Źjezd partyi BNF pavodle versii Paźniaka

Učora adbyŭsia źjezd partyi BNF pavodle versii Paźniaka

Čym vuziejšaje koła, tym daŭžejšaja nazva

BNF staŭ Chryścijanska-kanservatyŭnaj partyjaj Biełaruskaha Narodnaha Frontu.
A «Adradžeńnie» moža stać bazaj dla novaha šyrokaha nacyjanalna-demakratyčnaha ruchu

Paźniak pajšoŭ na raskoł Frontu. Rubikon piarojdzieny. Hałoŭnaje pytańnie ciapier staić zusim inšaje: ci zmoža maładziejšaje pakaleńnie palitykaŭ na ruinach starych palityčnych partyjaŭ, jakija razvalilisia nie biez udziełu režymu, zhurtavać novy front, novy šyroki ruch, adziny i sučasny, jaki zmoža razvalić režym.

Učora ŭ klubie mienskaj abutkovaj fabryki «Łuč» adbyŭsia IV źjezd partyi BNF. Jurydyčnaja siła hetaha mierapryjemstva ad pačatku była sumnieŭnaju. Źjezd byŭ sklikany Zianonam Paźniakom, jaki j pryznačyŭ hetuju datu, chacia Sojm BNF «Adradžeńnie» pryniaŭ rašeńnie pravieści źjezd partyi razam sa źjezdam ruchu 30—31 kastryčnika. Adnak, na dumku sp.Paźniaka, u statucie partyi nia pišacca, što termin praviadzieńnia źjezdu musić pryznačacca Sojmam. Kali sp.Karolik uziaŭ słova j paviedamiŭ, što na źjeździe prysutničaje 141 delehat, choć dla kvorumu było b dastatkova i 137, zala z palohkaj uzdychnuła. Tytaničnaja arhanizacyjnaja praca avanhardu nacyjanalna-demakratyčnaj baraćby nie pajšła na hłum.

Staršyniavaŭ sp.Bieleńki, i paśla słova mandatnaj kamisii jon zaprapanavaŭ dać słova sp.Lavonu Barščeŭskamu, jaki vykonvaje abaviazki staršyni BNF.

Adnak, heta vyklikała niečakana burnuju admoŭnuju reakcyju zali. Prysutnyja lamantavali: davaj dalej abmiarkoŭvać paradak dnia, Barščeŭski ŭžo nahavaryŭsia. Praz paru chvilinaŭ staršynia znoŭ pačaŭ prasić za sp.Barščeŭskaha, jaki ŭsio dasyłaŭ u prezydyjum cydułki. Adnak bolšaść iznoŭ aburyłasia.

Pastanavili tymčasam začytać dakład Zianona Paźniaka. Čytaŭ sp.Kryžanoŭski. Paśla pieršaha ž skazu: «...Vitaju Vas u Baćkaŭščynie, jakaja skora stanie svabodnaj...» — zala vybuchnuła avacyjami.

U dakładzie padkreślenyja niekalki pryncypovych palityčnych momantaŭ. Najpierš, uvodzicca novyja pakul terminy «kalanijalnaja demakratyja» j «kalanijalnaja apazycyja», pad jakimi razumiejucca tyja siły, dla jakich niezaležnaść Biełarusi jość, niby, spravaj fakultatyŭnaju. Rezkaj krytycy paddali tut «Chartyju '97», jakaja, razam z «Šaramietami», pracuje na rasiejščynu. Jany, u pary z łukašystami, heta «adzinaja dvuchpolusnaja systema». U dakładzie asablivy ŭpor byŭ zrobleny j na prablemie «maralnaha vybaru», adpaviednaści metaŭ i metadaŭ.

Što ž rabić? Na dumku Paźniaka — viartać maral. A niedziaržaŭnyja arhanizacyi razburajuć maral. Nichto nie pavinien apłočvać našuju palityku. Nia treba čužych hrošaj, treba viery ŭ Biełaruś.

Što tre było rabić? Stvarać hramadzianski parlament adrazu paśla 21 lipienia dy sabrać paru socień tysiačaŭ podpisaŭ. Raźvivać kampaniju zapisu ŭ hramadzianstva BNR. «Ja ŭražany zryvam» hetaj kampanii, śćviardžaje Paźniak, uskładajučy vinu na «demakrataŭ novaje chvali».

Čaho nie rabić? Dziela čaho klikać 100 tysiačaŭ čałaviek na vulicu — zadajecca pytańniem staršynia BNF. Heta, na jahonuju dumku, haponaŭščyna.

