Пішам даўгія тэксты з 1906 года
© 2018 | Наша Ніва
© 2018 | Наша Ніва
Ад готыкі да мадэрну:
гайд па Вене для
КУЛЬТУРНЫХ падарожнікаў
АД ВІКТАРА МАРЦІНОВІЧА
гайд па Вене для
КУЛЬТУРНЫХ падарожнікаў
АД ВІКТАРА МАРЦІНОВІЧА
У сталіцы Аўстрыі розныя эпохі і стылі застылі ў часе свайго росквіту. Гіды апісваюць Вену як горад-казку на фоне багатай спадчыны дынастыі Габсбургаў і адзін з цэнтраў сусветнай культуры. Турысту спатрэбіцца не адзін дзень, каб агледзець усе славутасці тут. "Наша Ніва" і папрасіла пісьменніка Віктара Марціновіча стаць правадніком па аўстрыйскай сталіцы і расказаць пра месцы, якія яго натхняюць.
Чаму Марціновіч – найлепшы эксперт па венскім ладзе жыцця, можна даведацца тут.
Чаму Марціновіч – найлепшы эксперт па венскім ладзе жыцця, можна даведацца тут.
Дзякуючы Пріорбанку, які ўваходзіць у аўстрыйскую групу Raiffeisen Bank International, мы адправілі ў Вену фатографа
Сяргея Гудзіліна, каб ён паказаў вам атмасферу гэтага горада
Сяргея Гудзіліна, каб ён паказаў вам атмасферу гэтага горада
МУЗЕЙ
Мы сустрэліся ў цэнтры, у музейным квартале. Я – першы раз у гэтым горадзе і не арыентуюся ні ў яго архітэктуры, ні ў гісторыі, ні ў культурных густах Марціновіча.
Віктар Марціновіч
пісьменнік
«Аўстрыйская сталіца – горад палацаў. Кожны новы Габсбург хацеў пабудаваць сабе дом-рэзідэнцыю лепей за папярэдніка. Росквіт манархіі прыйшоўся на архітэктуру барока. Калі казаць пра густы – дык у мяне ўзнікае адчуванне, што, пасля готыкі, барока быў ужо "кітчам" у архітэктуры. Мне падаецца, Сэцэсіон і Ота Вагнэр, разам з готыкай, утвараюць найцікавайшы ансамбль ў Вене»
Марціновіч пра Мастацка-гістарычны музей Вены / Kunsthistorisches Museum Wien
« Музей – гіганцкая арт-калекцыя з усяго свету, якую збіраў двор Габсбургаў. У адрозненне ад іншых будынкаў XIX стагоддзя, гэты адразу будаваўся як музей. Пасля ён разросся да квартала і з'яўляецца самым вялікім музейным комплексам Еўропы »
Марціновіч пра Мастацка-гістарычны музей Вены / Kunsthistorisches Museum Wien
« Музей – гіганцкая арт-калекцыя з усяго свету, якую збіраў двор Габсбургаў. У адрозненне ад іншых будынкаў XIX стагоддзя, гэты адразу будаваўся як музей. Пасля ён разросся да квартала і з'яўляецца самым вялікім музейным комплексам Еўропы »
У Фолькспарку стаіць паменшаная копія храма Тэсея ў Афінах. Ён пабудаваны адмыслова для скульптуры Антонія Кановы «Тэсей і кентаўр», якая і сустракае наведнікаў на прыступках музея. Скульптуру замаўляў сам Напалеон. Банапарт бачыў сябе Тэсеем, а пераможаную ім Еўропу і Аўстрыю — кентаўрам. Але, калі статуя была скончаная, Напалеон ужо прайграў. І яе з асалодай перакупіў імператар Франц I. Сэнс мэсэджу просты: «Ну і хто тут Тэсей, таварыш Банапарт»?
Марціновіч ідзе ў галерэю Альберціна – самы наведваны музей Вены. Тут змяшчаецца найлепшая калекцыя графікі ў свеце, а ў фондах захоўваюцца творы "галоўных" класікаў – Манэ, Шагал, Кандзінскі, Малевіч, Пікаса… Музей пачынаўся ў XVIII стагоддзі з прыватнай калекцыі герцага Альберта, які "фанацеў" ад збірання гравюр. На білбордах Альберціны змешчана карціна Марка Шагала "Заснулая пры кветках". Тут яна і захоўваецца. У адной з залаў дзеці сядзяць проста на падлозе ля "гарлачыкаў" Манэ і слухаюць лекцыю. Марціновіч ідзе хутка і спыняецца ля Малевіча.
