Nasta Niakrasava: «Raskazvać pra Biełaruś — misija ŭsich, chto žyvie za jaje miežami»
Doŭhi čas Nasta Niakrasava maryła pra sustreču z hetym čałaviekam. Jana čuła, što jon, jak pustelnik, pasialiŭsia dzieści na chutary, žyvie ŭ adzinocie, usio hetak ža addany svajoj spravie: restaŭruje muzyčnyja instrumienty, hraje na ich pasiarod palany i čas ad času prymaje svaich vučniaŭ. Jakim ža było jaje ździŭleńnie, kali «Budźma» arhanizavała doŭhačakanuju sustreču z huru biełaruskaj kultury, z Alesiem Łasiom — muzykam, jaki hraje na niejmaviernaj kolkaści instrumientaŭ, restaŭrataram, mastakom, daśledčykam biełaruskaj narodnaj muzyki.
Ich hutarka doŭžyłasia biaskonca: u niejki momant dyktafon złamaŭsia, nie vytrymaŭšy kancentracyi vuzkaśpiecyjalizavanych muzyčnych terminaŭ, a Nasta i Aleś usio abmiarkoŭvali roznyja techniki ihry na cymbałach. Biez sumnievu, heta samyja zachoplenyja ludzi prajektu «Zachapleńni»!
Samyja cikavyja momanty sustrečy Nasty i Alesia – u videamateryjale.
Nasta: Jak ja maryła pra toje, kab paznajomicca z vami, ubačyć, ci praŭda toje, što pra vas raskazvajuć! Vielmi radaja sustrečy! Jak vy žyviacie tut adzin?
Aleś: Pacichu, voś u hetym siezonie ŭžo dakładna chatu skonču…
Nasta: Vy i sapraŭdy ahraturyzmam zanialisia? Ja viedała, što vy tut u lesie adzin, restaŭrujecie, a pra ahraturyzm tolki ciapier, pa darozie da vas, daznałasia. Heta praŭda?
Aleś: Tak, da mianie pryjazdžajuć na majstar-kłasy, na ekskursii — ja nie taki ŭžo pustelnik! (śmiajecca) Nu, prachodź! Vielmi rady tabie! Chutka budziem harbatu pić!
Nasta: Ciapier usie kudyści źjazdžajuć: voś i vy za horad ad cyvilizacyi ŭciakli. Vakoł havorać, što treba jechać u inšyja krainy, dzie žyć lepš i pierśpiektyŭniej. Navat taksist siońnia z ranicy raskazvaŭ mnie, jak jamu składana vyžyvać u Biełarusi, što źbirajecca pierajazdžać u Adesu. Zadumałasia i ja, ci viarnusia na Radzimu (ja ciapier vučusia i žyvu ŭ Polščy). Maje siabry kažuć, što kali ja pryjazdžaju siudy, to pavodžu siabie niejak bolš upeŭniena. Navat i nie viedaju, adkul hetaja ŭpeŭnienaść biarecca: tut usio tak niapeŭna…
Aleś: Dumaju, upeŭnienaści nadaje adčuvańnie rodnaj ziamli, radzimy. Bo jano jak… možna vysiekčy ŭsie viekavyja drevy, zrujnavać pomniki architektury (jak zrabili ź Miram i Niaśvižam), možna pastavić narod na kaleni — usio heta baluča i niepryjemna. Ale z nami zaŭsiody budzie siła radzimy, hetaha ŭ nas nie adabrać. A toje, što ŭciakajuć, dyk heta pytańnie pryjarytetaŭ. U 2002 hodzie paśla praciahłaha žyćcia ŭ Polščy ja viarnuŭsia siudy ź jasnym razumieńniem taho, što ja chaču rabić. Ale niadaŭna znoŭ byŭ tam z kancertami i pačuŭ ad siabroŭ, maŭlaŭ, rana ty, Aleś, pajechaŭ, tut takija hranty ŭ Polšču pajšli, z usioj Jeŭropy!.. Toje, što začaroŭvaje ich, dla mianie nie nadta važna.
Nasta: Usio heta tak: my idziem darohaj, jakuju sami vybirajem. I tyja, chto źjazdžaje za miažu, taksama. Ale ci nie zdradžvajem my? Voś ja źjechała ŭ Polšču, kab vučycca, ščyra kažučy: tam jość usie ŭmovy dla hetaha, tam nieskładana znajści asiarodździe, jakoje cikavili b tyja ž samyja rečy, što i mianie, tam chočacca raźvivacca i zajmacca tym, što padabajecca. U Biełarusi ja časta čuju, što zajmacca lubimaj spravaj niavyhadna, a muzyki tut zusim biez kapiejki siadziać. Dyk voś ci nie zdradžvaju ja, źjazdžajučy ŭ Polšču?
