Hihin: Pačatak vialikaj družby 5

U 1942 h. u suśvietny prakat vyjšaŭ film «Kasabłanka», jakomu była pryznačany los lehiendy Halivudu. Mnohija dyjałohi, cełyja sceny z hetaj karciny razyšlisia na cytaty. Ale samaj znakamitaj stała fraza, vymaŭlenaja ŭ samym finale stužki: «Ja dumaju, heta pasłužyć pačatkam vialikaj družby». Druhoje žyćcio hetamu vykazvańniu daŭ Emir Kusturyca, ustaviŭšy jaje ŭ svoj film «Čornaja kotka, bieły kot». Fraza z halivudskaha błokbastera jak nikoli darečy dla apisańnia ciapierašniaha stanu biełaruska-amierykanskich adnosin.

Praŭda, hałoŭnymi hierojami hetym razam źjaŭlajucca nie Chamfry Bohart i Inhryd Bierhman, a Siarhiej Martynaŭ i Chiłary Klintan, a miesca dziejańnia pieraniesłasia z marakanskaj Kasabłanki ŭ kazachskuju Astanu.

Pryznajusia ščyra, kali ŭ pačatku hetaha hoda ja pačuŭ ad pasła Kazachstana ŭ Biełarusi Anatola Śmirnova ab ambicyjnych płanach jaho krainy adznačyć svajo staršynstva ŭ ABSIE hrandyjoznym samitam kiraŭnikoŭ dziaržavaŭ i ŭradaŭ ŭ Astanie, to paličyŭ hetuju metu amal nieažyćciaŭlalnaj. Bo takija sustrečy nie pravodzilisia cełych 11 hadoŭ! Tym nie mienš, kazachi zdoleli ažyćciavić zadumanaje, za što im i asabliva prezidentu Nursułtanu Nazarbajevu asobny reśpiekt!

Adnak jašče bolš składanaj zadačaj było znajści kansensus dla pryniaćcia vynikovaj dekłaracyi pradstaŭničaha forumu. Ale i hetaj nialohkaj spravie (heta ž treba — uzhadnić pazicyi 56 dziaržavaŭ!) dali rady kazachskija dypłamaty. Biezumoŭna, paśla samitu ŭ Astanie Kazachstan padniaŭ svoj aŭtarytet u suśvietnaj supolnaści na bolš vysokuju prystupku.

Dla Biełarusi adnym z najvažniejšych dasiahnieńniaŭ sustrečy ŭ Astanie stała sumiesnaja zajava ZŠA i Biełarusi ab jadziernaj biaśpiecy i pravach čałavieka. Niama nijakich sumnievaŭ u tym, što heta surjozny praryŭ u raźvićci dvuchbakovych adnosin, sapraŭdnaja dypłamatyčnaja siensacyja z šerahu pryčyn.

Pa-pieršaje, sama zajavu vytrymanaja ŭ vielmi pryjaznym tonie. Niama nijakaha razdražnieńnia, uzajemnych paprokaŭ. Złučanyja Štaty admovilisia ad vialikadziaržaŭnaj i pychlivaj movy ultymatumaŭ, na jakoj zazvyčaj razmaŭlali ź Biełaruśsiu ciaham doŭhich hadoŭ. A słovy ŭchvały i padtrymki z boku ZŠA ŭ adras našaj krainy na majoj pamiaci naohuł prahučali ŭpieršyniu.

Pa-druhoje, takija zajavy nie źjaŭlajucca raptoŭna. Takim čynam, papiarednie była praviedzienaja značnaja praca dypłamataŭ abiedźviuch krain. I pry hetym nivodnaj uciečki! Heta vidavočnaje śviedčańnie novaha farmatu adnosin Biełarusi i ZŠA — farmatu davieru i supracoŭnictva (užo prabačcie za kazionny ton, ale lepš nie skažaš!).

Zajava litaralna «našpihavanaja» stanoŭčymi sihnałami, jakija paznačajuć karennaje źmianieńnie biełaruska-amierykanskaha dyjałohu.

