Jak ja schadziŭ u KDB

Kaardynatar ruchu «Za Svabodu» pa Homielskaj vobłaści Piotr Kuźniacoŭ apisvaje ŭ svaim błohu vizit u KDB. Razmova sa śledčym išła pra padziei ŭ Minsku 19 śniežnia. Kuźniacova vyklikali na hutarku, niahledziačy na toje, što ŭ toj dzień jon nie byŭ u stalicy.

Siońnia pa poźvie ja naviedaŭ Upraŭleńnie KDB pa Homielskaj vobłaści. Meta hetaha vykliku była, jak mnie rastłumačyli, apytać. U adpaviednaści z zakanadaŭstvam i ŭ ramkach kryminalnaj spravy ab masavych biesparadkach u Minsku.

Nie viedaju, ci varta apisvać budynak KDB, u jakim ja asabista apynuŭsia ŭpieršyniu. Ustanova jak ustanova. Kabiniety — typu miantoŭskich. Ścipłavatyja ŭ paraŭnańni z čynoŭnikami z administracyj. Adzinaja detal, jakaja kinułasia ŭ vočy — dźviery. Masiŭnyja, draŭlanyja, ale... biez narmalnych rysoraŭ. Uvieś čas žudasna laskajuć. Nie viedaju, moža, tak śpiecyjalna zadumana, hetkaja psichałahičnaja fiška: čałaviek z palohkaj vychodzić, a zzadu jamu — bach!.. Jak zvon... Moža i śpiecyjalna, a moža — pa nieabdumanaści.

Adrazu ahavarusia: dla mianie ŭ vialikaj stupieni siurpryzam było toje, što mianie vyklikali na hetaje apytańnie, bo ŭ Minsku ja nie byŭ, i, bolš za toje, zahadzia publična zajaŭlaŭ, što nie źbirajusia. Pryčyny było dźvie. Pa-pieršaje, ni ŭ adnym z kandydataŭ (jak ni sumna) ja nie bačyŭ lidara, jaki moh by realizavać svoj pieramožny scenar, a chadzić prosta tak, kab stvaryć masavaść dla palitykaŭ, jakich ja nie padtrymlivaju, nie bačyŭ sensu. I, pa-druhoje, u hety dzień ja zajmaŭsia kaardynacyjaj nazirańnia za chodam hałasavańnia, jakoje arhanizoŭvała maja arhanizacyja — Ruch «Za Svabodu!».

Tamu što treba ad mianie čekistam, ja zrazumieć nie moh, choć ćmiana zdahadvaŭsia, što niejkaja tajemnaja meta ŭ ich była. Zabiahajučy napierad, skažu, što, vidavočna, ja mieŭ racyju. Pierada mnoj byŭ vybar. Ja moh lohka admovicca adkazvać na pytańni. Na lubyja pytańni. Maje dziejańni byli b całkam zakonna apraŭdanyja. Tak da mianie siońnia zrabiŭ, naprykład, abłasny kiraŭnik Abjadnanaj hramadzianskaj partyi Vasil Palakoŭ. Ale budu ščyry: mnie tak nie chočacca. U mianie jość dakładnaje žyćciovaje kreda, ustojlivaja hramadskaja, hramadzianskaja i palityčnaja pazicyja, i adzin z maich pryncypaŭ — ahučvać ich usiudy, dzie tolki možna, pažadana hledziačy ŭ vočy surazmoŭcu. Mnie niama čaho bajacca z punktu hledžańnia zakona. Ja mahu kazać usio, što chaču, usim, kamu zachaču. I ja pavinien heta rabić: chaj jany bačać, čujuć i viedajuć – naša sprava hodnaja i my pieramožam!

Praŭda, jany — słužki režymu — vielmi lubiać manipulavać našymi słovami. I takaja pahroza isnavała. I ja razumieju, jakuju adkaznaść na siabie ŭziaŭ, kali niejkuju maju dumku im udałosia (u piśmovym pratakole) skazić. Ale spadziajusia, ja takoha nie dapuściŭ. Pra heta krychu nižej...

