Siarhiej Astraŭcoŭ. Abyjakavaść Femidy

Abyjakavaść Femidy

Dva tydni tamu my pisali pra pačatak pracesu pa spazysku ajca Ivana Spasiuka da japiskapa Haradzienskaha Arciomija. Ciapier praces skončyŭsia. Voś amal stenahrama z hetaha sudu.

H.Baranoŭskaja, juryskonsult jeparchijalnaj upravy:

— Uprava nie źjaŭlajecca jurydyčnaj asobaj, tamu prašu admović u spazysku, jak u padadzienym da nieadpaviednaha adkazčyka.

M.Silčanka, pradstaŭnik japiskapa:

— Prašu dałučyć da spravy charaktarystyki ajca Ivana, raparty japiskapu: «sumnieŭnaje pastupleńnie hrošaj na rachunak i sumnieŭnaje vydatkavańnie». Luby pieršakurśnik zrazumieŭ by, što byli ŭ japiskapa padstavy, kab źviarnucca ŭ 6-y adździeł pa baraćbie z ekanamičnaj złačynnaściu. Paviedamleńnie z kansystoryi BAPC. Voś tut tekst dopytu I.Spasiuka pry rukapałažeńni ŭ śviatary, jahony podpis na klatvie. Tut materyjały ab jaho dačynieńniach z Ryžym — ulotački i hetak dalej.

M.Aksamit, pradstaŭnik Spasiuka:

— Materyjały ab adnosinach z aŭtakiefalnaj carkvoj nie ŭvachodziać u absiah sudovych sprečak.

Sudździa I.Hryškievič:

— Usie dadatkovyja materyjały dałučanyja da spravy, zaraz bakam treba ź imi aznajomicca. Na žal, kseraksu ŭ nas niama, kab zrabić asobnyja kopii. Pierapynak.

Pieršamu paśla pierapynku dali słova śviataru, jaki zmahaŭsia za svaje honar i hodnaść. I.Spasiuk uzhadaŭ pieršych chryścijanaŭ, Ivana Załatavusnaha, cytavaŭ pastanovu Kartahienskaha saboru. 15-je praviła pavodle saboru — usie carkoŭnyja kanflikty vyrašać «śmirenča», samim. A jaho, maŭlaŭ, abviaścili złačyncam, raspaŭsiudzili chłuśniu, vykinuli nievinavataha z chramu. I, atrymlivajecca, što adkazvać za heta niama kamu?

Viadoma, što zhodna z statutam RPC nastajaciel nie adkazvaje za carkoŭnuju kasu, — praciahvaŭ I.Spasiuk. Ale, jak akazvajecca, možna navat parušyć tajamnicu spoviedzi pierad pryniaćciem sanu. Tajamnicu pakajańnia — taksama. Kali čałaviek raskajaŭsia — značycca, jamu daravali. A tut, kali spatrebiłasia, — adrazu ŭ hazetu. I «Narhazeta» napisała, što ŭ 94-m jon łajaŭsia ŭ słonimskim maršrutnym aŭtobusie. Ale baciuška adkazvaje, što ŭ jaho ŭ tyja časy była i asabistaja mašyna, i słužbovaja, dy jašče dva šafiory, tamu jon aŭtobusami nie karystaŭsia.

Padsumoŭvajučy, I.Spasiuk skazaŭ: carkva ŭ śviadomaści ludziej usio bolej pieratvarajecca va ŭstanovu. Chacia pry luboj uładzie słužeńnie pavinna być pakutnictvam. Chrysta taksama nazyvali iłžepastyram. Chacia jahonyja — I.Spasiuka — pakuty, kaniečnie, — nieparaŭnalnyja. Ale śviatar, kab dakazać, što jaho abyłhali, musiŭ źviarnucca ŭ śviecki sud.

