U apošnim numary hazety «Litaratura i mastactva» źmieščany artykuł, pryśviečany prablemam rekanstrukcyi histaryčnaha centru Horadni. Artykuł adroźnivajecca ad tonu dziaržaŭnaj presy.
Apošnim časam ŭ aficyjnaj presie raspačałasia sapraŭdnaja kampanija pa papularyzacyi dziejańniaŭ haradzienskich uładaŭ, i adnačasovy nastup na abaroncaŭ histaryčnaj častki Horadni. «Litaratura i mastactva» źmiaściła dosyć abjektyŭny materyjał na temu siońniašniaj Horadni.
U artykule «Minułaje i siońniašniaje Horadna...» padrabiazna apisvajecca sytuacyja vakoł rekanstrukcyi Staroha horadu ŭ Horadni. U im znajšłosia miesca dla aficyjnych i nieaficynych mierkavańniaŭ. Pryvodziacca słovy haradzienskich historykaŭ i krajaznaŭcaŭ nakont nieabhruntavanych, a čaściakom i niezakonnych dziejańniaŭ haradzkich uładaŭ. Hazeta piša pra inicyjatyvu haradzienskaj intelihiencyi pa praviadzieńni haradzkoha referendumu, pra zbor podpisaŭ ŭ abłasnuju prakuraturu.
U artykule apisvajecca prablema transpartnaj systemy ŭ histaryčnym centry: davodzicca pamyłkovaść ŭžo stvoranaj u rajonie Savieckaj płoščy raźviazki, a taksama robicca pieraściaroha nakont dalejšych planaŭ pašyreńnia Staroha masta. Adnak pry hetym pa‑za ŭvahaj zastajecca isnavańnie alternatyŭnaha prajektu raźvićcia transpartnaj systemy. Hazeta abiacaje pilna sačyć za dalejšym raźvićciom padziejaŭ. Naprykancy artykułu padajecca kamentar Uładzimiera Isačanki, aŭtara Hieneralnaha planu Horadni, byłoha hałoŭnaha architektara Haradzienskaj vobłaści. Pryviadziem jaho całkam.
«Usio, što robicca ŭ Horadni ŭ histaryčnym centry za apošnija hod‑paŭtara nijakim čynam nie dapasujecca da prajektaŭ, vykananych našym instytutam pa Ŭkazie prezydenta Respubliki Biełaruś — heta Hieneralny plan horada Horadni da 2020 hodu i Detalovy plan rehieneracyi histaryčnaha centru horadu. U hetych dvuch dakumentach vyrazna zafiksavana: hałoŭnaj zadačaj siońnia i ŭ budučym jość likvidacyja transpartnych pierasoŭvańniaŭ u centralnaj histaryčnaj častcy horadu, jakija nie adnosiacca da bsłuhoŭvańnia hetaha histaryčnaha centru. Inšymi słovami, hałoŭnaja zadača — tak vyrašyć transpartnuju suviaź, kab transpart abychodziŭ histaryčnaje jadro horadu.
I ŭ Hieneralnych planach minułych hadoŭ, i ŭ Hieneralnym planie, padpisanym prezydentam krainy ŭ 2003 h., a taksama i ŭ Detalovym planie, pryniatym u 2005‑m, praduhledžanyja absalutna ŭsie rašeńni. Heta ahavorana i ŭ adpaviednym liście instytuta ŭ adkaz na zvarot «Hramadzianprajekta», pra ŭzhadnieńnie rekanstrukcyi Savieckaj płoščy. (...) Ja chaču asabliva padkreślić, što nijakaha ŭzhadnieńnia rekanstrukcyi Savieckaj płoščy ź Instytutam BiełDNIP Horadabudaŭnictva ŭ tym vyhładzie, u jakim jano zroblena — nie było.
U Instytuta nie było piarečańniaŭ nakont taho, kab učastak Savieckaj płoščy , jaki prylahaje da Pałacu kultury i Domu Stefana Batoryja vykanać u sučasnym maščeńni — ale pry biezumoŭnym zachavańni dvuch skveraŭ, jakija ciapier vysiečanyja, a taksama pry ŭmovie niedapuščeńnia na płošču jakich‑niebudź daroh i bolšych transpartnych patokaŭ. Naadvarot, Instytutam prapanoŭvałasia źniać ruch tralejbusa i aŭtobusa z Savieckaj płoščy i puścić ich pa vulicy Paryskaj kamuny z vychadam na vulicu Budzionnaha. Ź Instytutam nie ŭzhadnialisia rašeńni pa rekanstrukcyi i pašyreńni da čatyroch pałosaŭ Vilenskaj vulicy. Vidavočna, što praviedzienyja i planujemyja tam raboty nakiravanyja na pavieličeńnie prapusknoj zdolnaści darohaŭ, što viaduć u histaryčny centar, a vychadu tudy bujnych transpartnych płyniaŭ nie pavinna być uvohule.
Što da adnosinaŭ miascovych uładaŭ da šerahu mienš kaštoŭnych budynkaŭ, to my miarkujem — niama nieabchodnaści znosić ich bo i jany źjaŭlajucca častkaj histaryčnaha asiarodździa horadu. Znoŭ ža, u Detalovym planie ŭstanoŭlenyja režymy vykarystańnia histaryčnych budynkaŭ, vyrazna prapisnaja nieabchodnaść ich zachoŭvańnia dy źbieražeńnia. Taksama prapisany paradak praviadzieńnia rekanstrukcyjnych rabotaŭ z zabudovami, što majuć nižejšuju katehoryju kaštoŭnaści, albo nia majuć takoj katehoryi ŭvohule. Praduhledžany nia znos, a ich madernizacyja. Ale i jana pavinna rabicca pavodle specyjalna raspracavanych prajektaŭ, pryčym prajekty pavinny abaviazkova ŭzhadniacca ź Ministerstvam kultury i ź Instytutam — raspracoŭnikam Hienplanu Horadni.
Dziela rekanstrukcyi ŭ histaryčnym centry nieabchodna ŭnieści źmieny ŭ Hienplan. Lubyja ž źmieny ŭ Hieneralny albo Detalovy plan majuć prava ŭnosicca tolki tady, kali ŭ BiełDNIP Horadabudaŭnictva pradstaŭlenaje adpaviednaje abhruntavańnie i kali specyjalisty instytuta, razhledzieŭšy hetyja abhruntavańni, paličać źmieny pravamiernymi i nieabchodnymi. Inšymi słovami, anijakaja instancyja, akramia toj, što zaćviardžała Hieneralny plan, nia moža ŭnosić u jaho źmieny biez uzhadnieńnia ź Ministerstvam kultury i našym instytutam. Apošnija raboty, pra jakija my, na žal, daznajemsia ad žycharoŭ Horadni i sa ŚMI, — nie ŭzhadnialisia z nami, što faktyčna źjaŭlajecca parušeńniem dziejučaha zakanadaŭstva».
Kamientary