21 žniŭnia ŭ najbujniejšaj internet-kniharni OZ.BY źjavilisia knihi «Oborona Donbassa. Ihoŕ Striełkov užas bandierovskoj chunty» i «Krym navieki s Rośsijej. Istoriko-pravovoje obosnovanije vossojedinienija riespubliki Krym i horoda Sievastopol s Rośsijskoj Fiedieracijej».
Hetyja pazicyi ŭ asartymiencie kramy vyklikali abureńnie čytačoŭ. Nastupnaj ranicaj OZ.BY prybrała knihi i vybačyłasia pierad klijentami. «Siabry. Na sajt učora trapiła brydkaja kniha. Trapiła pa duraści. Takoj «litaratury» ŭ nas bolš nie budzie. Prynosim svaje vybačeńni», — napisali pradstaŭniki kampanii karparatyŭnym akaŭncie ŭ Twitter.
Karespandent «Našaj Nivy» vyrašyŭ prajścisia pa bujnych minskich kniharniach, kab pahladzieć, ci pradajucca ŭ ich «brydkija» knihi.
«Akademkniha» — samaja prystojnaja
Pieršaj u śpisie stała krama «Akademkniha» na skryžavańni praśpiekta Niezaležnaści i vulicy Surhanava. U «Akademknizie», jak zaŭsiody, šyroki vybar śpiecyjalizavanaj i mastackaj litaratury. Adnak bolš za ŭsio cikavić palička z šyldaj «Historyja»: novyja rasijskija knihi pra Hirkina-Strałkova, viartańnie Kryma i «banderaŭski narod» pradajucca mienavita jak histaryčnaja litaratura.
U «Akademknizie» vybar knih histaryčnaj tematycy dosyć niejtralny. Treba adznačyć, što kolkaść knih pa historyi Rasii pa kolkaści pieraŭzychodzić kolkaść vydańniaŭ pra Biełaruś. Na žal, heta ahulnaja situacyja dla biełaruskich kniharniaŭ. I choć tema i jakaść knih vielmi roznyja, siarod ich nie było zaŭvažana nivodnaj, napisanaj dla patrebaŭ infarmacyjnaj vajny suprać Ukrainy.
Nacyjanalizm lohka stanovicca nacyzmam
A voś u kramie «Dom knihi «Viedy» nasuprać budynka Administracyi prezidenta ŭdałosia znajści cełuju antyŭkrainskuju paličku.
Pieršaja kniha — «Stiepan Bandiera i sud́ba Ukrainy. O čiem napomnił kijevskij Majdan» Leanida Mlečyna. Kniha śviežaja, nadrukavanaja ŭ vydaviectvie «Centrpalihraf» u 2014 hodzie.
«Ukraincy pakryŭdžanyja na historyju, bo im doŭha nie ŭdavałasia damahčysia niezaležnaści. U svajoj novaj knizie Ł. Mlečyn zadajecca pytańniem: čamu nienavisny ŭ nas Ściapan Bandera i Arhanizacyja ŭkrainskich nacyjanalistaŭ kaliści paŭstali ŭ roli abaroncaŭ narodnych intaresaŭ? Što ž pieražyvali tady ŭ zachodnich abłaściach, ad kaho prasili abarony? U Kijevie rassakrečany vielizarny masiŭ dakumientaŭ viedamstva dziaržbiaśpieki. Karcina ašałamlaje… Asablivaści historyi Ukrainy, kanflikty, što jaje razryvali, pieraplacieńnie relihijnych vieravańniaŭ sfarmavali inšy mientalitet. Tut svaje symbali viery, svaje mify, strachi i fobii. Nie viedajučy ich, niemahčyma dakładna acanić toje, što adbyvajecca na Ukrainie, prahnazavać pavaroty nastrojaŭ hramadstva, jakoje kidajecca ŭ pošukach pravilnaha rašeńnia», — havorycca ŭ anatacyi da knihi. I choć anatacyja da hetaj knihi vyhladaje davoli biaskryŭdnaj, sama kniha naŭrad ci paraduje abjektyŭnaściu. Za niekalki hadoŭ da vychadu knihi Mlečyn źniaŭ dakumientalny film «Stiepan Bandiera. Raśsiekriečiennaja žizń», u jakim ukrainski nacyjanalny ruch pradstaŭleny nie ŭ lepšym śviatle.
