Bunt na «Biełaruśfilmie»: animatary pahražajuć źjechać u Rasiju
Kinaelita trapiła ŭ šerah samych abiazdolenych słajoŭ biełaruskaha nasielnictva.
Jak raskazali supracoŭniki kinastudyi «Biełaruśfilm», cełyja padraździaleńni nacyjanalnaj «fabryki kino» saśpieli, kab dałučycca da chvali pracoŭnaj mihracyi ź Biełarusi.
Apošnija hady «Biełaruśfilm» nia moža pachvalicca asablivymi dasiahnieńniami ŭ halinie kinaindustryi, a biełaruśfilmaŭskaja baza zbolšaha pieraŭtvaryłasia ŭ placoŭku dla štampavańnia rasiejskich seryjałaŭ. Ale, jak u rospačy pryznaŭsia adzin z supracoŭnikaŭ kinastudyi, «na padchopie» asablivych dyvidendaŭ nie atrymaješ. I kali za časami znachodžańnia na dyrektarskaj pasadzie kolišniaha ŭładnaha ideolaha Ŭładzimiera Zamiatalina srodki na vypłatu zarobkaŭ zdabyvalisia nie biez dapamohi administracyjnaha resursu, to ciapier hrošy skončylisia:
«Novym dyrektaram studyi zamiest Zamiatalina ŭ nas pryznačany Silvanovič — čarhovy funkcyjaner ź Ministerstva kultury. Pry im spravy ŭ studyi ŭvohule pajšli na raskasiak. Jaki b nia byŭ Zamiatalin, jak my tut pryzvyčailisia ŭpotaj havaryć, ale pry im dastatkova narmalna atrymlivali zarobak — jaki, darečy, ros. Premijalnyja byli dobryja, trynaccaty zarobak. U suviazi z 80-hodździem biełaruskaha kino ŭsim pa 100 tysiač rubloŭ vydali i h.d. Inšaja sprava, što tvorčaść kulhała, ale heta toje, na jakim ŭzroŭni naša kino realna i było. Ale pryjšoŭ novy čałaviek i spravy stali zusim drennyja».
Moj surazmoŭca, jaki ŭ spadziavańni stanoŭčych źmienaŭ pakul nia choča siabie afišavać, raskazvaje: pieršymi, chto paŭstaŭ suprać źbiadnieńnia, byli supracoŭniki studyi animacyjnych filmaŭ. Heta jakraz toje padraździaleńnie, jakoje jašče prynosić prybytak usiamu «Biełaruśfilmu». Dyj krytyki kanstatujuć: sučasnaja biełaruskaja multyplikacyja dobra ŭsprymajecca za miažoj, pra što śviedčać uznaharody, jakija animatary pryvoziać ź mižnarodnych festyvalaŭ. Ale materyjalnaja padziaka na radzimie blizkaja da nula:
«Jany dyrektaru skazali: kali bližejšym časam nia budzie padvyšany zarobak, usia studyja pierajedzie pracavać u Rasieju. U Maskvie zhodnyja stvaryć cełaje adhalinavańnie, dzie biełarusy zmohuć pracavać. Upieršyniu taki demarš za ŭvieś čas biełaruskaha kino, kab cełaje padraździaleńnie „Biełaruśfilmu“ było hatovaje pakinuć krainu. Sam fakt, jak razumiejecie, nieardynarny. Aproč taho, u aŭtorak byŭ prafsajuzny schod, na jakim dyrektar Silvanovič abviaściŭ pra zvalnieńnie načalnicy aktorskaha adździełu Valanciny Bialko, jakaja vykonvała abaviazki staršyni prafkamu — praŭda, admacavanaha. Kab była prymacavanaja, nia mieŭ by prava zvolnić biez uzhadnieńnia z centram. Faktyčna heta raspłata za jaje słovy: usia studyja atrymlivaje jak nikoli mizernyja zarobki. I voś jon jaje vyhaniaje — niaŭhodnaha prafsajuznaha lidera. Bo pryčym načalnik aktorskaha adździełu da spraŭ studyi? Pry hetym dyrektar papiaredziŭ: ciaham troch hadoŭ navat nie čakajcie nijakaha padvyšeńnia».
