«My nikoli nie bačyli ničoha padobnaha». Siryjcy raskazvajuć pra šakujučyja sceny zabojstvaŭ ałavitaŭ

Sotni ludziej pakinuli svaje damy ŭ pravincyjach Łatakija i Tartus na bierazie Mižziemnaha mora, dzie pražyvaje ałavickaja abščyna. 

Žychary Chaj al-Kusura, pieravažna ałavickaha rajona prybiarežnaha horada Banijas, raskazvajuć, što vulicy zapoŭnieny ciełami zahinułych. Pa słovach vidavočcaŭ, tam byli zabityja mužčyny roznych uzrostaŭ.

Ałavity składajuć kala 10% nasielnictva Siryi. Bolšaść žycharoŭ krainy — musulmanie-sunity. Zrynuty prezident Bašar Asad taksama naležyć da relihijnaj płyni ałavitaŭ.

U piatnicu miascovyja žychary byli nastolki napałochanyja, što navat nie vyhladali z voknaŭ.

Internet pracavaŭ ź pierabojami, ale kali suviaź viartałasia, ludzi daviedvalisia pra hibiel susiedziaŭ z paviedamleńniaŭ u fejsbuku.

Adzin z žycharoŭ, Ajman Fares, raspavioŭ Bi-bi-si, što jaho vyratavała niadaŭniaje turemnaje źniavoleńnie. U žniŭni 2023 hoda jon apublikavaŭ u fejsbuku videa, u jakim krytykavaŭ Asada za karupcyju. Chutka jon byŭ aryštavany i vyzvaleny tolki paśla padzieńnia režymu ŭ śniežni minułaha hoda.

Bajcy, jakija ździajśniali napady na vulicach Chaj al-Kusura, paznali jaho, tamu jon paźbieh śmierci, ale nie rabavańnia. Jany zabrali jaho mašyny i praciahnuli naloty na inšyja damy.

«Heta byli nieznajomcy, ja nie mahu vyznačyć ich asobu abo movu, ale, padobna, jany byli ŭźbiekami abo čačencami», — skazaŭ Fares.

«Ź imi taksama było niekalki siryjcaŭ, ale nie z aficyjnych orhanaŭ biaśpieki. Siarod tych, chto ździajśniaŭ zabojstvy, byli i hramadzianskija asoby», — dadaŭ jon.

Pa słovach mužčyny, jon bačyŭ siemji, zabityja va ŭłasnych damach, a taksama akryvaŭlenych žančyn i dziaciej. Niekatoryja siemji sprabavali schavacca na dachach damoŭ, ale nie zmahli vyratavacca. «Heta žudasna», — skazaŭ Fares.

Siryjski centr manitorynhu pravoŭ čałavieka (SOHR), jaki bazujecca ŭ Vialikabrytanii, paviedamiŭ pra zabojstva bolš čym 740 mirnych žycharoŭ u Łatakii, Džabli i Banijasie. Taksama ŭ sutyknieńniach, pavodle niekatorych źviestak, zahinuli 300 supracoŭnikaŭ sił biaśpieki i pradstaŭnikoŭ zrynutaha režymu. Bi-bi-si nie ŭdałosia atrymać niezaležnaha paćviardžeńnia ab kolkaści zahinułych.

Pa słovach Faresa, situacyja stabilizavałasia, kali siryjskaja armija i siły biaśpieki prybyli ŭ Banijas — jany vycieśnili inšyja hrupoŭki z horada i padali siemjam kalidory dla dostupu ŭ biaśpiečnyja rajony.

Ali, jašče adzin žychar Banijasa, jaki paprasiŭ VVS nie nazyvać jaho poŭnaha imia, paćvierdziŭ słovy Faresa. Mužčyna, a taksama jaho žonka i 14-hadovaja dačka, pakinuli svoj dom z dapamohaj pradstaŭnikoŭ sił biaśpieki.

«Jany pryjšli ŭ naš dom. My byli zanadta napałochanyja, čujučy streły i kryki ludziej pa susiedstvie. My daviedalisia pra hibiel ludziej z paviedamleńniaŭ u fejsbuku, kali suviaź naładziłasia. Kali jany pryjšli ŭ naš dom, my padumali, što nam kaniec», — skazaŭ jon.

«Im patrebny byli hrošy. Jany pastukali ŭ dźviery da našaha susieda, zabrali jaho mašynu, hrošy i ŭsio zołata ci kaštoŭnaści, jakija byli ŭ jaho doma. Ale jaho nie zabili».

Ali i jaho siamji dapamahli susiedzi-sunity, u jakich jany ciapier i žyvuć. «My žyli razam šmat hadoŭ, ałavity, sunity i chryścijanie. My nikoli nie bačyli ničoha padobnaha», — skazaŭ jon mnie.

«Sunity kinulisia abaraniać ałavitaŭ ad zabojstvaŭ, i zaraz aficyjnyja siły znachodziacca ŭ horadzie, kab adnavić paradak».