Nadzvyčaj cikavaja i kniha Džona Armstranha «Istoki samostijnoho nacizma. K čiemu prišła Ukraina v XXI viekie», vydadzienaja ŭ tym ža «Centrpalihrafu». Na vokładcy źmieščanyja dva fatazdymki: ukrainskaha tryzubca na fonie hitleraŭskich svastykaŭ uviersie i zdymak dvuch žaŭnieraŭ, jakija kudyści vałakuć biazzbrojnaha čałavieka ŭnizie.
Zahałovak razam z afarmleńniem vokładki stvarajuć vielmi mocny antyŭkrainski pasył. Adnak nie ŭsio tak prosta. Bo pad vokładkaj znachodzicca kniha amierykanskaha ŭkrainaznaŭcy i zasłužanaha prafiesara Univiersiteta Viskonsin-Medysan Džona Alaksandra Armstranha — viadomaha daśledčyka nacyjanalnych ruchaŭ va Uschodniaj Jeŭropie.
Vokładka treciaha vydańnia knihi Dž. Armstranha «Ukrainski nacyjanalizm» (1990) hruntoŭna adroźnivajecca ad pieravydańnia pracy vydaviectvam «Centrpalihraf».
Aryhinalnaja nazva knihi — Ukrainian Nationalism 1939–1945 (dasłoŭna «Ukrainski nacyjanalizm u 1939—1945 hh.»). Kniha była ŭpieršyniu vydadzienaja ŭ 1955 hodzie i pieražyła try vydańni. Knihu Džona Armstranha varta pračytać zacikaŭlenym u dadzienaj tematycy. Adnak lepš abyści vydaviectva «Centrpalihraf». Bo zastajecca tolki zdahadvacca, što dadali ci prybrali z samoha teksta knihi vydaŭcy, jakija tak metanakiravana skazili nazvu i vokładku daśledavańnia.
Rasijskaja prapahanda vielmi ŭpadabała vykarystańnie imia Ściapana Bandery dla atajasamleńnia nacyjanalnaha ŭkrainskaha ruchu (nie tolki za časami samoha Bandery, ale i siońnia) z fašyzmam. Prykład tamu kniha «Jevromajdan imieni Stiepana Bandiery. Ot diemokratii k diktaturie» za aŭtarstvam Stanisłava Byška i Alaksieja Kačatkova. Kniha vydadziena ŭ 2014 hodzie ŭ vydaviectvie «Knižnyj mir». Darečy, u hetaj ža sieryi vydaviectva prysutničaje kniha z nazvaj «Illuzija svobody. Kuda viedut Ukrainu novyje bandierovcy».
Anatatacyja da «Jeŭramajdanu…» hučyć nastupnym čynam: «Chto nie skačie, toj maskal!» — Z takoj kryčałki skakali, sahrajučysia, pratestoŭcy na kijeŭskim Majdanie Niezaležnaści zimoj 2013. U «dzivosnym novym śviecie» ŭkrainskaj revalucyi pad ściahami Ściapana Bandery nikomu nie chaciełasia prasłavicca spradviečnym voraham ukrainskaj dziaržaŭnaści — «maskalom».
Spačatku heta byŭ pratest suprać nieefiektyŭnaści i karumpavanaści ułady, suprać milicejskaha i čynoŭnickaha samavolstva, suprać nievyraznaści i bieśpierśpiektyŭnaści palityčnaha kursu prezidenta i ŭrada. Ale mirny pratest staŭ kryvavaj revalucyjaj.
Lubaja revalucyja ŭ jakaści stanoŭčaj prahramy vykarystoŭvaje panujučyja ŭ hramadstvie idei. U Rasijskaj impieryi ŭ 1917 h. u trendzie byli levaradykalnyja ideałohii, u arabskich krainach padčas «Arabskaj viasny» (2010) — radykalny isłamizm, va Ukrainie ŭ 2013—2014 hh. takim trendam staŭ radykalny nacyjanalizm.
U dadzienaj knizie raspaviadajecca pra raźvićcio ŭkrainskich nacyjanalistyčnych hrupovak ad 1991 h. pa ciapierašni čas, asnoŭny ŭpor robicca na historyju parłamienckaj partyi «Svaboda» i nieparłamienckaj partyi «Pravy siektar», razhladajucca ideałohija, psichałohija i mietady palityčnaj baraćby dadzienych struktur. U prykładańniach pryviedzieny asnoŭnyja prahramnyja dakumienty hetych arhanizacyj, a taksama dajdžest najbolš surjoznych złačynstvaŭ, jakija adbylisia ŭ pieryjad ŭkrainskaha biezuładździa ŭ lutym—sakaviku 2014».