V.Ščukin (pradstaŭnik Spasiuka ŭ sudzie):

— Spadziajusia, što vysokaja pasada adkazčyka nie zasmucić sud. Kryminalnaja sprava spyniena, ničoha nie dakazana. Što da drobnaha chulihanstva ŭ 94-m hodzie, navat kali b jano j było, dyk praz hod pavodle zakonu jano kasujecca. Pryčym u hazetnym artykule pisałasia pra jaho jak pra śviatara, chacia ŭ 94-m hodzie Spasiuk im jašče nia byŭ.

M.Aksamit:

— U susiednim Vaŭkavysku čatyry śviatary, a na mohiłkach paradku, jaki navioŭ na viaskovych mohiłkach u siabie ajciec Ivan, niama. Jon pačaŭ źbirać hrošy na chram, i heta ž jamu i paškodziła. Sutnaść kanfliktu ŭ tym, što Spasiuk prapanavaŭ jeparchijalnaj upravie źnizić taryfy na carkoŭnyja pasłuhi, pakolki ludzi na vioscy zusim źbiadnieli. Heta było ŭspryniata jak bunt. Jon paprasiŭ vyzvalić prychod ad uznosaŭ u japarchiju, kab pabudavać carkvu. Admoviŭsia pieraličać hrošy ŭ Horadniu.

U Vaŭkavysku, dzie ja žyvu, hrošy na carkvu pačali źbirać jašče ŭ 1986 hodzie. Pradpryjemstvy ŭ nas byli bahatyja, hrošy sabrali vialikija, ale carkva dahetul nie pabudavanaja — i nijakaj spravazdačy. Kali byŭ «paŭłaŭski» abmien 50-ci i 100-rublovych kupiuraŭ, miascovy śviatar prynios čamadan hrošaj — 64 tysiačy rubloŭ — i nia zdoleŭ patłumačyć kamisii pachodžańnie hetych hrošaj. U 91-m prychadžanie źviarnulisia da Fiłareta, kab była raspačata kryminalnaja sprava. Ale jon pryjechaŭ i dazvoliŭ budavać carkvu ŭ inšym miescy. A toj śviatar trapiŭ u sakratary da japiskapa, i jahony podpis staić pad rapartam suprać Spasiuka.

Sponsar hrošy daŭ na kankretnuju carkvu, a ŭ Spasiuka patrabavali ich addać u japarchiju. Kryminalnaja sprava była raspačataja pa fakcie niedachopu hrošaj. I ŭ revizijnuju kamisiju ŭłučyli kasira Lizunkovu, kab jana sama siabie praviarała. Heta sacyjalny zakaz. Meta — źniščyć Spasiuka. Lizunova pracavała buhaltaram, i ahulny schod kałhaśnikaŭ zapatrabavaŭ prybrać jaje z buhalteryi. Prychadžanie — suprać jaje. Tady jana pažadała stać kasirkaj u novym prychodzie. Akazałasia, što nielha, vaźmicie tady muža, — prosić. Darečy, baciuška žyvie ŭ vajskovym haradku ŭ trochpakajovaj niepryvatyzavanaj kvatery, a jana buduje katedž...

Japiskap uśviedamlaje vinu, inakš sam by pryjšoŭ u sud. Ale jon pasłaŭ zamiest siabie prafesara. A kab mieŭ racyju, nia staŭ by šukać abarony, — padsumavaŭ M.Aksamit.

H.Baranoŭskaja pačała tłumačyć sudu ŭsiakija filalahičnyja tonkaści, analizujučy publikacyju suprać Spasiuka ŭ «Hrodnienskich jeparchialnych viedomostiach». Kab pierakanać, što ŭsio ŭ publikacyi — o'kiej. Jana vielmi spasyłałasia na słoŭnik Ožehava, tym časam jak supraćlehły bok z bolšym zadavalnieńniem cytavaŭ stararežymny słoŭnik Dala.

(Mižvoli mnie padumałasia: kali ž u našych sudach buduć spasyłacca na biełaruskija słoŭniki, a nie na rasiejskija? Pakul — nadziei nijakaj).