Paśla dakładu vysiłkami sp.Kulika j sp.Bieleńkaha słova atrymaŭ i Ł.Barščeŭski, jaki emacyjna pačaŭ pierakonvać prysutnych, što hetaje mierapryjemstva — nia źjezd, a prosta schod. Potym jon vinavaciŭ inicyjataraŭ mierapryjemstva ŭ mnohich insynuacyjach i chłuśni. Naprykład, chłuśnia toje, što hetuju inicyjatyvu padtrymaŭ Vasil Bykaŭ. Bykaŭ, pavodle słovaŭ Barščeŭskaha, zajaviŭ, što jon zastaniecca ŭ Sojmie partyi BNF tolki ŭ vypadku, kali jany nie dapuściać raskołu. Dalej jon abvinavaciŭ sp.Papkova, što toj sfalsyfikavaŭ list Šuškieviča (jaki ŭčora byŭ prysłany faksam va Ŭpravu BNF), a arhanizataraŭ — u kradziažy piačatki partyi. U zali uźniaŭsia hvałt, ale vystupoŭca na pravach šarahovaha partyjca šče zaŭvažyŭ, što mienavita hetak zvanaja «kalanijalnaja apazycyja» siadzić u turmach i jaje pradstaŭniki źnikajuć biaśśledna. «Adzinstva na novych padstavach», prapanavanaje sp.Paźniakom (jakoje faktyčna aznačaje «chto sa mnoju, toj zastajecca ŭ partyi»), zaŭvažyŭ sp.Barščeŭski, heta razbureńnie Frontu. Pad niadobry huł u zali Lavon Barščeŭski rašuča pakinuŭ aŭdytoryju.

Ale hetym jon nia źbiŭ z tropu ni prezidyjum, ni schod. Jany pierajšli da pratakolnych mierapryjemstvaŭ. Usie rašeńni prymalisia amal adzinahałosna. Aproč inšaha, vyrašyli pierajmienavać partyju ŭ Chryścijanska-kanservatyŭnuju partyju Biełaruskaha Narodnaha Frontu. Paśla vybrali Paźniaka, namieśnikaŭ śpisam: spsp.Ancypoviča, Bieleńkaha, Papkova, Starčanku — i 47 siabraŭ Sojmu, siarod jakich Vasila Bykava j Ryhora Baradulina, choć ni pieršy, ni druhi ŭ źjeździe ŭdziełu nia brali (Ryhor Baradulin chvory, lažyć u špitali). Miž hałasavańniami Jury Bieleńki ŭračysta pavinšavaŭ prysutnaha ŭ zali staroha beneefaŭca, viadomaha biełaruskaha piśmieńnika Artura Volskaha z 75-cihodździem.

Michał Piatkievič

Na maršy

Źjezd paźniakoŭcaŭ adroźnivaŭsia biaźmiežnaj deklaratyŭnaściu, za jakoj nie vidać ni dziejańniaŭ, ni planu dziejańniaŭ, ni navat patencyjału niešta zrabić

Atmasfera, jakaja papiaredničała źjezdu-schodu i panavała na im, naściarožvała svajoj napaŭsakretnaściu. Užo ad rana ŭ subotu ŭzbudžanyja siabry BNF čakali jakich viestak kala svajoj mienskaj siadziby. Bolšaść nia viedała navat miesca praviadzieńnia źjezdu. Subotnim rankam va Ŭpravu pryjšoŭ adzin faks ad Stanisłava Šuškieviča. U niadzielu siarod deputataŭ raspaŭsiudžvali inšy, našmat daŭžejšy. Subotniaje pasłańnie było prasiaknutaje hetak znajomym Šuškievičavym: da zhody. U niadzielnym jon ža pryšpilvaŭ niadobryja kliše «Chartyi '97», naŭprost abvinavačvaŭ kamunistaŭ Kalakina i pracavikoŭ Buchvostava ŭ zdradzie nacyjanalnym intaresam. Hety list mocna paspryjaŭ raspalvańniu emocyjaŭ na źjeździe-schodzie.

Ale źjezd adbyŭsia zładžana j dyscyplinavana. Ahučanyja novyja tezisy, adbyłosia radykalnaje raźmiežavańnie miž siabrami BNF.

Što zastałosia pa-za źjezdam? Zastalisia, naprykład, adkrytyja listy da Paźniaka kiraŭnika Mahiloŭskaj abłasnoj arhanizacyi BNF Fiodarava, adkryty list da siabroŭ BNF «Adradžeńnie» 19 kiraŭnikoŭ abłasnych, rajonnych i haradzkich arhanizacyjaŭ Frontu, jakija kateharyčna vystupili suprać hetaha «alternatyŭnaha» źjezdu i raskołu BNF, jaki jon niasie. Składałasia ŭražańnie, što arhanizatary źjezdu chočuć luboj canoj uziać revanš za pieršuju sesiju źjezdu BNF, nie zvažajučy na navakolnuju rečaisnaść i nie šukajučy kampramisaŭ.