« Глядзі, тут прынцыповая дэталька. Малевіч у першую чаргу быў тэарэтыкам і толькі потым — мастаком. Супрэматызм лічыў найвялікшай ступенню развіцця ўсіх мастацтваў. Падчас знаходжання ў Віцебску ён падкрэсліваў, што прыйшоў да супрэматызму праз асабістую эвалюцыю. Што ён эвалюцыянаваў — ад рэалізму, „праз кубізм і сэзанізм“ да — беспрадметнасці. Малевіч пакінуў частку прац у Нямеччыне, спадзеючыся вярнуцца па іх. Але не вярнуўся. Рыхтуючыся да рэтраспектыўнай выставы ў 1929-м, ён вырашыў аднавіць страчаныя працы, каб паказаць, як ішоў да супрэматызму. І ён датаваў карціны „кубічнага“ перыяду ранейшымі датамі, імкнучыся ўвесці гледача ў зман і паказаць сваю эвалюцыю »
« Глядзі, тут прынцыповая дэталька. Малевіч у першую чаргу быў тэарэтыкам і толькі потым — мастаком. Супрэматызм лічыў найвялікшай ступенню развіцця ўсіх мастацтваў. Падчас знаходжання ў Віцебску ён падкрэсліваў, што прыйшоў да супрэматызму праз асабістую эвалюцыю. Што ён эвалюцыянаваў — ад рэалізму, „праз кубізм і сэзанізм“ да — беспрадметнасці. Малевіч пакінуў частку прац у Нямеччыне, спадзеючыся вярнуцца па іх. Але не вярнуўся. Рыхтуючыся да рэтраспектыўнай выставы ў 1929-м, ён вырашыў аднавіць страчаныя працы, каб паказаць, як ішоў да супрэматызму. І ён датаваў карціны „кубічнага“ перыяду ранейшымі датамі, імкнучыся ўвесці гледача ў зман і паказаць сваю эвалюцыю »
трамвай
Праходзім Парламент і чуем сапраўдныя гукі старой Вены: цокат коней па бруку і стукат старых трамваяў. Вінтажныя вагоны мадэрнізуюць і пакідаюць на сваіх маршрутах дзеля каларыту. Трамваі ў Вене больш, чым проста транспарт.
Адзін маршрут нават стаў нагодай для мясцовага ўстойлівага выразу. Справа ў тым, што апошні прыпынак 71-га трамвая — "Цэнтральныя могілкі". Таму, калі чалавек памірае, венцы тактоўна кажуць: "Паехаў на 71-м".
Рынг, або Кола, – гэта ланцуг бульвараў вакол старога горада. У 1857 годзе імператар Франц Іосіф I загадаў разбурыць старыя муры, бо Вена выйшла за іх межы, а абарончага значэння яны больш не мелі
Рынг, або Кола, – гэта ланцуг бульвараў вакол старога горада. У 1857 годзе імператар Франц Іосіф I загадаў разбурыць старыя муры, бо Вена выйшла за іх межы, а абарончага значэння яны больш не мелі
Дарэчы, пра Аўстралію – некаторыя амерыканскія турысты, з-за падабенства ў назвах, блытаюць краіны. Кемлівыя аўстрыйцы прыдумалі ўласны турыстычны "мем" – "Тут няма кенгуру". Слоган сустракаецца на спецыяльных знаках і сувенірах па ўсёй краіне.
мадэрнізм
« Рэнесанс быў вяртаннем да Антычнасці. І вось над гэтым усім – выбухае мадэрн »
Так Марціновіч гаворыць пра венскі мадэрнізм, і мы пачынаем хадзіць па месцах, якія натхняюць яго як творцу. Пальмавы домік (Palmenhaus) – будынак у стылі мадэрн архітэктара Фрыдрыха Амана. Унутры – шмат святла, "Дом матылькоў" і аранжарэя з пальмамі. Ёсць і кавярня – смачная і дэмакратычная па атмасферы, але не па цэнах. Узровень даходаў аўстрыйцаў – адзін з самых высокіх у Еўропе, а ў цэнтры турыстычнага горада камфорт заўсёды даражэйшы.
