaksandr Ziulkoŭ, krychu bolš za 30 hadoŭ. Amal uvieś hety čas u Biełarusi nie mianiałasia ŭłada. Mianiałasia sama Biełaruś i staŭleńnie da asobnych rečaŭ. Naprykład, da taho ž teraryzmu. U 2020-ja na fonie pravavoha biazładździa ŭ terarysty stali zapisvać palityčnych apanientaŭ Łukašenki.
Ale i praz 30 hadoŭ nie źmianiłasia adno. Pa-raniejšamu, čałaviek u pahonach moža vyciahnuć z łožka luboha niaŭhodnaha biełarusa, złamać jamu žyćcio i nie panieści za heta nijakaj adkaznaści. A sproby damahčysia spraviadlivaści nie pryniasuć ničoha, akramia chiba što jašče bolšych prablem.
Brat udavy Zielcara: Kadebisty išli ŭ kvateru pa mianie
U śpis «terarystaŭ» za kamientary ŭnieśli chłopca, jakomu tolki niadaŭna spoŭniłasia 18 hod
Adnaho nazyvali biełaruskim Šalapinym, a druhoha — załatym hołasam Biełarusi. Ale žyćci abodvuch artystaŭ trahična abarvalisia
Jon byŭ pieršym biełarusam na «Jeŭrabačańni» i zorkaj, jakuju viedała ŭsia kraina — Michaił Finbierh
Apošniaje miesca pracy danosčycy Bondaravaj — kruhłasutačnaja saŭna. Ale pasada nieviadomaja10
Kamientary