I voś: apytańnie. Paśla pieršych techničnych «zakidonaŭ» pra siamiejnaje stanovišča i členstva ŭ palityčnych arhanizacyjach — pieršaja maleńkaja pravakacyja: kaho mienavita Vy viedajecie z demakratyčnych aktyvistaŭ, voś ź siabraŭ «Za Svabodu».

— Dy ŭsich viedaju, naturalna, — adkazvaŭ ja.

— Nie, kankretna, skažycie choć adno proźvišča, — nastojvaje śledčy.

— Nie chaču, — adkazvaju ja, uspomniŭšy hienijalnaha prafiesara Praabraženskaha.

Ale praź siekundu mianie niešta kalnuła.

— Viedajecie... Adnaho čałavieka ja vam z zadavalnieńniem nazavu. Jaho zvać Juryj Pančuk. Jon byŭ pryniaty ŭ Ruch «Za Svabodu» našmat raniej za mianie, pažyły čałaviek. Užo nie viedaju, kim i jak... Jon sa Žłobina. Vy jaho sami napeŭna viedajecie, tamu što heta toj čałaviek, jaki ŭ filmie na BT «Płošča. Žalezam pa škle» fihuravaŭ jak homielski pradprymalnik i raskazvaŭ pra toje, što da jaho nibyta źviartalisia dla vyrabu zatočanych mietaličnych štyroŭ, što, naturalna, chłuśnia. Dyk voś, hetaha vašaha «demaktyvista» ja nazyvaju z zadavalnieńniem, bolš za toje, zajaŭlaju jak abłasny kiraŭnik «Za Svabodu», što ŭ najbližejšy čas zrablu ŭsio, kab jaho ŭ našaj arhanizacyi nie było.

Voś u hety momant ja adčuŭ, što pravilna zrabiŭ, što nie admoviŭsia adkazvać na jaho pytańni. Mnie prosta vielmi mnohaje chaciełasia skazać... Znoŭ ža: kab bačyli, kab čuli, kab viedali...

Dalej byli davoli nudnyja pytańni ab tym, jak ja ustupiŭ u Ruch, ci daŭno i tak dalej. Jany byli nastolki nudnymi i nastolki niecikavymi, što ja zrabiŭ nievialikuju remarku: «Davajcie ja prosta nie budu na ich adkazvać. Nu, padumajcie sami: kali hetyja detali nie majuć značeńnia navat dla mianie, to jakoje dačynieńnie jany mohuć mieć dla takoj kantory, jak vaša?».

Jon, viadoma, sa mnoj nie pahadziŭsia...

I tut pačałosia cikavaje.

— Adkul vy bieracie hrošy na svaju dziejnaść?

— Nie chaču adkazvać. U mianie i ciapier u kašalku niemałaja pa biełaruskich mierkach suma hrošaj: ci pavinien ja pierad vami davać spravazdaču: adkul i navošta?

— Što vy dumajecie pra pahromy, jakija adbylisia ŭ Minsku?

— Viedajecie, ja šmat čaho dumaju ab hetych pahromach. Skažu vam hałoŭnaje. U kožnaj dyktatury jość svoj Rejchstah. Voś Hitler padpaliŭ Rejchstah, abvinavaciŭ u hetym palityčnych apanientaŭ i kinuŭ u kancłahiery. I hety Rejchstah — punkt nieviartańnia. Ź jaho pačynajecca hibiel luboj dyktatury. U tym liku i našaj, damarosłaj. Stračanaja padtrymka naroda. Značyć, siła režymu tolki ŭ słabaści albo adsutnaści apazicyi. Tamu ja ŭpeŭnieny, ja navat viedaju ŭ dušy, što ŭsio, što adbyłosia, ažyćciavili śpiecsłužby. Dla taho, kab raźviazać sabie ruki ŭ pieraśledzie palityčnych apanientaŭ. Ułasna, što my ciapier i nazirajem.