« На мой погляд, гэта было сапраўды нешта новае, роўнае готыцы па маштабе. Мадэрн у Вене — вельмі кашэрны, бо выкарыстоўвае шмат металу і шкла. Першапачатковы, «летуценны», мадэрн (ён жа югендстыль, ён жа сэцэсіён, ён жа — ар нуво) усхваляў каштоўнасці гэтых матэрыялаў — гнуткасць металу, празрыстасць і бязважкасць шкла »
Час падсілкавацца, і Марціновіч вядзе мяне на венскую камароўку. Нашмаркт (ням. Naschmarkt) – адкрыты харчовы рынак непадалёк ад цэнтра Вены. Невялікія рэстаранчыкі і кавярні працуюць да позняга вечара. Гэта самы вядомы венскі кірмаш. А суботні Блышыны рынак – ужо культавае месца, дзе можна знайсці побытавыя артэфакты былой імперыі альбо нешта мадэрновае.
Нашмарк
Нашмарк месціцца паміж двума былымі берагамі ракі Вены, прыбранай у гэтым месцы ў канцы XIX стагоддзя пад зямлю, у той самы час, што і менская Няміга
Нашмарк
Нашмарк месціцца паміж двума былымі берагамі ракі Вены, прыбранай у гэтым месцы ў канцы XIX стагоддзя пад зямлю, у той самы час, што і менская Няміга
Венскі архітэктар Ота Вагнер таксама ўваходзіў у венскі сэцэсіён і працаваў над планам рэканструкцыі Вены. Але гарадскія ўлады прынялі толькі яго праекты венскай чыгункі (S-Bahn) і некалькі павільёнаў для метро. Першы павільён быў адкрыты на станцыі Карлсплац у 1899 годзе. Там амаль нічога не змянілася з тых часоў, акрамя прызначэння. Цяпер там кафэ, і мы ідзем туды з Марціновічам размаўляць пра венскую каву. Наземныя павільёны багата ўпрыгожаныя кветкавымі арнаментамі, якія выкананыя ў стылі мадэрн. Побач метро, і праезд кожнага цягніка суправаджаецца гучнай вібрацыяй. Абавязкова знайдзіце магчымасць пабываць тут.
Ну, а Марціновіч расказвае мне пра спецыфіку сферы паслуг у аўстрыйскай сталіцы:
«Вена — адзіны горад, дзе афіцыянт можа вам нахаміць і будзе пры гэтым абсалютна мець рацыю. Гэта горад добрых манер, і калі ты іх парушыў — можаш атрымаць грубасць проста ў твар з шырокай і ветлівай усмешкай ад афіцыянта. Дык вось. Калі табе хочацца амерыкана — лепш лясніся галавой аб сценку, чым замоў у венскага афіцыянта „амерыкана“. Любы гатунак кавы тут мае сваю, венскую, назву. „Амерыкана“ гучыць як нешта сярэдняе паміж „ферлангертэр“ і „фёрлэээнгртр“. Чым меней галосных, тым лепей. У мяне ў жыцці не атрымліваецца вымавіць дзве рэчы: сказаць „дзякуй“ на в’етнамскай так, каб мяне зразумелі, і замовіць амерыкана ў Вене так, каб барыста мяне не аблаяў»
«Вена — адзіны горад, дзе афіцыянт можа вам нахаміць і будзе пры гэтым абсалютна мець рацыю. Гэта горад добрых манер, і калі ты іх парушыў — можаш атрымаць грубасць проста ў твар з шырокай і ветлівай усмешкай ад афіцыянта. Дык вось. Калі табе хочацца амерыкана — лепш лясніся галавой аб сценку, чым замоў у венскага афіцыянта „амерыкана“. Любы гатунак кавы тут мае сваю, венскую, назву. „Амерыкана“ гучыць як нешта сярэдняе паміж „ферлангертэр“ і „фёрлэээнгртр“. Чым меней галосных, тым лепей. У мяне ў жыцці не атрымліваецца вымавіць дзве рэчы: сказаць „дзякуй“ на в’етнамскай так, каб мяне зразумелі, і замовіць амерыкана ў Вене так, каб барыста мяне не аблаяў»
венская опера
Ну і нарэшце опера – ці не асноўны гонар Вены! Аўстрыйская сталіца лічыцца адной з сусветных у гэтым мастацтве. Трапіць сюды – вяршыня ў кар'еры спевакоў
Марціновіч, як амаль мясцовы, ведае лайфхак, якім чынам трапіць сюды амаль задарма. Але ёсць адзін прыцыповы момант. Трэба прыйсці не пазней за 2 гадзіны і стаць у жывую чаргу ў касу.