Ali skazaŭ, što siemji ałavitaŭ advieźli ŭ škołu ŭ rajon, dzie pieravažaje sunickaje nasielnictva — jany prabuduć tam da taho času, pakul členy hrupovak, jakija ŭčynili zabojstvy, nie buduć vycieśnienyja z Banijasa.

Hvałt uspychnuŭ u čaćvier na minułym tydni paśla taho, jak prychilniki Asada, jakija admovilisia zdać zbroju, napali na bajcoŭ uradavych vojskaŭ u Łatakii i Džabli, zabiŭšy dziasiatki ludziej.

Hijat Dała, były bryhadny hienierał armii Asada, abviaściŭ ab paŭstańni suprać novych uładaŭ i stvareńni «Vajskovaj rady pa vyzvaleńni Siryi».

Pa niekatorych dadzienych, byłyja aficery słužbaŭ biaśpieki režymu Asada, jakija admovilisia skłaści zbroju, farmujuć hrupu supracivu ŭ harach.

Ajman Fares abvinavačvaje Dału i inšych prychilnikaŭ Asada ŭ hvałcie i kaža, što bolšaść ałavitaŭ nie padtrymlivaje hetych ludziej.

«Im vyhadna hetaje krovapralićcie. Ciapier nam patrebnaja biaśpieka i sudovy pieraśled zabojcaŭ z hrupovak, jakija ździejśnili masavyja zabojstvy, kab u krainie adnaviŭsia paradak», — skazaŭ jon.

Ale inšyja taksama abvinavačvajuć novaha siryjskaha lidera Achmieda aš-Šaraa, jaki, jak jany kažuć, rasfarmavaŭ siryjskija orhany biaśpieki, vojska i palicyju, nie majučy dakładnaj stratehii dziejańniaŭ u adnosinach da tysiač aficeraŭ i supracoŭnikaŭ, jakija zastalisia biez pracy.

Niekatoryja ź ich, asabliva palicyjanty, nie mieli nijakaha dačynieńnia da zabojstvaŭ, ździejśnienych padčas kiravańnia Asada. Novyja ŭłady taksama zvolnili z pracy tysiačy dziaržsłužačych.

Uličvajučy, što 90% nasielnictva Siryi žyvie za rysaj biednaści, a tysiačy ludziej zastalisia biez srodkaŭ da isnavańnia, heta dobraja hleba dla paŭstańnia.

U Siryi adčuvajecca raskoł. Šyrokaja hramadskaść asudžaje zabojstvy mirnych žycharoŭ, a ŭ Damasku prajšli demanstracyi ŭ pamiać ab zahinułych i z asudžeńniem nasilla.

Ale za apošnija dva dni ŭ roznych častkach Siryi taksama hučali zakliki da džychadu. Žychary Banijasa raskazali, što razam z arhanizavanymi hrupoŭkami ŭ horadzie byli ŭzbrojenyja hramadzianskija asoby, jakija taksama ŭdzielničali ŭ zabojstvach.

Sunity, jakija składajuć bolšaść nasielnictva Siryi, na praciahu apošnich 13 hadoŭ padviarhalisia žorstkim represijam z boku režymu Asada. Heta padahreła mižkanfiesijnuju nianaviść da ałavickaj mienšaści, pradstaŭniki jakoj abvinavačvajucca ŭ datyčnaści da vajennych złačynstvaŭ.

Pravaabaroncy zajaŭlali ab dokazach taho, što supracoŭniki słužbaŭ biaśpieki padčas praŭleńnia režymu Asada byli datyčnyja da zabojstvaŭ i katavańniaŭ tysiač siryjcaŭ, bolšaść ź jakich — musulmanie-sunity.

Achmied aš-Šara ciapier pavinien znajści bałans pamiž zabieśpiačeńniem biaśpieki i adnaŭleńniem spraviadlivaści ŭ dačynieńni da złačynstvaŭ režymu Asada i jaho prychilnikaŭ.

Bolšaść vojskaŭ, jakija dapamahli jamu pryjści da ŭłady, pa-raniejšamu viernyja svajmu lidaru. Ale niekatoryja hrupoŭki vidavočna vyjšli z-pad jahonaha kantrolu. Siarod bajcoŭ hetych atradaŭ jość i zamiežnyja bajeviki, jakija prytrymlivajucca radykalnych pohladaŭ.

Šmat chto ličyć, što dla taho, kab pryvieści Siryju da biaśpiečnaj i demakratyčnaj budučyni, aš-Šaraa pavinien pakłaści kaniec prysutnaści zamiežnych bajevikoŭ i pryniać kanstytucyju, jakaja abaraniaje pravy ŭsich siryjcaŭ, niezaležna ad ich pachodžańnia ci relihii.

Ličycca, što jon pracuje nad stvareńniem pravavoj bazy dla takoj kanstytucyi, adnak kantrol za ahresiŭnymi hrupoŭkami i vyhnańnie zamiežnych bajevikoŭ z krainy stanuć dla jaho surjoznaj prablemaj.

• 0
• 0
• 1
• 2
• 7
• 1
• 4
• 0