Moža, ja pamyliŭsia. Moža, nie treba było tak. Ale ščyra: heta takoje zadavalnieńnie — havaryć im heta prosta ŭ vočy!

— Jak vy asabista staviciesia da hetych pahromaŭ?

— Ja asabista pierakanany ŭ pravie naroda na paŭstańnie, na pratest, na vulicu. Kali ŭrad nie słuchaje svoj narod — što zastajecca narodu? Ja byŭ na płoščy ŭ 2006 hodzie. Kali va Ukrainie była Aranžavaja revalucyja, ja pražyŭ u namiotach na asfalcie 2 miesiacy. Ale ja skažu pra siabie, pra svaju ideałohiju. Ja vyvučaŭ historyju baraćby z dyktaturaj vielmi ŭvažliva, u maštabie suśvietnaj historyi. I ja mahu dakładna skazać, i heta nie maja niejkaja pacyfičnaść, nie bajaźlivaść, ale pieramahčy dyktaturu možna tolki šlacham mirnych pratestaŭ. Lubaja sproba hvałtoŭnaha zrynańnia mocnaj dyktatury (jakoj, biezumoŭna, źjaŭlajecca i ciapierašniaja biełaruskaja) asudžanaja, pa-pieršaje, na padaŭleńnie — tamu što ŭsie siłavyja, finansavyja i arhanizacyjnyja resursy ŭ rukach mocnaj dyktatury. I pa-druhoje, jana tolki raźviaža ruki dyktataru na kroŭ, hvałt, represii. Tamu ja ščyry prychilnik prava na pratesty, vulicy, ale vyklučna mirnymi mietadami.

— Značyć, vy tamu nie pajechali ŭ Minsk, što viedali, što tam rychtujucca takija biesparadki? (Adčuvajecie, jaki padkoł śledčaha? :))

— Nie, nie tamu. Ja nie pajechaŭ tamu, što ličyŭ i liču, što ni adzin z palitykaŭ, jakija arhanizoŭvali hety mitynh, nie maje dastatkovych asabistych, lidarskich i palityčnych jakaściaŭ, kab realizavać ułasny scenar. Ja publična pra heta pisaŭ i kazaŭ, što liču Płošču z hetymi lidarami biessensoŭnaj. Praŭda, ja nie čakaŭ takoha, ja prahnazavaŭ, što źbiarecca 15 tysiač čałaviek, pamierznuć i razyducca. Ale, u lubym vypadku, ja mieŭ racyju ŭ tym, što scenaru ŭ hetych lidaraŭ nie budzie — da pahromaŭ jany vidavočna nie majuć dačynieńnia, heta byŭ scenar śpiecsłužbaŭ.

Tut mnie stała zrazumieła, što hutarka padychodzić da kanca... Ale jon pierajšoŭ u apošni nastup.

— Nu voś skažycie jak hramadzianin, jaki za mirnyja akcyi: ci dumajecie vy, što ludzi, jakija bjuć škło, pavinny panieści pakarańnie ŭ adpaviednaści z zakanadaŭstvam RB?

Tut ja adčuŭ, što mianie «razvodziać» na jakoje-niebudź vykazvańnie ŭ styli tych, chto ŭžo pakajaŭsia albo kandydataŭ, što abvinavačvajuć adzin adnaho. Mała što...

— Ja liču, što pakarańnie moža być tolki adekvatnym vinie. U hetym słabaść našaj sistemy pravasudździa. Viedajecie, 15 hadoŭ (za «masavyja biesparadki») — heta zašmat za try raźbitych šybiny, tym bolš kali nie isnuje dokazaŭ, što ich bili mienavita demakratyčnyja aktyvisty i palityki. Heta toje ž samaje, što stalinskija rasstreły za skradzienyja z pola kałaski. Heta maja pazicyja: zakanadaŭstva RB takoje niedaskanałaje, što ŭžyvać jaho ŭ palityčnych pytańniach litaralna - złačynstva.