За парадкам чаргі сочаць супрацоўнікі ў мантыях. За чатыры еўра мы патрапілі ў партэр на оперу "Яўген Анегін",
а нашыя месцы знаходзіліся нават у лепшай акустычнай зоне, чым балконы з квіткамі за сотню еўра.
Вось, дарэчы, і квіток:
За парадкам чаргі сочаць супрацоўнікі ў мантыях. За чатыры еўра мы патрапілі ў партэр на оперу "Яўген Анегін",
а нашыя месцы знаходзіліся нават у лепшай акустычнай зоне, чым балконы з квіткамі за сотню еўра.
Вось, дарэчы, і квіток:
Чаму венская опера такая папулярная?
У Венскай оперы спяваюць жыўцом і без мікрафонаў, а для эфекту пагружэння вельмі важна месца, дзе ты сядзіш. Ідэальна, калі спевакі – насупраць цябе
Чаму венская опера такая папулярная?
У Венскай оперы спяваюць жыўцом і без мікрафонаў, а для эфекту пагружэння вельмі важна месца, дзе ты сядзіш. Ідэальна, калі спевакі – насупраць цябе
Заслона, якая падзяляе сцэну і залу, – самастойны твор мастацтва, які спецыяльна замаўляецца на цэлы оперны сезон. У 2017/18 гадах у Венскай оперы дэманструецца "Жалезная заслона" амерыканскага класіка канцэптуальнага мастацтва Джона Балдэсары (John Baldessari).
А ў 1964-м Марк Шагал атрымаў замову ад Метраполітэн Оперы ў Нью-Ёрку на 13 заслонаў для "Чароўнай флейты" Моцарта. Адна з іх дэманструецца цяпер у адным з музеяў Партугаліі і займае цэлую залу.
Сыходзім з Оперы раней, каб зэканоміць час. Нейкім чынам нас прымаюць за турыстаў два рускамоўныя спекулянты квіткамі. Яны прапануюць набыць у іх з рук два квіткі на пакінутага намі Анегіна, кожны квіток – 50 еўра. У сусветнай опернай сталіцы бывае і такое…
А ў 1964-м Марк Шагал атрымаў замову ад Метраполітэн Оперы ў Нью-Ёрку на 13 заслонаў для "Чароўнай флейты" Моцарта. Адна з іх дэманструецца цяпер у адным з музеяў Партугаліі і займае цэлую залу.
Сыходзім з Оперы раней, каб зэканоміць час. Нейкім чынам нас прымаюць за турыстаў два рускамоўныя спекулянты квіткамі. Яны прапануюць набыць у іх з рук два квіткі на пакінутага намі Анегіна, кожны квіток – 50 еўра. У сусветнай опернай сталіцы бывае і такое…
факты пра вену і аўстрыю
Беларусь і Аўстрыя – сувымерныя па маштабах еўрапейскія краіны. Некаторыя моманты здзіўляюць тым, наколькі шмат у нас супольнага. Не верыце? Глядзіце і здзіўляйцеся. Амаль аднолькавая колькасць насельніцтва: 8,5 млн аўстрыйцаў і 9,5 беларусаў. Сталіцы, у якіх жыве амаль чвэрць усяго насельніцтва краіны: Мінск – 1,95 млн , Вена – 1,85 млн. Рэчкі ў гістарычных цэнтрах сталіц (Няміга і Вена), схаваныя пад зямлю… Яшчэ? Багатая гісторыя былых унікальных, шматнацыянальных дзяржаўных утварэнняў – Аўстра-Венгрыі і Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай. Дзяржаўныя мовы – нацыянальныя мовы суседніх краін. Аўстрыйскі нямецкі і беларуская трасянка – аднолькава каларытныя па гучанні для суседзяў. У аўстрыйцаў – Клімт, у беларусаў – Шагал. А ніжэй ужо чыста аўстрыйскія факты:
дунай і сучасная вена
Марціновічу не вельмі цікавая сучасная Вена. У ёй ен бываў рэдка, ды і культурная праграма тут – зусім іншага кшталту. Ранішні час я трачу на самастойную экскурсію. Іду ад Дуная ў цэнтр. Ніжэй – некалькі важных месцаў
Рака і горы
Вену дзеліць на двое Дунай. З моста праз яго відаць горы. 62% плошчы Аўстрыі займаюць Альпы
Рака і горы
Вену дзеліць на двое Дунай. З моста праз яго відаць горы. 62% плошчы Аўстрыі займаюць Альпы
готыка
Пасля маіх ранішніх паходаў да ракі сустракаемся ў турыстычным цэнтры ля метро Стэфанплац, каб крыху закрануць "топавую" архітэктурную спадчыну Вены – старадаўнія гатычныя касцёлы.