Aleś: Ni ŭ jakim razie! Treba jeździć, padarožničać, šukać, daśledavać. I siabie šukać u tym liku. Ja sam 10 hadoŭ žyŭ i pracavaŭ u Polščy, potym byli Hiermanija i ZŠA. I tolki viarnuŭšysia z Amieryki, ja zrazumieŭ, što moj dom tut. I adrazu pasialiŭsia, na chutary «Barok», jaki, darečy, kupiŭ kaliści daŭno, navat nie ŭjaŭlajučy, što budu tut pastajanna žyć. A voś hladzicie: viarnuŭsia paśla stolkich padarožžaŭ.
Nasta: Ja ciapier dumaju, što tolki ŭ svajoj krainie ty možaš być svaim, bo tam ty čužy: i znachodziačysia tam, usio składaniej adčuvać hetaje «svajo». Akramia taho, my žyviem u čas, kali amal adsutničaje takoje paniaćcie, jak «patryjot». Ludzi jeduć u roznyja krainy i zavucca «ludźmi śvietu». To bok siońnia niama ŭ ludziej pryviazanaści da adnaho miesta: maja maci naradziłasia ŭ Sibiry, ja — u Kazachstanie, a radzima maja — Biełaruś…
Aleś: Ja adkažu z ehacentryčnaha punktu hledžańnia: našyja prodki, karani, jakija tut, u ziamli — heta prach našych dziadoŭ i pradziedaŭ, i z časam pačynaješ adčuvać, što ty tut patrebien. Heta jak stryžań, jaki trymaje ciabie pamiž niebam i ziamloj: na čužoj ziamli ŭ mianie i nieba niama, i hrunt z-pad noh sychodzić.
Nasta: U Polščy ja časta čuju prośby raskazać pra biełaruskuju muzyku, i mnie zdajecca, što na dadzieny momant heta i jość maja misija: raskazvać, pakazvać, hrać tam kancerty, pradstaŭlać Biełaruś — heta misija ŭsich, chto žyvie za jaje miežami.
Nasta: Kali ja vučyłasia ŭ Minsku, to asabista nie zadumvałasia nad takimi temami, jak, naprykład, raznastajnaść technik ihry na cymbałach. Zatoje ciapier cikaŭlusia vielmi aktyŭna. Reč u tym, što kali ja pačała žyć u Polščy, mnie ŭvieś čas zadavali pytańni pra biełaruskuju kulturu, muzyku, i ŭ niejki momant ja ŭśviadomiła, što zusim ničoha nie viedaju pra heta. Tak ja pačała pošuki. A infarmacyi nasamreč nie tak šmat: niama ni knižak, ni časopisaŭ, jakija mahli b dać infarmacyju pra historyju biełaruskaj muzyki — nijakaj navukovaj bazy. Heta ž minimalnaje, na čym trymajecca prezientacyja krainy ŭ zamiežžy! Spadar Aleś, čamu tak mała materyjałaŭ vydadziena? Kankretna vašych materyjałaŭ: vam, upeŭnienaja, jość što raskazać!
Aleś: U mianie šmat materyjałaŭ, na dobruju knižku budzie. Ale na toje, kab drukavacca, treba čas i hrošy. U mianie hrošy iduć na chatu, jak bačyš. A napracovak šmat! Z kanfierencyj pa dudach i lirach kolki!
Nasta: Niejkija artykuły źjaŭlajucca, ale dastać ich vielmi ciažka, i tak škada, što vašych siarod ich niama.
Aleś: U mianie paplečnikaŭ surjoznych niama, kab niešta razam rabić: knihu, naprykład, videa-kursy… A pa-druhoje, niejak vyžyvać treba. Niama ŭ mianie na druk ciapier hrošaj.
Nasta: Ciapier naohuł składany čas — i dla kultury, i dla movy. Biełarusy niejak saromiejucca svajoj movy, što prynamsi dziŭna! Ukraincy mohuć havaryć na svajoj movie, a nam soramna, ludziam heta zdajecca nienaturalnym albo śmiešnym. Ničoha śmiešnaha tut niama, naadvarot, sumnaja situacyja. A ludzi pavinnyja viedać svaju movu, ja tak liču.
Aleś: Pahladzicie: ukraincy zrabili sa svajoj movy znak i styl — hurt «Vopli Vidaplasava» słuchajuć i ŭ Rasii, i ŭ Biełarusi, i, napeŭna, za miažoj taksama. A ŭ našych muzykaŭ pakul što nie atrymlivajecca padniać biełaruskuju movu na taki ŭzrovień. Kirčuk voś sprabuje, jon starajecca ahučyć styl praz movu, ale ŭ jaho heta vychodzić u niejkaj hratesknaj formie.