— Ci aznačaje heta, što voś kali my ciapier vas adpuścim, to vy vyjdziecie i pačniacie bić škło, raz vy nie pryznajacie našaha zakanadaŭstva ŭ dačynieńni da ludziej, jakija zajmajucca palitykaj?

Voś tut jak byccam navat prahučała prychavanaja pahroza...

— Nie, nie aznačaje. Ja navat vulicu pierachodžu na zialonaje śviatło, i heta praŭda. Viedajecie, luboje nacyjanalnaje zakanadaŭstva budujecca na nacyjanalnaj tradycyi i nacyjanalnym mientalitecie. Ja ŭpeŭnieny, što ŭ biełaruskim mientalitecie niama takoha, kab vyjści z KDB i pačać hramić usio zapar. Voś z hetaha punktu hledžańnia ja vielmi zakonapasłuchmiany hramadzianin.

Tut prahučaŭ finalny akord našaj «hutarki». Akord, jaki ŭ peŭnym sensie možna traktavać jak pahrozu:

— Ja tolki chaču, kab vy razumieli, što za ŭsie dziejańni, jakija vy ździajśniajecie, zaŭsiody daviadziecca adkazvać! Pa zakonie!!! — «streliŭ» mnie ŭ tvar, navat padvysiŭšy hołas, śledčy.

— Viadoma... Tym bolš što ja, jak užo skazaŭ, — vielmi zakonapasłuchmiany hramadzianin, — adkazaŭ ja.

Na hetym, ułasna, sama razmova skončyłasia. Ale heta było jašče nie ŭsio. Vyjaviłasia, što paśla ŭsiaho hetaha treba jašče z paŭhadzinki «pavajavać» za farmuloŭki. U piśmovym pratakole, jaki jon vioŭ. A tam było za što «pavajavać»... Naprykład, jon pytaŭsia, ź jakich srodkaŭ finansujecca Ruch «Za Svabodu», ja adkazvać admoviŭsia. U piśmovym pratakole čytaju: «Ja admaŭlajusia adkazvać, ź jakich srodkaŭ ja atrymlivaju ŭznaharodu za dziejnaść u Ruchu». Atrymlivajecca, ja pryznaju, što atrymlivaju ŭznaharodu, ale admaŭlajusia adkazvać, ź jakich srodkaŭ. Dobraja padstava... Bo Ruch — hramadskaja arhanizacyja, značyć, niekamiercyjnaja pavodle Statuta, i kali b ja takoje padpisaŭ, jaho mahli b likvidavać. Admoviŭsia padpisvać. Daviałosia pierafarmulavać pravilna.

Abo voś: apisańnie majho staŭleńnia da Płoščy i maje zajavy ab datyčnaści da pahromaŭ śpiecsłužbaŭ byli sfarmulavanyja tak: «Liču, što kandydaty da hetaha nie majuć dačynieńnia, ale dapuskaju, što jany mahli być spravakavanyja pravakatarami». Naturalna, admoviŭsia padpisać, pierafarmulavaŭ jak treba było.

Abo apošni štrych. Maje razmovy ab supiarečlivaści biełaruskaha zakanadaŭstva i adekvatnaści pakarańnia jon, vidavočna, nie ŭspryniaŭ, i napisaŭ prosta: «Ja vystupaju za mirnyja akcyi pratestu i liču, što ŭsie ludzi, datyčnyja da pahromu ŭ Minsku 19 śniežnia 2010 h., pavinnyja być pakaranyja ŭ adpaviednaści z zakanadaŭstvam RB». Pakolki stała vidavočna, što rastłumačyć jamu majo staŭleńnie da ŭžyvańnia zakanadaŭstva niemahčyma, ja paprostu nastojaŭ na tym, kab hety abzac vykraślili naohuł.

