Rasijski biznesoŭca skuplaje biełaruskija siadziby

U samym pačatku 2010 hoda praz usie ŚMI prabiehła navina — rasijski biznesoŭca vykupiŭ pałac XIX stahodździa ŭ Kraskach, što na Vaŭkavyščynie. Heta byŭ faktyčna pieršy prykład «pryvatyzacyi» histaryčnaj spadčyny. Na rekanstrukcyju adviali dva hady. Ź ich prajšło ŭžo paŭhoda. Što źmianiłasia za hety čas? Siadziba dačakałasia rekanstrukcyi ci novy haspadar nahulaŭsia ŭ historyju i plunuŭ na pałac?

Z Krasak na Bierlin

Kraski sustrakajuć pryjezdžych zakinutymi chatami i atmaśfieraj sucelnaha vymirańnia. Jak i ŭ bolšaści inšych viosak, moładzi tut faktyčna nie zastałosia. Tolki niekalki babulek, što siadziać uzdoŭž darohi, zabivajuć doŭhija viečary biaskoncymi razmovami.

Kala pavarotu na pałac pa miascovych mierkach šmatludna — čatyry čałavieki. Mužčyna rašuča nabližajecca da mašyny: «Vy ŭ zamak? Prajezd zakryty. Pryvatnaja ŭłasnaść». — «A vy chto?» — «Achova». «Achoŭnik» rašuča davodzić, što haspadar adpačyvaje, a tamu prajezd dalej zakryty. Maŭlaŭ, lepš vybiracca, pakul žyvyja‑zdarovyja.

Pieramovy ni da čaho nie pryvodziać, tamu, uskočyŭšy ŭ stareńki «Falksvahien» z naklejkaj «na Bierlin!», achoŭnik kidajecca ŭ impravizavanuju pahoniu, jakaja kančajecca kala zajezdu ŭ park. Tut — druhi etap pieramoŭ. Z kišeni ŭ «achoŭnika» źvisaje racyja, jakaja, na dziva, pracuje. Dla suviazi z Hienadzievičam. Jon byŭ nie suprać, kab presa cichieńka ahledzieła majontak.

Hienadzievič

«Hienadzievič» — toj samy rasijski biznesoŭca Vadzim Sielichaŭ, jaki kupiŭ stary panski majontak za 300 miljonaŭ rubloŭ ($100 tysiač). Za hetyja hrošy jon atrymaŭ niekalki prybudoŭ savieckaha pieryjadu, zakinuty, zarosły panski park i — hałoŭnaje — razrabavany pałac u avaryjnym stanie.

Historyja siadziby padobnaja da losaŭ dziasiatkaŭ architekturnych pomnikaŭ pa ŭsioj Biełarusi. Pałac, pabudavany ŭ 1839 hodzie, pieražyŭ časy svajho roskvitu ŭ pačatku XX stahodździa. Tady ž była dabudavanaja častka pałaca ź viežaj. Saviecki čas nie paškadavaŭ Kraski. U budynku raźmiaściŭsia spačatku kaściovasuchotny, a paśla lohačny sanatoryj. Niekatory čas u panskim majontku žyli ałkaholiki — tut byŭ lačebna‑pracoŭny prafiłaktoryj. Z času niezaležnaści budynak pačaŭ razvalvacca i stajaŭ u avaryjnym stanie. I tut zamajačyli pierśpiektyvy atrymać rasijskija inviestycyi.

Novy pan źbirajecca pierabracca ŭ Kraski, kab žyć tut pastajanna, ale pakul što nie moža atrymać vid na žycharstva. Voś i katajecca pastajanna tudy‑siudy. Tydzień adpačynku ŭ Kraskach — miesiac pracy ŭ Rasii. Pakul zamak nieprydatny dla žylla, kala jaho ŭźviali draŭlanuju pabudovu, dzie i žyvie rasijanin ź siamjoj. Na aknie spadarožnikavaja talerka — navat u lesie nielha zastavacca adarvanym ad žyćcia. Haspadar z haściami tym časam rabili šašłyki. Nie nastrojeny na razmovu, jon pamachaŭ rukoj zdalok: «I vam dobry dzień! Tolki nie nazyvajcie mianie aliharcham, ja ž narmalny čałaviek». U Rasii heta prestyžna, a ŭ Biełarusi niebiaśpiečna — ułada nie lubić aliharchaŭ.

Achoŭnik Vałodzia z honaram za haspadara zaznačaje: «Hości ŭ jaho oho‑ho‑ho! U Biełarusi takich biznesoŭcaŭ niama». Achovu, jak i inšych rabotnikaŭ, Hienadzievič nabraŭ ź miascovych. Pracoŭnych miescaŭ u vioscy niama, tamu prychodu rasijskich inviestycyj tut čakajuć ź nieciarplivaściu. Pra novaha haspadara adklikajucca vyklučna stanoŭča: «Nie pišycie pra jaho drenna, a to pryjazdžali tut, panapisvali…»

Flihiel — park — pałac

Vałodzia tym časam pravodziŭ ekskursiju pa majontku i raskazvaŭ, jakija pracy ŭžo pačalisia. «Pakul što źnieśli niekalki prybudoŭ savieckaha času. Usio pavinna być tak, jak było ŭ pana, tamu chadzili i šukali pa chatach staryja fotazdymki i płany, što zastalisia z pačatku stahodździa», — kaža jon. Paśla zavodzić u flihiel, dzie adnaŭleńnie ŭžo pačałosia.

