Паўднёва-Кітайскае мора. Фота depositphotos.com.
Першапачатковая мэта Aukus — стварэнне новага класа атамных падводных лодак, не абыдзецца і без перадачы айці-тэхналогій. Але таксама краіны ставяць для сябе мэту супрацоўнічаць у галіне бяспекі ў Інда-Ціхаакіянскім рэгіёне, бо там удзельнікі саюза бачаць для сябе новую пагрозу — рост уплыву Кітая, тлумачыць Guardian.
Навіна пра стварэнне Aukus была абвешчаная на сумеснай віртуальнай прэс-канферэнцыі прэзідэнта ЗША Джо Байдэна, брытанскага прэм’ера Борыса Джонсана і яго аўстралійскага калегі Скота Морысана. Лідары краін падчас сваіх прамоваў не згадвалі Кітай напрамую, але неаднойчы выказваліся пра праблемы бяспекі ў Ціхаакіянскім рэгіёне, якія нібыта «значна ўзраслі». У свеце гэта зразумелі як адказ на павышаную актыўнасць Кітая ў Паўднёва-Кітайскім моры і агрэсію краіны ў дачыненні да Тайваня — напрыклад, на мінулым тыдні Кітай правёў у раёне Тайваня штурмавыя вучэнні.
Раней адносіны паміж Кітаем і удзельнікамі Aukus і так не былі добрымі, таму навіны пра альянс атрымалі хуткі і адназначны адказ з Пекіна. Прадстаўнік кітайскага міністэрства замежных спраў заявіў, што тры краіны знаходзяцца ў палоне «менталітэту халоднай вайны, гульні з нулявой сумай і абмежаваных палітычных ідэй». Дзяржаўнае кітайскае выданне Global Times увогуле пайшло на пагрозы: «Аўстралійскае войска, хутчэй за ўсё, стане першай партыяй заходніх салдат, якія дарэмна аддадуць сваё жыццё ў Паўднёва-Кітайскім моры.
Згодна з пактам, Аўстралія адмовіцца ад дамовы з Францыяй на пабудову 12 электрычных падлодак, і замест гэтага скарыстаецца адпаведнай амерыканскай тэхналогіяй. Міністр замежных справаў Францыі Жан-Іў Лё Дрыян назваў гэты крок «сапраўдным ударам у спіну». А вось што напісаў у Твітары французскі пасол у ЗША Філіп Эцьен усяго праз некалькі гадзін пасля абвяшчэння альянсу: «Цікава, што роўна 250 гадоў таму французскі флот перамог брытанскі ў бітве ў Чэсапікскім заліве, што пралажыла дарогу да перамогі пры Ёрктаўне і незалежнасці ЗША».
Стварэнне Aukus значыць, што цяпер Кітаю прыйдзецца мець справу з новым моцным абарончым альянсам у Інда-Ціхаакіянскім рэгіёне, саюзам, які прывіталі вялікія краіны таго рэгіёна — напрыклад, Японія. Таксама з’яўленне альянсу паказвае, што ЗША лічыць сваім ключавым ваенным партнёрам не ЕС, а Брытанію.
Таксама гэта яшчэ адна магчымасць для Байдэна пашырыць свой уплыў на Азію.
24 верасня ён будзе прымаць першы вочны саміт Чатырохбаковага дыялога па бяспецы (англ. Quad) — блока, у які ўваходзяць Японія, ЗША, Аўстралія і Індыя.
Застаецца яшчэ адно пытанне: ці не азначае супрацоўніцтва Аўстраліі і ЗША ў сферы ядзернай энергетыкі парушэнне пакта аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі? Вядома, што МАГАТЭ збіраецца расследаваць сітуацыю, але шэсць краін ужо карыстаюцца тэхналогіяй ядзерных падлодак. Сярод іх ЗША, Расія, Кітай, Брытанія, Францыя і Індыя.