M.Silčanka niečakana raspačaŭ taksama evanhiellem. Maŭlaŭ, kaho nie puščajuć u dźviery, i jon lezie praz płot, dyk značycca heta — «vor». Dalej jon skazaŭ ab prysiažnym liście I.Spasiuka časoŭ pryniaćcia sanu, pakazaŭ fota z «iłžepatryjarcham» Ryžym, u jakoha, maŭlaŭ, niama svajho prychodu navat. Skazaŭ pra «raskrutku ŭ presie» Spasiuka. Pierajšoŭšy navat na biełaruskuju movu, što ŭ našym sudzie niedapuščalna (kali tolki pa specyjalnym chadajnictvie nia byŭ vyklikany pierakładčyk), pracytavaŭ vykryvaŭčy list Biełaruskaj aŭtakiefalnaj carkvy adnosna Ryžaha.

I.Spasiuk nie ŭstrymaŭsia ad repliki:

— Maskoŭski patryjarchat, miž inšym, nie pryznaje Biełaruskuaj aŭtakefalnaj, ale papiery voś vykarystoŭvajuć, kali treba.

M.Silčanka:

— Vy nie mahli navat razabracca, kamu padavać spazysk —raźlikovamu rachunku, jaki na blanku byŭ? Skažycie dziakuj, što my jašče na sud chadzili. Vy zabłytalisia ŭ troch sosnach.

I.Spasiuk:

— Ja paviedamiŭ japiskapu, što z 12 sakavika 1999 h. znachodžusia pad jurysdykcyjaj Biełaruskaj narodnaj pravasłaŭnaj carkvy, a nie aŭtakiefalnaj. A što jaje nie pryznajuć, dyk u śviecie mnoha takich cerkvaŭ. RPC nie pryznaje, naprykład, rasiejskaj zamiežnaj...

M.Aksamit:

— Nakont troch sosnaŭ. Vina jość i vaša. Raz u zali pradstaŭnik jeparchijalnaj upravy, značycca, jon mieŭ prava tut znachodzicca i jaje pradstaŭlać.

V.Ščukin:

— Tut nie carkoŭny sud, kab abmiarkoŭvać, jakaja carkva pravilnaja. Spasiuk vymušany byŭ źviarnucca da Ryžaha. Heta carkva, tut u adzinočku nielha. Što da prafesaraŭ, dyk u mianie trapiatańnia pierad imi niama. Voś zaklučeńnie ekspertaŭ nakont taho, kab admović prychodu Spasiuka ŭ rehistracyi. Tam prafesary i dacenty padpisalisia. I što jany pišuć, na što spasyłajucca? Admović — na padstavie razychodžańniaŭ pamiž rasiejskaj carkvoj i biełaruskaj. Heta — unutranyja pytańni viery. Značycca, jany ŭmiešvajucca ŭ carkoŭnyja spravy. A nakont źniavahi Spasiuka, dyk treba zaŭždy pamiatać ab prezumpcyi pačcivaści, kali dakazać nia možacie...

Pra hałoŭnaje ž mała što kazali.

Sud́dzia, uvažliva vysłuchaŭšy ŭsie dovady, pakinuŭ zalu. Chvilinaŭ praz 15 jon viarnuŭsia i ŭračysta paviedamiŭ: u pryniaćci spazysku ad I.Spasiuka adnosna abrazy honaru i hodnaści — admović.

— Praŭdy niama! — nie ŭstrymałasia adna z prychadžanak, jakija znachodzilisia na sudzie.

Kiravany žurnalisckaj cikaŭnaściu, ja zazirnuŭ na stoł sudździ, jaki peryjadyčna razhladaŭ štości pierad saboj. Na stale, jaki maje borcik, stajaŭ stary saviecki dynamik z abarvanymi dratami (moža, dla selektarnaj suviazi?), na jakim była čyrvonaja prylepka z nadpisam «STOP ŚNID».

Siarhiej Astraŭcoŭ