Viačorki ŭ zali nie było. Nie było j deputataŭ ad «Maładoha Frontu». Była staraja hvardyja. Skažam ščyra, była taja častka Frontu, jakaja pradstaŭlaje marhinalizavanyja słai hramadztva. Hučali na schodzie hučnyja filipiki na adras «adščapiencaŭ». Inšy raz pa-rasiejsku.

Nieabchodnaść nacyjanalna-vyzvalenčaha patasu nie vyklikaje sumnievaŭ u nacyjanalna śviedamaj častki biełarusaŭ, jak i maralnaść palityki. Ale ci jość maralnym zvarot u łukašenkaŭski Miniust (jaki staŭ na bok Paźniaka)?

Siarod bačnych vynikaŭ źjezdu — niečuvanaja kansalidacyja j adzinadušnaść delehataŭ, adabranych da ŭdziełu na im, nieciarpimaść da tych, chto sprabuje asprečyć racyi Paźniaka, što mocna prajaviłasia ŭ tym, jak nie davali słova Barščeŭskamu. Heta aznačaje, što za bortam takoje arhanizacyi niepaźbiežna zastajucca tyja, chto byŭ hatovy vieści krytyčny dyjaloh.

Idejna akreśliłasia palityčnaja siła — Chryścijanska-kanservatyŭnaja partyja BNF (chryścijanska-kanservatyŭnych partyjaŭ u Eŭropie pakul nie było). Abnoŭlenaja palityčnaja arhanizacyja zdajecca manalitam. CHKPBNF deklaruje dziejsnuju padtrymku «drennamu, ale lehitymnamu» Viarchoŭnamu Savietu, jahonamu staršyniu Siamionu Šareckamu, jaki «staić na biełaruskich, nacyjanalna-demakratyčnych pazycyjach». Svaju dziejnaść partyja zasiarodzić na idei ŭstalavańnia hramadzianstva BNR, stvareńni Kamitetaŭ hramadzianaŭ BNR i orhanaŭ samakiravańnia, zbory podpisaŭ za adchileńnie Łukašenki ad ułady, stvareńni hramadzianskaha parlamentu j časovaha ŭradu — ale heta imi samimi rabiłasia ŭžo piać hadoŭ i biespaśpiachova.

U pieradźjezdaŭskim liście Paźniak piša, što «ŭsio zmarnavali kanfarmisty.... Navat zahad ab aryšcie Łukašenki vydać niama kamu». Niaŭžo hety zahad budzie vydany staršynioju Rady BNR? Ci premjer-ministram časovaha ŭradu, stvoranaha CHKPBNF?

Paźniak kaža pra toje, što jon «jašče raz prapanuje zachavać» adzinstva Frontu, jaki ŭžo nia jość adzinym. U jakaści formuły dla adzinstva prapanujecca mieć adzinaha staršyniu Partyi i «Adradžeńnia» (jasna kaho), albo sustaršynstvavać. Adnak ci treba heta ciapier budzie tym, chto zastaŭsia za miežami Partyi? Paśla hetaha zaŭčasnaha na dumku mnohich siabroŭ BNF źjezdu, paśla paŭhadavoha paralušu dziejnaści «nacyjanalna-vyzvolnaha ruchu», paśla dyskredatacyi idejaŭ Frontu biaździejnaściu j niazdolnaściu da kampramisu, u hetaj častki vyśpiavaje žadańnie i nasamreč spynić isnavańnie «raspałavinienaha, dyskusijna-antahanistyčnaha Sojmu» i stvaryć novuju siłu, bolš adkrytuju i šyrokuju, u aljansie ź inšymi palityčnymi siłami.

Rubikon piarojdzieny. Ale vada na toje i vada, što ŭ jaje dvojčy nia stupiš. I 99-y hod nia 89-y. Manapolii na nacyjanalnuju ideju ŭžo nichto nia maje. Nośbity nacyjanalnaj idei ŭžo kankurujuć miž saboj. Nastroj na druhoj sesii VI źjezdu BNF «Adradžeńnie» budzie zaležać chutčej ad taho, jak projdzie 17 kastryčnika «Marš Svabody». Suprać jakoha niezrazumieła čamu vystupiŭ Paźniak, što ŭvohule vydaje na kapryznyja kryŭdy. Škada, što dva Franty razychodziacca na maršy.

Hary Kumaniecki

Mierkavańni aktyvistaŭ frontu

Na pytańni našaha karespandenta napiaredadni źjezdu adkazali viadomyja aktyvisty BNF

Jaŭhien Šatochin, mastak, staršynia Pinskaje arhanizacyi BNF:

— Vy zhodnyja z patrebaju pravodzić hety źjezd mienavita ciapier?

