Pad pokryvam niabiosaŭ Uvaha – šedeŭr!
Biełaruś, 1986, kalarovy, 151 chv
Režyser: Michaił Ptašuk
Žanr: Trahiedyja pavodle adnajmiennaj apovieści Vasila Bykava
Roli vykonvajuć: Nina Rusłanava, Hienadź Harbuk, Vital Bykaŭ, Uładzimier Haściuchin, Alaksiej Zajcaŭ, Uładzimier Iljin, Jaŭhien Płatochin
Adznaka: 5,5 (z 10)
Ekranizacyja “Znaku biady” ličycca adnym ź lepšych filmaŭ Michaiła Ptašuka – i niakiepskim uvasableńniem bykaŭskaj prozy. Režyser Ptašuk pajšoŭ šlacham padkreślivańnia, vonkavaha ŭzmacnieńnia askietyčnych kanfliktaŭ i žestaŭ.
Ściepanida – u vykanańni Niny Rusłanavaj – zanadta valavaja, prostaliniejnaja, enerhičnaja. Jejnaje aktorskaje majsterstva adznačanaje dziaržaŭnaj premijaj Biełarusi dyj rasiejskim pryzam “Nika”. Ale ŭ praźmiernym impecie hublajucca nacyjanalnyja rysy.
Druhaplannyja persanažy – Kałandzionak i Huž (Płatochin i Iljin) – stalisia amal hratesknymi, što zapaminajecca – ale vybivajecca z henaj bykaŭskaj apovieści.
Najbolej udały vobraz stvorany Hienadziem Harbukom. Jahony Piatrok – rachmana-rospačny, z praniźlivymi vačyma pakutnika – i z adčajnym paŭstańniem. Kadry aperatarki Taciany Łohinavaj taksama ŭzmacniajuć patas.
Karcina ź ciažkaściu pabačyła śviet: bajalisia scenaŭ raskułačvańnia. Ale siońnia kramolnyja epizody ździŭleńnia nie vyklikajuć.
I chacia film jość tolki podstupam da bykaŭskaje trahiedyi – ekranizacyja maje svaje dasiahnieńni.
Biełaruś, 1988, kalarovy, 150 chv
Režyser: Michaił Ptašuk
Žanr: Kinaapovieść
Roli vykonvajuć: Uładzimier Haściuchin, Michaił Uljanaŭ, Alaksiej Piatrenka, Alaksandar Filipienka, Leanid Nieviadomski, Natalla Papova, Valer Pryjemychaŭ, Alena Śmirnova, Andrej Bubaškin
Adznaka: 5 (z 10)
Travień 1966 hoda. Kolišni lahierny achoŭnik Mikałaj Kuźniacoŭ vypadkova sustrakajecca sa svaim byłym viaźniem. Paśla kanfliktu z synam, jaki daviedvajecca pra minułaje baćki, Kuźniacoŭ šukaje starych “kalehaŭ”, kab znajści apraŭdańnie. Hieroi pierabudovačnaje karciny – “stalinskija sokały”: chto ź ich śpiŭsia, chto prystasavaŭsia, a chto dakładna viedaje, što ich “braniapojezd staić na zapasnym puci”.
Hieroj stužki (u nadryŭna-zalimitnym vykanańni Ŭładzimiera Haściuchina) robić sabie śmierć, ale prybyćcio “ichniaha ciahnika” Ptašuk nasuročyŭ.
Karcina zbolšaha dyjalohi-sprečki (niekatoryja ličać film radyjopjesaj), ale źviarnicie ŭvahu na trapny manijakalny mantaž aficyjoznych šabašaŭ-demanstracyj.
Praktyčnaja mahija (Practical Magic)
ZŠA, 1998, kalarovy, 103 chv
Režyser: Hryfin Dan
Žanr: Mistyka-kamedyjnaja meladrama pavodle ramanu Elis Hofman
Roli vykonvajuć: Nikol Kidman, Sandra Bałak, Dajan Ŭist, Marho Marcindejł, Stokard Čeninh, Lusinda Dženi
Adznaka: 5 (z 10)
Nad siamjoj Oŭenz visić praklon. Siostry Džylijan i Sali – patomnyja viadźmarki i kožny mužčyna, jaki spadabajecca im, pamre maładym. Ale siostry zusim nie žadajuć takoha losu – žančyny marać pra kachańnie.