Voś tak, ścisła, ja schadziŭ u KDB... Pa-roznamu možna aceńvać majo rašeńnie ŭstupić ź imi ŭ hutarku. Ale asabista ja ŭpeŭnieny, što zrabiŭ pravilna. Pravilna jašče i tamu, što heta dało mnie mahčymaść zrabić niekatoryja vysnovy, a, mahčyma, i sioje-toje zrazumieć...

Paśla viartańnia z «kantory» paŭstała pytańnie: navošta im usio heta? Dziasiatki ludziej, jakich apytvajuć ciapier pa ŭsioj krainie, całkam banalnymi pytańniami, adkazy na jakija zrazumiełyja? Apytańni, jakija nie majuć jurydyčnaj pierśpiektyvy: apytvanych niemahčyma zrabić padazravanymi.

Paśla hetaj «hutarki» ŭ mianie ŭźnikli nastupnyja viersii:

1) Zapałochać. Jak maha bolšuju kolkaść ludziej pryvieści ŭ svaju «krepaść», kab, tak by mović, adčuli enierhietyku, paniervavalisia i zrazumieli: za ŭsimi sočać, usich viedajuć, nikoha nie vypuściać;

2) Dezinfarmavać. Padčas usioj razmovy mianie nie adpuskała adčuvańnie, što jon choča ŭkłaści mnie ŭ hałavu dumki: «Ty pierakanany, ale ty — naiŭny, ty tam nie byŭ, i jość mnostva faktaŭ, jakich ty nie viedaješ, nasamreč kandydaty, moža, i byli spravakavanyja, ale dakładna nie nami, karaciej, zrazumiej: zrabili kandydaty, jakija, chaj sami i nie chacieli, ale manipulavali inšymi ludźmi». Voś usio heta karacieńkimi frazami niejak składałasia ŭ adzinuju mazaiku. Chto viedaje: moža, vyklikajučy dla takich «razmovaŭ» najbolš aktyŭnych hramadzian, jakija źjaŭlajucca raspaŭsiudnikami i hienieratarami infarmacyjnych padstavaŭ, jany maskirujuć pad pytańni svaju liniju, jakuju chočuć danieści da bolšaj kolkaści ludziej?

3) Zabłytać, unieści sumiatniu ŭ mazhi — taja ž łohika, što i ŭ papiarednim punkcie.

4) Vykarystoŭvać fakty razmovaŭ z aktyvistami ŭ svaich metach. Pamiatajecie, naprykład, što jon zrabiŭ z majoj admovaj adkazvać na pytańnie ab finansavańni Ruchu «Za Svabodu»? Kali b ja niaŭvažliva pieračytaŭ pratakoł i padpisaŭ jaho, to navat fakt majoj admovy adkazvać na pytańnie byŭ by sfarmulavany takim čynam, što heta dało b padstavy dla zakryćcia arhanizacyi. A sfarmulavany «pa-ichnamu» adkaz na pytańnie ab užyvańni zakanadaŭstva zaŭtra mahli b pakazać pa BT sa śćvierdžańniem, što «rehijanalnyja aktyvisty asudžajuć lidaraŭ-terarystaŭ». Luby fakt prosta spatkańnia hebista z aktyvistam moža dać pieršamu dziasiatki kozyraŭ u ruki, niezaležna ad taho, adkazvaŭ ty na ich pytańni ci nie adkazvaŭ (što dobra vidać na maim prykładzie, bo ja i adkazvaŭ, i nie adkazvaŭ) — tamu što my žyviem u niepravavoj dziaržavie.

Ale... Ale Rejchstah, punkt nieviartańnia, dla hetaj dyktatury ŭžo projdzieny. Asabista dla mianie heta ŭsio bolš vidavočna. I siońniašni dzień mianie ŭ hetym lišni raz pierakanaŭ.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0