Духоўны лідэр беларусаў замежжа будзе сьвяткаваць 50-годзьдзе свайго сьвятарства ў Беларусі.

Айцец Аляксандар Надсан (Бочка) нарадзіўся 8 жніўня 1926 г. у мястэчку Гарадзея на Нясьвіжчыне, скончыў Нясьвіскую настаўніцкую сэмінарыю, дзе вучыўся на матэматыка.

Скончыў таксама курсы кіраўнікоў Саюзу Беларускай Моладзі ў Альбертыне, менскую афіцэрскую школу Беларускай Краёвай Абароны. У 1944 г. пакінуў Беларусь, партызаніў у Францыі, далучыўшыся да Руху Супраціўленьня, потым уступіў у войска Андэрса.

Па вайне асеў у Ангельшчыне. Паступіў на матэматычны факультэт Лёнданскага ўнівэрсытэту, які пасьпяхова скончыў у 1953 г. Рэдагаваў пэрыёдыкі беларусаў замежжа; быў адным з стваральнікаў і ўзначальваў (1951—1953 г.) Згуртаваньне беларусаў Вялікае Брытаніі; быў адным з кіраўнікоў Беларускага Акадэмічнага Каталіцкага Аб’яднаньня «Рунь», што гуртавала беларускую інтэлектуальную моладзь Заходняе Эўропы й ЗША. Актыўна супрацоўнічаў з найбуйнейшым беларускім духоўным асяродкам на Захадзе — Беларускай Каталіцкай Місіяй у Вялікай Брытаніі.

Не без уплыву першага Рэктара Місіі Чэслава Сіповіча прысьвяціў жыцьцё сьвятарскаму служэньню. У 1953 г. паехаў у Рым, дзе шэсьць гадоў вывучаў багаслоўе ў Грэцкай калегіі. Сярод студэнтаў з розных краінаў, якія ўсе мелі літургіі на родных мовах, у будучага сьвятара паўстала пытаньне, чаму беларусы ня маюць магчымасьці славіць Бога па-свойму.

23 лістапада 1958 г., магістрам багаслоўя, ён прыняў сьвятарскае сьвячаньне.
У 1959 г. вярнуўся ў Лёндан, дзе ўключыўся ў беларускае жыцьцё ўжо ў якасьці сьвятара, ад 1966 году кіраваў школай-інтэрнатам імя Кірылы Тураўскага пры Беларускай Каталіцкай Місіі — для хлопчыкаў зь беларускіх сем’яў розных веравызнаньняў з краінаў Заходняе Эўропы.

У 1971 г. у Лёндане адкрылася Беларуская бібліятэка імя Скарыны, і а.Аляксандар стаў яе нязьменным кіраўніком, папаўняючы бібліятэчныя фонды друкаванымі скарбамі беларускай культуры, што хутка зрабіла Бібліятэку найбуйнейшым беларускім кнігазборам за межамі Беларусі, які прываблівае дасьледчыкаў з усяго сьвету. Пры Бібліятэцы працуе музэй, дзе сабраныя матэрыяльныя сьведчаньні шматстагодзьдзевай гісторыі Беларусі.

У 1981 г. а.Аляксандар стаў Рэктарам Беларускай Каталіцкай Місіі ў Вялікай Брытаніі, а неўзабаве й апостальскім візытатарам для беларусаў-каталікоў замежжа — і ў гэтай якасьці рэгулярна адведваў беларускія асяродкі ва ўсіх кутках сьвету, ад Аўстраліі й Новай Зэляндыі да абедзьвюх Амэрыкаў.