Jašče raz Bandera ŭzhadvajecca ŭ naźvie knihi «Ochota na Bandieru. Kak boroliś s «majdanom» v SSSR» Mikałaja Łykava. Anatacyja znoŭ abiacaje ŭnikalnyja materyjały voś tolki što rassakrečanych archivaŭ KDB ab zmahańni SSSR z banderaŭcami, ščodra spansaravanymi z-za miažy.
Nie abyšłosia i biez knihi pra Krym. Dychtoŭnaje vydańnie «Bitva za Krym. Ot protivostojanija do vozvraŝienija v Rośsiju» namahajecca adkazać na mnohija pytańni. «Jak ruskija asvojvali Krym? Ci stała Livadyja druhoj stalicaj Rasijskaj impieryi? Čamu byŭ zdadzieny Sievastopal u lipieni 1942? Što rabili tatary ŭ 1942—1944 hh. i jaki los im rychtavaŭ Hitler? Čamu ŭ Krymie nichto nie zaŭvažyŭ, što Chruščoŭ pieradaŭ jaho Ŭkrainie? Ci była alternatyva ŭ Rasii ŭ sakaviku 2014? Ab hetym i mnohim inšym čytač daviedajecca z knihi Alaksandra Šyrakarada «Bitva za Krym», — paviedamlaje anatacyja.
Sproby pahutaryć z dyrektaram kramy ab asartymiencie skončylisia niaŭdačna. Žančyna, jakaja vyjšła z kabinieta dyrektara, admoviłasia pradstavicca i nazvać svaju pasadu. «Z «Našaj Nivaj» razmaŭlać nie budziem. My dziaržaŭnaje pradpryjemstva», — prademanstravała jana cud arhumientacyi.
«Supracoŭnica kramy», jak jana nazvała siabie, patłumačyła, što knihi zakuplajucca centralizavana i pastaŭlajucca va ŭsie kramy. Chto kuplaje takuju litaraturu, nie patłumačyła. Supracoŭnica kramy taksama paviedamiła, što hetaja knihi nie zabaronienyja na terytoryi Biełarusi, u ich niama nijakaha raspalvańnia mižnacyjanalnaj varožaści, a niekatoryja vydańni karystajucca vialikim popytam.
Aha.
I ty, «Centralnaja»!
Apošniaja kniharnia, u jakuju zavitaŭ karespandent «NN» — «Centralnaja». Hetaja kniharnia razam z papiarednim «Domam knihi «Viedy» naležyć AAT «Biełkniha».
Adździeł z historyjaj Rasii i rasijskaj palityčnaj litaraturaj tradycyjna bujny. Pryjemna ŭraziła, što na palicach prysutničajuć jak prakramloŭskija, tak i napisanyja z punktu hledžańnia apazicyi vydańni — u čytača chacia b jość vybar.
«Centralnaja» ci to vyrašyła dystancyjanavacca ad apošnich tendencyj rasijskaj prapahandysckaj dumki, ci to raspradali takija knihi… Bo znajści «brydkaje» vydańnie atrymałasia nie adrazu. Ale ŭsio ž.
Na palicy lažali dva ekzemplary dobra znajomaj čytačam «NN» pa carkoŭnaj łaŭcy Śviata-Pietra-Paŭłaŭskaha sabora kniha Nikałaja Starykava «Ukraina: chaos i rievolucija — oružije dołłara». Vidać, klijenty «Centralnaj» lubiać adyjoznaha rasijskaha kanśpirołaha, bo za knihaj, pryśviečanaj Ukrainie, znajšłosia z dobry dziasiatak raniejšych knih hetaha aŭtara. Taksama supracoŭnica kniharni paviedamiła, što ŭ ich byli knihi Michaiła Palikarpava, ale pošuki knihi bijohrafa Hirkina-Strałkova vynikaŭ nie dali.
Na žal, u nivodnaj z kniharniaŭ nie ŭdałosia znajści jakuju-niebudź knihu, što vykazvaje punkt hledžańnia ŭkrainskich historykaŭ, ukrainskich aŭtaraŭ. Choć chto lepš raźbirajecca va ŭkrainskaj historyi i sučasnych pracesach, čym sami ŭkraincy.