«Vyjaviłasia prablema: mała taho, što niama architektaraŭ, dyk nie zastałosia navat čyrvanadreŭščykaŭ! Ni ŭ Vaŭkavysku, ni ŭ susiednich haradach. Znajšli tolki ŭ Ščučynie», — skardzicca Vałodzia. Pracujuć pakul što tolki miascovyja žychary, ale kali narešcie ruki dojduć da pałaca, to haspadar pryviazie prafiesijnych budaŭnikoŭ.

Nastupnym punktam pracy na šlachu viartańnia da aryhinalnaha vyhladu maje stać park. Za stahodździe jon faktyčna pieraŭtvaryŭsia ŭ les. A raniej na šaści hiektarach raśli ekzatyčnyja drevy, jakija darevalucyjny haspadar Zihmunt Siejhień pryvoziŭ z usiaho śvietu. U hłybini parku byŭ vadajom, adździeleny tapalinaj alejaj.

Z prycełam na Padarosk

U samim pałacy budaŭničyja pracy tolki‑tolki pačalisia. Dzie‑nidzie pakładziena novaja cehła, u kucie adnaho z pakojaŭ lažać reštki panskaj padłohi. Z savieckaj spadčyny zastałasia razmalavanaja ściana ź biarozkami. Jaje buduć łamać u pieršuju čarhu.

Leśvica, što viadzie ź pieršaha paviercha na druhi, kaliści była vykładzienaja čyrvonym drevam. «My, jak byli dziećmi, navat stupić na jaje bajalisia», — raskazvajuć babulki ŭ krasaŭskich chatkach. «Ściana pobač ź joj uvohule trymajecca na sumlennym słovie. Pryjdziecca znosić, a paśla znoŭ budavać», — kaža Vałodzia.

U pałacy ahułam bolš za dvaccać pakojaŭ. Tut zmoža raźmiaścicca i Hienadzievič ź siamjoj, i šmatlikija hości. Miascovyja žychary kažuć, što biznesoŭca źbirajecca vykupić jašče adnu siadzibu, u susiednim Padarosku. Tam maje adkrycca haścinica, ź jakoj i buduć vazić turystaŭ u Kraski.

Čamu Hienadzievič abraŭ mienavita Vaŭkavyščynu, nie viedaje nichto. Zdajecca, i biełaruskich karanioŭ u jaho niama, i ad Rasii daloka, ale ž hrošy vyrašyŭ jon ukłaści mienavita siudy. Naščadkaŭ apošniaha ŭładalnika siadziby Zihmunta Siejhienia, jakija, mabyć, z bolšaj aščadaj stavilisia b da pałaca, tak i nie znajšli. Pakul što pracy pravodziacca nieprafiesijanałami, i nichto nie moža harantavać, što, začapiŭšy niejkuju ścianu, jany nie abvalać pomnik architektury. Ź inšaha boku, u Sielichava jašče jość čas, kab ukłaścisia ŭ płan rekanstrukcyi i vykanać abiacańni, dadzienyja vaŭkavyskim čynoŭnikam.

U lubym vypadku situacyja z Kraskami sfarmiruje hramadskaje mierkavańnie pra pryvatyzacyju histaryčnych pomnikaŭ.

Nie aliharch

Vadzim Sielichaŭ — rasijski biznesoŭca z horada Salechard (Jamała‑Nienieckaja aŭtanomnaja akruha). Heta 3000 km ad Biełarusi. Pa kolkaści nasielnictva horad padobny na Vaŭkavysk.

U biznesie z pačatku 1990‑ych hadoŭ. Razam z kampańjonami arhanizavaŭ handlovy sałon «Kamfort+», jaki śpiecyjalizavaŭsia na ramoncie, dyzajnie interjera i ŭstanoŭcy telefonnych stancyj. Na bazie sałona stali zajmacca abjektami charčavańnia, majuć va ŭłasnaści bar i restaran u Salechardzie, a taksama kaviarniu ŭ budynku administracyi aŭtanomnaj akruhi. U 2000 staŭ stvaralnikam ryełtarskaj kampanii. Vydatkoŭvaŭ hrošy na raźvićcio dziciačaha tenisa ŭ Salechardzie.

Maje žonku i syna. Brat Siarhiej prafiesijna hulaje ŭ prefierans i adzin čas uvachodziŭ u 50 lepšych hulcoŭ Rasii.

***

Jak dajechać da Krasak?

Ad Minska zručniej za ŭsio jechać pa trasie M1 da Ivacevičaŭ, dalej praz horad vyjechać na trasu R78. Tam praz Kosava i Ružany 60 km da Padaroska — vioska znachodzicca prama ŭzdoŭž darohi. Adrazu pierad panskaj siadzibaj pavarot naleva. Niekalki pavarotaŭ pa joj — voś i Kraski. Pavarot na majontak budzie naprava, kala jaho zvyčajna staić mašyna achovy.

Inšy varyjant: jechać ad Vaŭkavyska 25 km pa toj samaj R78, za siadzibaj u Padarosku zvaročvać naprava.

Što pahladzieć pa darozie?

Ružany — pałacavy kompleks Sapiehaŭ, Troicki kaścioł
Kosava — pałac Pusłoŭskich, siadziba Kaściuški
Słonim — manastyr biernardzincaŭ XVII st., sinahoha taho ž času, kaścioł sv. apostała Andreja
Žyrovičy — Uśpienski sabor
Synkavičy — carkva sv. Michaiła Archanhieła
Zelva — mahiła Łarysy Hienijuš.

• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0