Цягам гадоў ён працаваў зь перакладамі бізантыйскіх літургічных тэкстаў на беларускую мову — праца, якая зазвычай робіцца вялікімі аўтарытэтнымі камісіямі і ўяўляецца непад’ёмнаю для аднаго чалавека.
Надсан здолеў зрабіць якасныя й натхнёныя пераклады велізарнага корпусу тэкстаў літургічнае традыцыі Ўсходняга Хрысьціянства, сам склаў службы беларускім сьвятым і на вялікія беларускія сьвяты (Служба пра памнажэньне любові, Службы да сьвятых Эўфрасіньні Полацкай і Кірылы Тураўскага). Ён быў першым сьвятаром у сьвеце, які пачаў сыстэматычна ўжываць беларускую мову ў багаслужэньні.
Як мінімум два дзесяцігодзьдзі ён быў адзіным чалавекам, хто штодня (!) літургічна маліўся за Беларусь і па-беларуску.
Малітоўнік «Госпаду памолімся» (Менск, 2002) стаўся як афіцыйным тэкстам набажэнстваў Беларускае Грэка-Каталіцкае Царквы.

Ён стаўся першым чалавекам з Заходняга сьвету, хто прыехаў у Беларусь пасьля Чарнобыльскай аварыі з грузам лекаў для ахвяраў радыяцыі. Гэта быў ягоны першы візыт на Бацькаўшчыну пасьля вайны. Ён утварыў Камітэт дапамогі ахвярам радыяцыі, езьдзіў па ўсім сьвеце і дзе мог выступаў у друку ды на тэлебачаньні з аповедамі пра трагедыю Беларусі — і людзі адгукаліся. У выніку ўтварылася некалькі самастойных арганізацыяў, якія — ужо без удзелу айца — дапамагаюць беларусам пераадольваць наступствы Чарнобылю.

Айцец Аляксандар застаецца самым запатрабаваным беларускім сьвятаром у сьвеце. Штогод на Каляды й Вялікдзень беларускія радыйныя рэдакцыі ды газэты просяць яго пра казані — заўсёды глыбока духоўныя, зьмястоўныя і па‑чалавечаму цёплыя.

Ягоная навуковая бібліяграфія складаецца зь дзьвюх з паловай сотняў публікацыяў. Дзякуючы надзвычай шырокай асьвеце і валоданьню многімі мовамі ён разблытаў многія навуковыя загадкі. Так, Надсан быў бадай адзіны, хто мог на падставе Капэнгагенскае Пасхаліі вызначыць год выданьня Скарынавае «Малой падарожнай кніжкі» — 1522, а не 1523—1524, як пісалі дагэтуль. Ён «расчытаў» аль‑кітабы беларускіх татараў ды ўвёў іх у сусьветны навуковы ўжытак, запачаткаваўшы такім чынам беларускую кітабістыку.

Ён ведае на памяць усе беларускія друкарні ад часоў Скарыны да ХХ стагодзьдзя і можа апавесьці, хто, што і як у іх выдаваў і якія беларускія асаблівасьці былі ў тых кнігах. Ягоная праца пра Кірылу Тураўскага дагэтуль застаецца найлепшым аналізам жыцьця, служэньня й творчасьці гэтага самага яркага беларускага сьвятога й пісьменьніка.

Ён зладзіў шэраг міжнародных канфэрэнцыяў па розных аспэктах беларусістыкі, у тым ліку прысьвечаную 1000-годзьдзю Хрысьціянства ў Беларусі (1988). Актыўна супрацоўнічаў з навуковым ангельска-беларускім таварыствам, чытаючы лекцыі ды друкуючы артыкулы ў часопісе «Journal of Byelorussіan Studіes», хрысьціянскім часопісе «Божым шляхам», «Весьніку беларускага каталіцкага душпастырства», які сам і выдаваў.

Апошнія гады а.Аляксандар прысьвяціў дасьледаваньню гісторыі беларускага Хрысьціянства ХХ ст. (кнігі «Біскуп Чэслаў Сіповіч: Сьвятар і беларус», па-беларуску (2004) і па-ангельску (2007), «Pro patrіa alіena: Кляштар беларускіх айцоў марыянаў у Друі» і «Княгіня Радзівіл і справа адраджэньня Уніі ў Беларусі» (абедзьве 2006)).

Сёлета навуковая дзейнасьць айца Аляксандра будзе адзначаная ганаровым Дактаратам, які дае яму ў Вільні Эўрапейскі гуманітарны ўнівэрсытэт.

ІД

Клас
0
Панылы сорам
0
Ха-ха
0
Ого
0
Сумна
0
Абуральна
0