Сабор Святога Штэфана – сімвал Вены і Аўстрыі
Сабор набыў свой сучасны выгляд да 1511 года. Бамбаванні Другой сусветнай вайны сабора не зачапілі. Пры адступленні з Вены гітлераўцаў у красавіку 1945 года камендант горада генерал Ёзэф Дытрых загадаў нямецкай артылерыі знішчыць цэнтр Вены, але капітан Гергард Клінкіхт адмовіўся выканаць загад
Сабор Святога Штэфана – сімвал Вены і Аўстрыі
Сабор набыў свой сучасны выгляд да 1511 года. Бамбаванні Другой сусветнай вайны сабора не зачапілі. Пры адступленні з Вены гітлерцаў у красавіку 1945 года камендант горада генерал Ёзэф Дытрых загадаў нямецкай артылерыі знішчыць цэнтр Вены, але капітан Гергард Клінкіхт адмовіўся выканаць загад
Мы ў самым сэрцы Вены – тут яна і пачыналася ў сярэдзіне I стагоддзя нашай эры з будаўніцтва фарпоста 15-га рымскага легіёна «Віндабона». Вакол вайсковага лагера горад і рос.
Пачатак Вены
Руіны той эпохі – глыбока ўнізе. За дзве тысячы гадоў над імі "нарасло" шмат іншых культурных слаёў.
Пачатак Вены
Руіны той эпохі – глыбока ўнізе. За дзве тысячы гадоў над імі "нарасло" шмат іншых культурных слаёў.
атмасфера сталіцы аўстрыі
Вяртаемся да цэнтра, каб адшукаць просты венскі паб і адчуць атмасферу нязмушанага аўстрыйскага вечара. Марціновіч заўважае букіністычную краму і прападае там на паўгадзіны. Знаходзіць кнігу канца XIX стагоддзя і пачынае таргавацца. Ужо ў Мінску, пры падрыхтоўцы гэтага матэрыяла, Марціновіч даслаў мне такія радкі пра вечаровую Вену:
« Пасля таго, як сонца хаваецца за шыкоўныя дахі дамоў, а паркі патанаюць у сутонні, настрой на бульварах змяняецца: над ходнікамі загараюцца ліхтары.
Тут пачынаецца вечаровы карнавал, і гора табе, калі твае шузы не адпаліраваныя да бляску, а ў тваёй кішэні няма плацінавай карткі »
Тут пачынаецца вечаровы карнавал, і гора табе, калі твае шузы не адпаліраваныя да бляску, а ў тваёй кішэні няма плацінавай карткі »
Разыходзімся, і я вяртаюся пешшу праз плошчу і парк ля венскай Ратушы. Тут віруе жыццё, а мерапрыемствы для адпачынку праходзяць кожны год. Самымі вядомыя з іх – «Венская лядовая мара» зімой і Фестываль музычнага фільма летам. На дварэ позні вечар. На залітай святлом коўзанцы кружацца на каньках дзясяткі людзей...
« Кон твой – сядзець над застылым "ферлэээнгртр" у кутку венскай кавярні ды адчуваць сябе гледачом на кірмашы чужой фанабэрыі »
« Што праўда, адзінота ў Вене таксама абаяльная. Мне падабаецца назіраць за гэтым усім »
Яшчэ гісторый?
Марціновіч, якога вы не бачылі: пра новы раман, венскі побыт, будучыню і чаму ў Беларусі ён не свой
тэкст / фота / відэа / графічны дызайн і распрацоўка
Сяргей Гудзілін
Наша Ніва | Пішам доўгія тэксты з 1906 года
© Прыватнае прадпрыемства «Суродзічы»
УНП 190786828
© Прыватнае прадпрыемства «Суродзічы»
УНП 190786828