Naprykład, uchvała z boku ZŠA prajektu budaŭnictva biełaruskaj AES — sprava amal niebyvałaja. Viadoma, jak naściarožana stavicca Vašynhton da takich inicyjatyvaŭ, padtrymlivajučy tolki tyja, jakija zychodziać ad pryjaznych krain.

Nie mienš važnaje i adrasavanaje Biełarusi aficyjnaje zaprašeńnie ŭziać udzieł u Samicie pa jadziernaj biaśpiecy, jaki projdzie ŭ Respublicy Kareja ŭ 2012 h. I ŭsio heta na fonie słovaŭ ab sumiesnych namahańniach pa ŭmacavańni hłabalnaha supracoŭnictva ŭ hetaj śfiery.

A čaho vartaja finalnaja častka zajavy, u jakoj havorycca ab stanoŭčych krokach Biełarusi ŭ praviadzieńni vybaraŭ?!

I heta paśla słavutaha «Aktu ab demakratyi ŭ Biełarusi» i inšych aktaŭ, akcyj, prajektaŭ i inicyjatyvaŭ, jakija raniej adkryta padtrymlivalisia z-za akijanu z adnoj metaj — damahčysia źmieny kanstytucyjnaha ładu ŭ Biełarusi! Ciapier pra heta niama i havorki.

Dasiahnuty vynik maje vialikaje značeńnie nie tolki dla biełaruskaj, ale i dla amierykanskaj dypłamatyi, u tym liku dla Chiłary Klintan asabista. Bo za amal dva hady znachodžańnia ŭ Biełym domie administracyja Baraka Abamy naŭrad ci moža pachvalicca niejkimi istotnymi dasiahnieńniami na mižnarodnaj arenie. U jaje zamiežnapalityčny aktyŭ varta zapisać chiba što damovu SNU-3, padpisanuju ŭ krasaviku 2010 h. pamiž ZŠA i Rasijaj u Prazie. Dy i toje, ratyfikacyja hetaha dakumienta pastaŭlenaja pad sumnieŭ u suviazi ź pieramohaj respublikancaŭ na pramiežkavych vybarach u Kanhres. Čarhovy pravał mirnaha pracesu na Blizkim Uschodzie, źnievažalnyja vajennyja i palityčnyja parazy ŭ Afhanistanie, niazłomny Iran, čyj ŭpłyŭ ŭsio bolš uzmacniajecca ŭ susiednim Iraku, abvastreńnie situacyi na Karejskim paŭvostravie, jakaja spryčyniła dalejšaje padzieńnie aŭtarytetu ZŠA ŭ Łacinskaj Amierycy, narešcie, ahłušalny skandał z uciečkami sakretnaj infarmacyi, vykładzienaj na sajcie WikiLeaks, — usio heta daloka nie najlepšy bahaž, ź jakim vašynhtonskija demakraty padyšli da siaredziny terminu svajho prezidenta. Tamu sumiesnaja zajava ź Biełaruśsiu stała zusim nie lišnim plusam u zalik administracyi Abamy.

Biezumoŭna, pryniaty ŭ Astanie dakumient staŭ surjoznym rasčaravańniem dla tych siłaŭ, jakija ščyra ličyli, što ŭ Alaksandra Łukašenki nie atrymajecca dyjałoh z Zachadam.

Tak, na praciahu niekalkich apošnich miesiacaŭ značna palepšylisia adnosiny Biełarusi z krainami Jeŭrapiejskaha sajuza. U ramkach hetaj intehracyjnaj supolnaści ŭźnikła navat svojeasablivaja hrupa siabroŭ Biełarusi, da jakich śmieła možna adnieści Hiermaniju, Litvu, Italiju, a ź niadaŭniaha času — jašče i Polšču. Ale šmatlikija skieptyki (zrešty, budziem kazać naŭprost — niadobrazyčliŭcy našaj krainy) spadziavalisia, što pazicyja Vašynhtona budzie našmat bolš ćviordaj. Jak bačym, usio naadvarot. Źmiena tonu adnosin pamiž Vašynhtonam i Minskam budzie tolki vitacca ŭ jeŭrapiejskich stalicach. Sustreča ŭ Astanie daść mahčymaść jeŭrapiejcam bolš upeŭniena i dynamična raźvivać svoj dyjałoh z Respublikaj Biełaruś.