Na vypraŭleńnie praklonu prychodzić praktyčnaja mahija. I voś hieraini šmatkroć zabivajuć – i ŭvaskrašajuć paluboŭnika-niedareku. Mužčyna adpaviednaj kandycyi nijak nie atrymlivajecca, zatoje paluboŭnik dachodzić da stanu pryvida, “padklučanaha” da Džylijan.
Praktyčnaja žanockaja mahija pa stvareńni idealnaha mužčyny karystałasia vialikim pośpiecham u hladačak Ameryki j Eŭropy.
Pad pokryvam niabiosaŭ / Raskołataje nieba (The Sheltering Sky)
ZŠA – Italija, 1990, kalarovy, 138 chv
Režyser: Bernarda Bertalučy
Žanr: Ekzystencyjnaja drama pavodle ramanu Poła Boŭłza
Roli vykonvajuć: Džon Małkavič, Debra Ŭinhier, Kempbeł Skot, Džył Benet, Cimaci Społ, Eryk Viu-An
Adznaka: 9 (z 10)
U 1947 hodzie amerykanski kampazytar Port z žonkaju Kit i ichni novy siabar Džordž Taner pryjazdžajuć u Afryku. Vandrujučy pa Sachary, jany sprabujuć uciačy ad cyvilizacyi, tłumu, ad haradzkoj mituści, i samaje hałoŭnaje – ad samich siabie. Ale ad siabie ŭciačy niemahčyma – i pad pokryvam niabiosaŭ razhortvajecca praniźlivaja ekzystencyjnaja drama.
Šedeŭr Bernarda Bertalučy, dzie filazofskija čyńniki nabyvajuć eratyčnuju płoć, a stychii pryrody (pad kiraŭnictvam aperatara Vitoryjo Starary) – stanoviacca vobrazami čałaviečaj dušy.
Adna z najlepšych paluboŭnych scenaŭ u historyi kino, dzie śpiakotnaje nieba, piasok – i sonca, a muzyka Ruičy Sakamoty pulsuje zahadkaju j žadańniem. Śmierć, pryznańnie ŭ kachańni – i samota pustyni, ad jakoj nie pazbycca.
Raman Poła Boŭłza kazaŭ pra nierazumieńnie kulturaŭ, film Bertalučy – pra ekzystencyjnaje maŭčańnie pad raskołatym niebam. Ale pozirki, dotyk i piasok soniečnych kadraŭ – jość formaju dyjaloha.
Zamak (Zamok)
Rasieja – Niamieččyna – Francyja, 1994, kalarovy, 110 chv
Režyser: Alaksiej Bałabanaŭ
Žanr: Prypavieść pavodle adnajmiennaha ramanu Franca Kafki
Roli vykonvajuć: Mikałaj Stocki, Viktar Sucharukaŭ, Śviatłana Piśmičenka, Anvar Libabaŭ, Ihar Šybanaŭ, Andrej Śmirnoŭ, Alaksiej Hierman, Volha Antonava
Adznaka: 6 (z 10)
Da imperskaha “Brata”, prasiaknutaha “pravilnaj” klasava-nacyjanalnaj nianaviściu, Alaksiej Bałabanaŭ zdymaŭ esteckija filmy pavodle ruskaha dekadansu, Bekieta – i Franca Kafki.
Karcina “Zamak” – ekranizacyja zmročnaha ramanu Franca Kafki. Małady kamornik pryjaždžaje ŭ Pałac, kudy jaho naniali. Ale ŭ Pałac jon trapić nia zdolny – i stanovicca achviaraju tatalitarna-biurakratyčnych intryhaŭ…
Film Bałabanava poŭnicca hratesknymi persanažami ź ladaščymi tvarami; dekaracyi, kolery, histeryčnyja žesty počastu zusim kafkijanskija. Bałabanaŭ navat dapisyvaje finał tvoru – i pieraŭtvaraje kamornika ŭ buntara (u hetym jon idzie za Orsanam Uełzam, jaki zrabiŭ padobnaje z “Pracesam”).
Karcina maje šerah rasiejskich uznaharodaŭ: za lepšuju režysuru, aperatarskaje majsterstva (Siarhiej Juryździcki, Andrej Žahałaŭ), za najlepšyja kaściumy, muzyku (kampazytar Siarhiej Kurochin) i huk.