— Dla mianie ŭ hetaj idei pryvabnaje ŭmacavańnie pazycyi partyjnaj častki frontaŭcaŭ, bo partyjnaja častka — najbolš nacyjanalna śviadomaja častka Frontu. Pierachod Frontu ad antykamunistyčnaj baraćby da nacyjanalnaj byŭ balučym. Šmat chto tak i nie zrazumieŭ nas. Jany nia ŭbačyli šlachu. U hetych varunkach, kali režym staŭ žorstkim, Front nia moh bolej isnavać jak ruch.

— Ci budziecie vy ŭdzielničać u źjeździe 30 kastryčnika?

— My budziem udzielničać. My ž usie frontaŭcy. My možam supracoŭničać na novych padstavach. «Novaje adzinstva», jak kaža Paźniak. Dźvie arhanizacyi, dźvie častki mohuć supracoŭničać.

— Kaho Vy razumiejecie pad «kalanijalnaj apazycyjaj»?

— Nacyjanalna-vyzvolny ruch pačaŭ pieraplatacca z kalanijalnaj apazycyjaj. U kalonijach byvajuć i kalanijalnaja administracyja, i kalanijalnaja apazycyja. U nas heta tyja namenklaturščyki, jakich adrynuŭ Łukašenka. Ciapier jany pad našym ściaham ravuć «Žyvie Biełaruś!», amal usie pierajšli na biełaruskuju movu, ale piać hadoŭ nazad jany nas za heta źniščali, Paźniaka nihbili. A zaraz jany chočuć vykarystać Front pad hetymi ściahami.

— Vas nie biantežyć toje, što Paźniak hetak doŭha za miažoju?

— Kali Lenin pryjechaŭ u krasaviku ŭ Rasieju, jon ža da taho ŭsio žyćcio pražyŭ u Švejcaryjach. Kaliści ludzi heta dobra viedali. Ciapier zabylisia. Barani Boh, kab ź Zianonam tut što zdaryłasia jak z Zacharankam ci Hančarom. Heta było b niepapraŭna.

Viačasłaŭ Siŭčyk, v.a. adkaznaha sakratara Ŭpravy BNF «Adradžeńnie» i Partyi BNF:

— Toj źjezd, jaki maje adbycca, heta raskoł z palityčnaha punktu hledžańnia. Kali kazać pra praŭny bok, to isnuje Statut BNF i tam zapisany mechanizm praviadzieńnia roznych partyjnych mierapryjemstvaŭ i zhodna ź im, źjezd źbirajecca Sojmam. Z praŭnaha boku — heta čysta padpolnaje mierapryjemstva. A z palityčnaha boku — heta jašče bolš niebiaśpiečna, bo ŭpieršyniu raskołvajecca BNF i biełaruski vyzvolny ruch. Faktyčna ciapier stvarajecca niešta nakštałt nacyjanał-demakratyčnaj partyi, jakuju ŭ svoj čas stvaraŭ Aleś Jemieljanaŭ, ale ŭ jahonaj roli ciapier Zianon Paźniak. Ja hłyboka pierakanany, što bolš za tysiaču siabroŭ BNF u ichnyja šerahi ściahnuć niemahčyma.

— Ci budziecie vy supolna ŭdzielničać u źjeździe 30 kastryčnika?

— Ja vielmi na heta spadziajusia, bo inšaha šlachu dziela kansalidacyi niama.

Valery Bujvał, mastactvazanaŭca, pres-sakratar Partyi BNF:

— Usio, što adbyvajecca ŭ apošnija miesiacy — heta naturalny šlach, lahičny praces. Praz 11 hadoŭ raźvićcia šyrokaha narodnaha ruchu vyznačyłasia roźnica intaresaŭ, sposabaŭ i metadaŭ baraćby. Na hety momant źjezd pakazaŭ, što Zianon Paźniak zastajecca pryznanym lidaram i maje svaich prychilnikaŭ adnadumcaŭ, ščyrych i addanych siabroŭ i adnadumcaŭ va ŭsich rehijonach našaje krainy.

— Chto ŭ vas zastaniecca ŭ sajuźnikach?

Našyja sajuźniki — tyja, chto ćviorda staić na pazycyjach niezaležnaści biełaruskaj dziaržavy j maralnaści ŭ palitycy. Heta i AHP Bahdankieviča i abiedźvie sacyjał-demakratyčnyja partyi. Siońniašni list Šuškieviča — heta razumny, pradumany krok palityka. Chadyka ž ź Viačorkam — heta schalasty j safisty. A biełaruski rozum da hetaha nie pryzvyčajeny.

Hutaryŭ Siarhiej Chareŭski