Dyrektar studyi animacyjnych filmaŭ Siarhiej Syčoŭ nie zachacieŭ vynosić kanflikt z kiraŭnictvam na šyrokaje abmierkavańnie, abyšoŭšysia zvykłym «biez kamentaroŭ». A voś Valancina Bialko ŭ piatnicu paćvierdziła, što sapraŭdy pracuje na kinastudyi apošni dzień, ale pa sutnaści havaryć nie stała — maŭlaŭ, niepryjemnaściaŭ u jaje navat bolš, čym možna było ŭjavić:
«Tak, ja ad paniadziełka ŭžo nie pracuju. Ale viedajecie, da niejkaj hruntoŭnaj razmovy pakul nie hatovaja. U mianie tut jašče stolki usialakich niepryjemnych razborak, jašče navat horšych, čym vy dumajecie — z hetym hieneralnym dyrektaram. I pakul usio heta nia skončycca, ja prosta nie chaču, kab majo imia buzavali ŭ ŚMI. Davajcie pačakajem krychu, dzieści praz paru tydniaŭ jašče vierniemsia da hetaj razmovy…».
Ad siaredziny 1990-ch «Biełaruśfilm» pakinuła cełaja plejada znakavych režyseraŭ, scenarystaŭ, aktoraŭ, techničnych supracoŭnikaŭ. Vuzkaja specyjalizacyja tak zvanaha «partyzanfilmu», jaki ŭłady pieraŭtvaryli ŭ čarhovy idealahičny «šrubok» systemy, nie stasavałasia z pazycyjaj svabodnych tvorcaŭ. Dyj nichto inšadumcaŭ trymać nie źbiraŭsia. Adsiul, jak kaža viadomy kinarežyser Viačasłaŭ Nikifaraŭ, što addaŭ kinastudyi lepšyja hady svajho žyćcia, i adpaviednaje staŭleńnie da «kinematahrafičnaha planktonu»:
«Dy sami pa sabie hetyja razmovy niejkija infantylnyja…. U narmalnych krainach darosłym ludziam, darosłym režyseram, jakimi my i jość na siomym dziasiatku, dasyłajuć materyjał. I zapytvajuć: a ci nie pahodziciesia vy heta zrabić? Surjozny režyser pacikavicca pamierami kaštarysu, terminami, uzroŭniem dramaturhii — chto heta rabiŭ, pisaŭ — i finansavymi ŭmovami. Ale ŭ nas pry słovazłučeńni „finansavyja ŭmovy“ adrazu čujecca z usich kutoŭ (aficyjna nie havorać): bač čaho zachacieŭ! Majučy na ŭvazie: a ci nie papracavać by vam biaspłatna, panovie? Voś tak by jany skazali budaŭnikam, tokaram, vodapravodčykam: chłopcy, dy vy što? Bač, za doŭhim rublom pahnalisia! Naturalna, kab vyžyć, nie pamierci z hoładu i nie mianiać prafesiju, pažadany rubiel, i daŭžejšy, asabliva kali siamja vialikaja. I kali čas tvajho prafesijnaha i fizyčnaha žyćcia karotki, to, napeŭna, ty musiš dumać i pra heta».
Papiaredni kiraŭnik «Biełaruśfilmu» Ŭładzimier Zamiatalin u apošnija dni minułaha hodu byŭ vypraŭleny ŭ adstaŭku za niezdavalniajučyja vyniki ŭ halinie kinematahrafii. Zamiest jaho hieneralnym dyrektaram pryznačany Aleh Silvanovič — kolišni šef departamentu pa kinematahrafii Ministerstva kultury.
Kamientary