Viadoma, sioj-toj pasprabuje złavić u sumiesnaj zajavie antyrasijskija notki — maŭlaŭ, Biełaruś paviarnułasia na Zachad. Ale heta budzie pieraduziataja i paviarchoŭnaja acenka. Dla Rasii palapšeńnie adnosin pamiž Respublikaj Biełaruś i ZŠA, Zachadam u cełym vyhadnaje nie mienš, čym dla našaj krainy. Kali kiraŭnictva Rasijskaj Fiederacyi choča bačyć svaju dziaržavu sapraŭdy suśvietnaj zvyšdziaržavaj, jakuju pavažajuć, a nie tolki bajacca, to status jaje sajuźnikaŭ adyhryvaje vialikuju rolu. Tamu praryŭ štučnaj izalacyi Biełarusi z boku Zachadu tolki na ruku Maskvie. Rost aŭtarytetu najbližejšaha sajuźnika budzie spryjać umacavańniu pazicyj samoj Rasii. Tym bolš što na apošnim samicie «Rasija-NATA», jaki adbyŭsia 20 listapada ŭ Lisabonie, paznačyłasia zbližeńnie Rasijskaj Fiederacyi ź jeŭraatłantyčnaj supolnaściu. Tak što ciapierašni kurs biełaruskaj dypłamatyi nie tolki nie supiarečyć rasijskaj zamiežnaj palitycy, ale navat naadvarot — idzie ź joj paralelnym kursam.

Praŭda, jość ŭsio ž i tyja, što prajhrali ad raspačataha pryjaznaha biełaruska-amierykanskaha dyjałohu. Heta pradstaŭniki t.zv. «biełaruskaj apazicyi». Na praciahu mnohich hadoŭ jany padsiłkoŭvalisia pierš za ŭsio tym, što hulali na supiarečnaściach pamiž Biełaruśsiu i Zachadam. Bolš za toje, sami enierhična stvarali niehatyŭnyja stereatypy ab našaj krainie za miažoj. Adkryty i sumlenny dyjałoh aficyjnych pradstaŭnikoŭ Biełarusi, Jeŭrasajuza i ZŠA razburaje hety tryvały palityčny biznes, nazvany «biełaruskaj apazicyjaj». Nakolki śmiešna i niedarečna ciapier hučać dziažurnyja zajavy ab tym, što našu krainu «nie prymajuć u cyvilizavanym śviecie». Spadary Sańnikaŭ, Niaklajeŭ etc.! Treba bolš apieratyŭna reahavać na źmieny palityčnaj kanjunktury, u tym liku i na mižnarodnaj arenie. Nu ci chacia b časam hladzieć naviny!

Toj fakt, što sumiesnaja zajava — padzieja nieardynarnaja i jarkaje śviedčańnie źmieny adnosin pamiž Biełaruśsiu i ZŠA, paćvierdziła i Natalla Piatkievič, pieršy namieśnik kiraŭnika administracyi prezidenta Respubliki Biełaruś. U svaim niadaŭnim intervju jana padkreśliła, što zusim nie Biełaruś była inicyjataram zamarožanaha stanu ŭzajemaadnosin ź ES i ZŠA. «Apošnija niekalki hadoŭ heta pakazali, i našy zamiežnyja partniory, i ES, i ZŠA, zrazumieli, što kanfrantacyja i bajkot ni da čoha nie pryviaduć. Usio roŭna naturalnym čynam śviet pavinien raźvivacca, i treba znachodzić punkty sudakranańnia, a jany ŭ nas jość, — adznačyła jana. — Ja dumaju, što našy zachodnija partniory mahli pierakanacca ŭ tym, što Biełaruś — nadziejny, sumlenny i prystojny kontrahient, ź jakim možna damaŭlacca».

Viadoma, Biełaruś i ZŠA jašče tolki ŭ pačatku šlachu narmalizacyi dvuchbakovych adnosin. Mnohaje jašče treba zrabić. Ale imklivaść i dynamizm raspačataha dyjałohu dajuć nadzieju na toje, što my sapraŭdy znachodzimsia ŭ pačatku vialikaj družby abo prynamsi partniorstva.

Vadzim Hihin, belta.by

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH