Kiryła Nasajeŭ: U hetym himnie niama kryvi

Kiryła Nasajeŭ: U hetym himnie niama kryvi

Novy-stary dziaržaŭny himn “My — biełarusy…” na muzyku Sakałoŭskaha z słovami Klimkoviča j Karyzny byŭ uračysta vykanany choram i prezydentam uviečary 2 lipienia. Ci dobra hučyć jon? Ci kładucca słovy na muzyku? Što možna skazać pra melodyju? Hutarka z kiraŭnikom choru “Unija”, układalnikam dysku “Biełaruskija maršy i pieśni” Kiryłam Nasajevym.

Kiryła Nasajeŭ: Ja himn Sakałoŭskaha zaŭsiody ŭsprymaŭ jak “mulciašku”. Pamiatajecie kazku, dzie chłopčyk hraje na čaroŭnaj žalejcy, a pacuki pad jejnyja huki iduć i jduć u mora-akijan?.. Himn nie adpaviadaje našamu času pavodle svajoj melodyki: heta “naftalin”. Tak pisali ŭ časy Sakałoŭskaha. Dyj słovy novaha himnu (jak i słovy beeseseraŭskaha) viedać nia buduć: jon nie zapaminajecca.

Tekst Karyzny nie padychodzić dla śpievaŭ. Inšy varyjant na hetuju ž muzyku mieŭ lepšuju rytmiku, syłabiku: praściej śpiavaŭsia, kłaŭsia na muzyku. Adnak samy daskanały z prapanavanych byŭ himn Rainčyka i Prančaka: novy (nie naviazły ŭ zubach), z sučasnaj melodykaj.

Mahutny i pa-svojmu hienijalny byŭ himn Savieckaha Sajuzu. A beeseseraŭski — niejki aperetkavy. Tam niama honaru za siabie: “My — biełarusy — mirnyja ludzi…” Niama enerhietyki: kryvi, vajny, achviaraŭ…

“NN”: A ŭ himnie musiać być kroŭ i achviary?

K.N.: Nie, ja kažu ŭvohule pra nacyjanalnyja vobrazy. U kožnaha narodu svaje symbali. U adnych heta “honar i kroŭ”, u druhich — “mužnaść i miłasernaść”… U biełaruskim himnie pavinna być toje, što atrymałasia ŭ nas u “Maršach i pieśniach”: liryka i zmahańnie. A roznyja bajki pra talerantnaść nia majuć pad saboj anijakich padstavaŭ...

U ciapierašnim himnie niama, pa-pieršaje, idei, a pa-druhoje — dušeŭnaści. Himnam mahła b stać navat nie ŭračystaja pieśnia, a prosta “našaja”, mentalna “svaja”. U hetym sensie “Radzima maja darahaja” Ałoŭnikava meladyčna vielmi pasuje. Tam i z tekstam nia treba ničoha rabić.

“NN”: A chto z sučasnych kampazytaraŭ moh by napisać dobry himn?

K.N.: Heta musić być abaviazkova piesieńnik. Rainčyk moh by — u siaredzinie 80-ch. Jon byŭ tady na ŭzdymie. “Zavirucha miacie, zavirucha” — tych časoŭ pieśnia. Volski moh by napisać, Šałkievič. Bartosik — hadoŭ dziesiać tamu: u jaho išli vielmi mocnyja stylizacyi. Kazłova mahła b stvaryć himn — jana vydatnaja piesieńnica. Mulavin moh by — hadoŭ 15 tamu.

U tekście himnu musiać być dva momanty. Pieršy — emacyjny ŭsplosk, druhi — idealahičny manifest: voś my takija, heta naša kraina! Muzyku ž robiać u adpaviednaści z tym, chto jak siabie ŭśviedamlaje. Heta moža być palanez, mazurka, jak u palakaŭ. Izrailcianie ŭvohule ŭziali melodyju Smetany. Niama niejkich absalutnych praviłaŭ u himnach.

Ale heta pavinna być uračystaja pieśnia. I ŭ hetaj sfery nam jość čym hanarycca. Adno što my da apošniaha času nia viedali, jak heta pradstavić. Ale ž u apošnija hady zrabili novuju redakcyju staražytnaha kantu z “Połackaha sšytku” (apracoŭka Viačasłava Kuźniacova) — sapraŭdny himn! Tolki nichto nia viedaje pra jaho…

U “Maršach i pieśniach” ja niekalki himnavych varyjantaŭ pradstaŭlaŭ. Kupałaŭski “Nie pahasnuć zorki ŭ niebie” — heta polski himn pa melodyi. “U huščarach” — usio ž pieśnia, a nia himn. “Pahonia” — taksama dobraja patryjatyčnaja pieśnia, jak ukrainski “Zapovit”, ale taksama nia himn. “My vyjdziem ščylnymi radami” — cudoŭny himn. Kali b jaho zapisać z choram i arkiestram, dyk jon by hučaŭ tak, što “Sajuz nierušymy” lažaŭ by pad mašynaj… Tam jość usio. Himn musić być karotkim: tam try kuplety i prypieŭ, hetaha dosyć.

“NN”: A ci mahła kamisija, stvoranaja dziesiać hadoŭ tamu, pryniać narmalny himn?

K.N.: Dyk nie pryniała ž. A kali b i pryniała, dyk jahony los byŭ by taki samy, jak u hierba i ściaha: skasavali b. Navat kali b byŭ inšy prezydent, usio adno — jašče nie pryśpieŭ čas na dobry himn…

Ciapier u Biełarusi nia moža być narmalnaha himnu, bo niama narmalnaj dziaržavy z narmalnym ściaham, narmalnym hierbam. Himn — apošni symbal dziaržavy. Śpiarša ŭźnikaje hierb — histaryčnaja vyjava (na ščycie). Tamu vyznačeńnie hierbu — sprava historykaŭ: ni dziaržava, ni palityka siudy nia musiać umiešvacca. Ściah źjaŭlajecca ŭžo jak adlustravańnie palityki nacyjanalnaj dziaržavy: voś našyja miežy, voś naš ściah. A himn — heta ŭžo emacyjnaja padtrymka idei. I tamu treba ŭsio zrabić pa praviłach: pryniać narmalny hierb, ściah, a tady ŭžo — himn.

“NN”: Ci mahli b u nas na pierachodnym etapie isnavać niekalki himnaŭ? Adzin — Respubliki Biełarusi, druhi — nacyjanalny?..

K.N.: Dziaržaŭny himn musić być adzin. Nia moža takoha być, kab adzin himn byŭ nacyjanalny, a druhi dziaržaŭny.

“NN”: Ci moh by himn abjadnać biełarusaŭ?

K.N.: Siońnia idzie rassłajeńnie hramadztva. Himn moža abjadnać, tolki kali ŭ krainie jość niejkaja trahiedyja: vajna, revalucyja. Ci ŭ vypadku, kali kraina stała na darohu svajho nacyjanalnaha raźvićcia. A ŭ pierachodny peryjad hetaha nia budzie. Heta mana, što himn moža abjadnać hramadztva.

“NN”: Atrymlivajecca, što my paśla budziem zmušanyja źmianić himn. Ci zdarałasia takoje ŭ inšych krainach?

K.N.: Mnohija krainy źmianiali himn. Francuzy byli admovilisia ad “Marseljezy” (napisanaj, darečy, u epochu nacianalnaha stanaŭleńnia — padčas napaleonaŭskich vojnaŭ). Verdzi paśla kožnaj pieramohi Harbyldzi pisaŭ himny. I narod śpiavaŭ ich jak himny, ale dziaržaŭnymi jany nia stali. Dyj teksty himnaŭ taksama źmianiajucca: amerykancy karektavali svoj, u Savieckim Sajuzie taksama — paśla śmierci Stalina…

“NN”: I z kožnym pavarotam historyi my budziem vymušanyja šukać novy himn?

K.N.: A heta zaležyć ad taho, ci zdoleŭ kampazytar apiaredzić čas. A moža być jašče i inšy šlach, jak u tych samych amerykancaŭ. Jany robiać niekalki varyjantaŭ himnu ŭ roznych apracoŭkach: z duchavym arkiestram, ci ŭ vykanańni džaz-bendu, ci džaz-bendu z symfaničnym arkiestram… Voś taki postmadernizm.

Hutaryŭ Adam Voršyč