I jany havaryli jašče vielmi doŭha: pra kapełu i etnahrafičnyja ekśpiedycyi, pra intelihientnaść i adukavanaść, pra sučasnuju biełaruskuju fołk-muzyku. Pra cymbały, adkul jany źjavilisia ŭ Biełarusi, jak stali «nacyjanalnym instrumientam», pra raznastajnyja techniki hrańnia na cymbałach. A potym, viadoma ž, hrali na staradaŭnich instrumientach. Jany navat raźvitvalisia vielmi doŭha…
Nasta: Starejšyja — heta pieradusim dalahlad, jaki dla ciabie jašče niedasiahalny. Tamu razmovy sa starejšymi — heta mahčymaść zazirnuć nie tolki ŭ minułaje, ale i ŭ budučyniu. Dziakuj vam!
Aleś: I tabie dziakuj! Abaviazkova pryjazdžaj jašče!
***
Nasta Niakrasava — biełaruskaja vakalistka. Skončyła muzyčnuju škołu pa kłasie cymbałaŭ. U 2007 hodzie atrymała dypłom Minskaha dziaržaŭnaha muzyčnaha kaledža imia M. Hlinki ŭ kłasie Alesia Raščynskaha pa śpiecyjalnaści “Dyryžyravańnie. Narodny chor”. U tym samym hodzie pačała vučycca ŭ BDPU imia M. Tanka na fakultecie narodnaj kultury. U 2009 hodzie pastupiła ŭ Varšaŭski ŭniviersitet u Instytut muzykałohii, dzie piša dypłomnuju pracu.
Nasta Niakrasava — adna ź pieršych biełaruskich vakalistak, jakija vyjšli z tradycyjnymi biełaruskimi pieśniami a capella na prafiesijnuju scenu. U 2006 hodzie razam z hurtom NHS zaniała pieršaje miesca na fiestyvali “Mikołajki folkowie» (Polšča), ź jakim u 2008 hodzie vydała albom “700”. U 2008 hodzie vystupała z hurtom, nazvanym jaje ŭłasnym imiem, na roznych mižnarodnych fiestyvalach, siarod jakich — “VII Podlasie Jazz Festival”, “Be Free”, “Z wiejskiego podwórza”, zdabyŭšy ŭznaharodu 1-j stupieni na fiestyvali “Sounds of Borderland” (Polšča).
U 2008-m razam sa studentami fakulteta narodnaj kultury Nasta zasnavała hurt rekanstrukcyi biełaruskich tradycyjnych pieśniaŭ “Kviecień”. Paśla adjezdu Nasty na navučańnie ŭ Varšavu hurt “Kviecień” praciahvaje svaju dziejnaść.
Nasta Niakrasava — udzielnica prajektu Źmitra Vajciuškieviča “Moj siabra aniołak” (2010), arhanizatar biełaruskich imprezaŭ u Polščy. Jana pravodzić majstar-kłasy pa śpievie, jeździć źbirać falkłor na rodnaje Paleśsie i polskaje Padlašša.
Hałoŭny prajekt śpiavački — hurt FolkRoll, stvorany razam z hitarystam i kampazitaram Paŭłam Ryžkovym. U 2009 hodzie hurt atrymaŭ Hran-pry i śpiecyjalnuju ŭznaharodu imia Česłava Niemiena na XII Falkłornym fiestyvali Polskaha radyjo «Nowa Tradycja». U lipieni 2011 hoda vyjšaŭ albom hurta “FolkRoll i Nasta Niakrasava” pad nazvaj «Vir», vydadzieny pry dapamozie Polskaha radyjo.
U 2011 hodzie śpiavačka pačynaje supracoŭnictva z polskim fołk-pankavym hurtom R.U.T.A., rychtujučy prahramu “R.U.T.A. na Uschod”. U krasaviku 2012 hoda jany sumiesna zapisvajuć albom, vychad jakoha płanujecca na červień.
Aleś Łoś naradziŭsia 13 vieraśnia 1958 . U 1973—1977 hh. vučyŭsia ŭ mastackaj vučelni imia Hlebava ŭ Minsku. Z 1977 — student Biełaruskaha dziaržaŭnaha teatralna-mastackaha instytuta. Pačaŭ cikavicca archieałohijaj i etnahrafijaj, u 1977—1980 hh. braŭ udzieł jak mastak u daśledavańni haradzišča Mackavičy pad kiraŭnictvam archieołaha Ł. Dučyc. U 1978—1979 hh. braŭ udzieł u restaŭracyi fresak Mścisłaŭskaha kaścioła karmielitaŭ pad kiraŭnictvam restaŭratara U. Rakickaha. Z 1982 h. razam ź Jaŭhienijaj Lis pačaŭ zajmacca rekanstrukcyjaj staražytnaha lalkavaha batleječnaha teatra. Bahata jeździŭ u etnahrafičnyja ekśpiedycyi, vyvučajučy narodnyja techniki ihry na skrypcy, cymbałach, bubnie, žalejcy, natavaŭ narodnyja tancy. Pačaŭ źbirać materyjały pa biełaruskaj dudzie i rabić pieršyja kroki pa stvareńni hetaha instrumienta. Praciah možna pračytać tut www.aleslos.com/
Kamientary